KUR'ÂN'A GÖRE DİNE YÖNELTİLEN ELİTİST TEPKİLER

Allah (c.c) Hz. Âdem'den son peygamber Hz. Muhammed (a.s)'a kadar birçok elçi göndermiştir. Bütün peygamberler kendilerine verilen bu ilahi görevi yerine getirmişler ve Allah'tan aldıkları mesajları insanlara ulaştırmaya çalışmışlardır. Onlar bu ilahi görevi yerine getirirken çok farklı tepkilerle karşılaşmışlardır. İçinde bulundukları toplumdan bazıları kendilerine iman etmiştir. Ancak bir kısmı ise daveti kabul etmediği gibi peygamberlerle mücadele yolunu seçmiştir. Bu yolda maddi ve manevi birçok engeller çıkarmaktan da geri durmamıştır. Peygamberlerle mücadele yolunu seçen bu kimselerin daha çok toplumun ileri gelen kişilerinden oluştuğu görülmektedir. Siyasi ve iktisadi açıdan iyi konumlarda bulundukları görülen bu elitist insanlar, peygamberlere ve onlara inanan müminlere karşı büyüklenmişler ve bunu söz ve davranışlarıyla hep dışa vurmuşlardır. Onların bu üslubunu besleyen en önemli unsurlar, makam-mevki, servet, evlat ve soy-sop gibi görsel figürlerdir. Üstünlük anlayışı, hür ve kölelerden oluşan sınıflı toplumda, hayata bakış tarzını önemli derecede belirleyici idi. Gelenekten tevarüs edilen bu bakış tarzının, yeni din İslam'a ve onun bağlıları Müslümanlara karşı gösterilen tepkilerin arka planını oluşturduğu görülmektedir. Öyle ki, bu yaklaşım, kimi Mekke ileri gelenlerinde kendilerinin uhrevî konumunu gösteren bir ölçüt haline getirilmiştir. Dünyevi güzellikler, Allah katındaki değerin göstergesi olarak kabul edilmiştir. Hz. Peygamberin peygamberliği de bu temelde geliştirilen itirazlara konu olmuştur. Bu makalede elit kesimlerin tarih boyunca peygamberlere ve Mekke özelinde Hz. Peygamber (a.s)'a yönelttikleri sınıfsal tepkiler değişik boyutlarıyla ele alınacaktır

ELITIST RESPONSES DIRECTED TO THE RELIGIONACCORDING TO THE QURAN

God sent many prophets from the prophet Adam to the last Prophet Muhammad. All of the prophets, fulfilled this divine task given to them and sought to deliver their messages from God to the people, but they faced so many different reactions in carrying out the divine mission. Some of the communities in which they resided had faith in them. However, a portion of them did not accept the invitation and chose the path of struggle against the prophets. They created difficulties both materally and spiritually in this way. It was seen that most of these people were the elites of the society. These people, who kept the best location in terms of political and economic power, became haughty against the prophets and believers and demonstrated with their promises and behaviors. Primary elements backing their styles are visual figures like ranks, wealth, offspring and lineage. In class societies consisting of independent people and slaves, superiority understanding is substantially distinctive in life perspective. It has been observed that this life perspective inherited from the traditions is the causes of these reactions shown to perfected religion Islam and its followers. In fact, this approach has been turned out to be a criterion showing their ethereal position among some notables of Makkah. Worldly beauties has been accepted as an indicator of worthiness on the sight of Allah. Prophethood of Mohammed (peace and blessings be upon him) has been subjected to these objections developed on this principal. This article will cover the class responses to the prophets throughout the history and Prophet Muhammed in Mecca with it's different dimensions

PDF

___

APAK, Adem, “İslam Öncesi Dönemde Mekke İdare Sistemi ve Siyasetin Oluşumu”, UÜİFD, C.10, S.1, s.177-194, Bursa, 2001.
AHMED, Accac el-Keremî, el-İdâre fi Asri’r-Resûl, Dâru’s-Selâm, Kahire 1417/1996
ÂLÛSÎ, Şihabüddin Mahmud b. Abdillah, Rûhu’l-Meânî, fi Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’ı’l- Mesânî, (tahk.: Ali Abdülbari Atıyye), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1415/ 1994.
ATEŞ, Ali Osman, Câhiliye ve Ehl-i Kitâb Örf ve Adetleri, Beyan, İstanbul 1996.
AVCI, Casim, “Kureyş”, DİA, Ankara 2002.
BAĞAVİ, Ebû Muhammed, el-Huseyn b. Mes’ud, Meâlimü’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’ân, (tahk.: Abdürrezzak el-Mehdî), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1420/1999.
BAĞDÂDÎ, Ebû Cafer Muhammed b. Habib b. Umeyye, el-Münemmak fî Ahbâri Kureyş, (tahk.: Hurşid Ahmed Faruk), Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1985.
BEYDÂVÎ, Nasıruddin Ebû Said Abullah b. Ömer, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, (tahk.: Muhammed Abdurrahman el-Mar’aşlı), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1418/1997.
EL-CEVZÎ, Cemaleddin Ebü’l-Ferec, Abdurrahman b. Ali, el-Muntazam fî Târîhi’l-Ümem ve’l- Mülûk, (tahk.: Muhammed Abdulkadir Ata-Mustafa Abdülkadir Ata), Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut 1992.
Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslam, Dârü’s-Sâki, Beyrut 2001.
CÂBİRÎ, Muhammed Abid, İslam’da Siyasal Akıl, (çev. Vecdi Akyüz), İstanbul 1997.
CEVHERÎ, Ebû Nasr İsmail b. Hammad, es-Sıhâh, (tahk.: Ahmed Abdülğafur Attar), Dâru’l-İlmi Lilmelayin, Beyrut 1987.
EL-CEZERÎ, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebilkerem, Üsdü’l-Ğâbe fi Marifeti’s-Sahâbe, (tahk.: Ali Muhammed Muavvaz-Adil Ahmed Mevcud), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994.
DABAŞÎ, Hamid, İslam’da Otorite, (çev.: Süleyman. E. Gündüz), İnsan, İstanbul 1995.
DEMİRAYAK, Kenan, Arap Edebiyatı, Fenomen, Erzurum, 2012. Derveze Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs, Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire 1383/1963. Ebû Ubeyde Mamer b. el-Müsennâ, Mecâzü’l-Kur’ân, (tahk.: M. Fuat Sezgin), Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1381/1961.
EL-FERÂHİDÎ, Ebû Abdirrahman el-Halil b. Ahmed, Kitâbü’l-Ayn, (tahk.: Mehdi el-Mahzumiİbrahim es-Samraî), Dar ve Mektebetü’l-Hilal, y.y, ts.
FERRA, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Meâni’l-Kur’ân, (tahk. Ahmed Yusuf en-Necati ve dğr.), Daru’l-Mısriyye, Mısır, ts.
GEÇİT, M.Salih, Ekonomi ve İnanç, TDV, Ankara 2009.
GÖLCÜK, Şerafettin Kur’ân ve Mekke, İz, İstanbul 2007.
HARPUTÎ, Ali Hüseyin, Târîhu Kabe, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1991.
HATALMIŞ, Ali, İslam Toplumunda Kölelik ve Câriyelik, Araştırma Yayınları, Ankara 2012.
HEREVÎ, Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Lüğa, (tahk.: Muhammed Ivaz Mur’ıb), Dâru İhyâi’t- Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2001.
H. Lammens, “Mahzum”, İA, MEB, İstanbul 1993.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib el-Endelusi, el-Muharraru’l-Vecîz fi Tefsîri’l- Kitâbi’l-Azîz, (tahk.: Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1422/2001.
İbn el-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, Zadü’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsîr, (tahk.:Abdürrezzak el-Mehdi), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422/2001.
İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasen Ali b. el-Kerem, el-Kâmil fi’t-Târîh, Amr Abdüsselem Tedmiri, Dâru’l- Kitâbi’l-Arabî, Beyrut: 1997.
İbn Hişam, es-Sîretü’n-Nebeviyye, (tahk.: Mustafa es-saka ve dğr.), Dâru’l-Hayr, 1995.
İhsan Süreyya Sırma, Mekke Dönemi ve İşkence, Beyan, İstanbul 2002.
İbn İshak, Siyer, (haz. Muhammed Hamidullah), Akabe: İstanbul 1991.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, (tahk. Sami b. Muhammed Selâme), Dâru Tayba, Riyad 1999.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemalüddin Muhammed, Beyrut: Lisânü’l-Arab, Dâru Sâdır, 1414/1993, c. IV, s. 264.
İSFEHÂNÎ, Râğıb, Müfredâtü Elfâzı’l-Kur’ân, (tahk: Safvan Adnan Davudî), ed-Dâru’ş-Şâmiyye, Beyrut 1997.
KANDEMİR, M.Yaşar, İslam Ahlakı, Nesil, İstanbul 2003.
KURTUBÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’u li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Ahmed el- Berdunî-İbrahim Atfeyiş, Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, Kahire 1964.
KÖKSAL, M.Asım, Peygamberler Tarihi, TDV, Ankara 2005.
MAKDİSÎ, el-Mutahhar b. Tahir, el-Bed’ü ve’t-Târîh, Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, y.y, ts.
MÜSLİM, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nisâburî Müslim b. el-Haccac, Sahîh-i Müslim, (haz. Muhammed Fuad Abdülbaki), Dâru İhyâi'l-Kütübi'l-Arabiyye, Kahire 1955. Muhammed Tahir b. Aşur, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dâru’l-Tûnusiyye, Tunus, 1984.
ÖZDEMİR, Mehmet Nadir, İslam’ın İlk Döneminde Kölelik, Gökkubbe, İstanbul 2006.
RÂZÎ, Fahreddin Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Ğayb, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1420/ 1999.
SEM'ÂNÎ, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed, Tefsîru’l-Kur’ân, (tahk.: Yasir b. İbrahim- Ganim b. Abbas b. Ganim), Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1997.
SARICIK, Murat, İslam Öncesi Cahiliye Kültürü, Fakülte, Isparta, 2002.
SARIÇAM, İbrahim Emevî-Hâşimî İlişkileri, TDV, Ankara 2008.
SEMERKANDÎ, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed, Bahru’l-Ulûm, y.y, ts.
SÜYÛTÎ, Celalüddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Dâru’l- Fikr, Beyrut ts.
TABERÎ, Muhammed b. Cerîr, Câmi’u’l-Beyân an Te’vîli’l-Kur’ân, (tahk: Ahmed Muhammed Şakir), Müessesetü’r-Risâle, 2000.
TURGAY, Nurettin, “Kur’ân’da “Mütref” Kavramı”, Bilimname, C.12, S.1, s.75-99, Kayseri, 2007.
VÂHİDÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed, el-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, (tahk. Safvan Adnan Davudî), Dâru’l-Kalem, Beyrut ts.
ZEBİDÎ, Ebu’l-Feyz Muhammed b. Muhammed, Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Dâru’l- Hidâye, y.y, ts.
ZEMAHŞERÎ, Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâikı Ğavâmizı’t-Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut 1407/1986.
ZEMAHŞERÎ, Mahmud b. Ömer, Esâsü’l-Belâğa, (tahk.: Muhammed Basil), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.