KÖRFEZ SAVAŞI VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINA ETKİLERİ

2 Ağustos 1990 tarihinde Irak'ın Kuveyt'i işgali ile başlayan ve aynı gün Birleşmiş Milletler kararıyla uluslararası bir boyut kazanan Körfez Krizi, 15 Ocak 1991'e kadar süre verilen Irak'ın işgal ettiği topraklardan geri çekilmemesi üzerine, 17 Ocak'ta Körfez Savaşı'na dönüşmüştür. ABD başta olmak üzere, 40 ülkenin destek verdiği ve Basra Körfezi'nden organize edilen savaş, bölge ülkeleri ve dünya siyasetini derinden etkilemiştir. 4 gün süren hava bombardımanı ve 28 Şubat'a kadar devam eden kara operasyonları sonucunda, II. Dünya Savaşı'ndan sonraki en büyük askeri kuvvet, Irak ordusunu mağlup etmiştir. Türkiye savaşta tarafsız kalmak yerine, Koalisyon Gücü'nün yanında yer almış, ancak savaş sonunda en çok zarar gören ülkelerden birisi olmuştur. Önemli bir ekonomik kayıpla karşılaşan Türkiye, uzun vadede mülteciler, Kürt sorunu ve PKK'nın daha da güçlenmesi gibi meselelerle uğraşmak durumunda kalmıştır. Öte yandan 1989'da Berlin Duvarı'nın çökmesi, 3 Ekim 1990'da Doğu ve Batı Almanya'nın birleşmesi ve 25 Aralık 1991'de SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği)'nin resmen dağılması uluslararası siyasetin yeniden dizaynını zorunlu kılmıştır. Zira II. Dünya Savaşı'nın bitimiyle birlikte başlayan ve ABD ile SSCB'nin oluşturduğu iki kutuplu dünya düzeni, buna bağlı olarak da iki devlet arasında cereyan eden mücadele, büyük çoğunluğa göre soğuk savaş atmosferi 1991 tarihten itibaren kısmen sona ermiştir. SSCB'nin dağılması birçok yeni devletin ortaya çıkmasına neden olurken, mücadele alanı eski Sovyet toprakları ile Ortadoğu bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bu çalışmada Türkiye'nin Körfez Savaşı ve yeni dünya düzenine geçişte oynadığı rol ve uyguladığı politikalar ele alınmıştır

GULF WAR AND ITS EFFECTS ON TURKISH FOREIGN POLICY

On August 2, 1990 the Gulf Crisis, starting with Iraq's invasion of Kuwait and then gained an international dimension with the resolutions of the United Nations turned into the Gulf War on 15 January 1990 because Iraq didn’t recede from territories it occupied. The war supported by 40 countries, especially the USA and organized from the Persian Gulf has profoundly affected the countries of the region and world politics. As a result of the bombardments that took 4 days and land operation which continued till February 28, the largest military force, after World War II, defeated the Iraqi. As for Turkey, instead of staying neutral in the war, the country supported the coalition power, but at the end of the war it ended up one of the most vulnerable countries. Apart from the significant economic loss confronting the country, it was forced to deal with issues such as the refugees in the long term, the Kurdish issue and the PKK’s further strengthening. On the other hand, international policy was redesigned due to factors such as the collapse of the Berlin Wall in 1989, October 3, 1990 in East and West Germany's reunification and the disintegration of the Soviet Union officially on December 25, 1991. With the end of the Second World War began bipolar world order created by the Soviet Union-the US and including struggle between the two states accordingly. According to social scientists, the atmosphere of the cold war has come to an end partly after 1991. While the collapse of the Soviet Union led to the emergence of many new state, battleground is concentrated in the Middle East and the former Soviet territory.In this study, the role played by Turkey during the Gulf War and in the transition to a new world order, and politics Turkey carried out will be discussed

PDF

___

T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:18, Cilt: 47, Yasama Yılı:4, Tarih: 1.9.1990.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 18, Cilt: 46, Yasama Yılı: 3, Tarih: 12.8.1990.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 18, Cilt: 47, Yasama Yılı: 4, Tarih: 5.9.1990.
Cumhuriyet
Günaydın
Milliyet
New York Times
Aarts, Paul and Renner, Michael, Oil and the Gulf War, , Middle East Report, No. 171, Middle East Research and Information Project, Inc. (MERİP), 1991.
Akın, Rıdvan, Gazi’den Günümüze Cumhurbaşkanlığı (1923-2007), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
Arı, Tayyar, Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset, Savaş ve Diplomasi, Alfa Yayınları, İstanbul, 2004.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (Cilt 1-2: 1914-1995), Genişletilmiş 15. Baskı, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2005.
Bishku, M. B. (1992). Turkey and Its Middle Eastern Neighbors Since 1945. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies. Vol. 15, No. 3, Spring.
Bora, Tanıl, “Turgut Özal”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 7/Liberalizm, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
Cumhuriyet Ansiklopedisi (1981-2000), Yapı Kredi Yayınları, C. 4, İstanbul, 2002.
Çakmak, Haydar, “Turgut Özal’ın Dış Politika Felsefesi”, Çakmak, H. (Ed.). Türk Dış Politikası: 1919-2008, Platin Yayınları, Ankara, 2008.
Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1950’den Günümüze, 4. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2008.
Gözen, Ramazan, “Türkiye ve I. Körfez Savaşı: Kriz Ortamında Dış Politika”, Türk Dış Politikasının Analizi, Der. Faruk Sönmezoğlu, 3. Baskı, DER Yayınları, İstanbul, 2004.
------------------------, Amerikan Kıskacında Dış Politika: Körfez Savaşı, Turgut Özal ve Sonrası, Liberte Yayınları, Ankara, 2000.
Hale, William, Turkey, the Middle East and the Gulf Crisis, “International Affairs (Royal Institute of International Affairs)”, Wiley on behalf of the Royal Istitute of International Affairs, Vol. 68/4, 1992.
Halliday, Fred, The Gulf War and Its Aftermath: First Reflectiions, International Affairs (Royal Institute of İnternational Affairs 1944-), Wilay on behalf of the Royal İnstitute of the International Affairs, Vol. 2, No. 2, April 1991.
Herrmann, Richard K., “The Middle East and the New World Order: Rethinking U.S. Political Strategy after the Gulf War”, International Security, Vol. 16, No. 2, The MIT Press, 1991.
Hooglund, Eric, “The Gulf War and the Islamic Republic”, Middle East Research and Information Project, Merip Reports, No: 125/126, 1984.
Kaymaz, İhsan Şerif, “Emperyalizmin “Kürt” Kartı” Akademik Bakış Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Kış 2007, s. 155- 190.
Kourvetaris, George A., International Journal on World Peace, Professors World Peace Acedemy, 1991, Vol. 8, No. 4.
Mesut, Ahmet, İngiliz Belgelerinde Kürdistan: 1918-1958, Doz Yayınları, İstanbul, 1992.
Musambachime, Mwelwa Chambikabalenshi, “The Role of the UN Secretary-General in Conflict Resolution in the Gulf”, International Journal on World Peace, 1999, S. 16/2.
Sander, Oral, Siyasi Tarih (1918-1994), 18. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2009.
Sayarı, Sabri, Turkey and Middle East in the 1990s, Journal of Palestine Studies, University of California Press on behalf of the Institute for Palestine Studies, California, Vol: 26/3, 1997.
Sönmezoğlu, Faruk, II. Dünya Savaşı’ndan Günümüze Türk Dış Politikası, DER Yayınları, İstanbul, 2006.
Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-2001), 7. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2008.
Uslu, Nasuh, Türk Dış Politikası Yol Ayrımında: Soğuk Savaş Sonrasında Yeni Sorunlar, Yeni İmkânlar ve Yeni Arayışlar, Anka Yayınları, İstanbul, 2006.
-----------------, Türk-Amerikan İlişkileri, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara, 2000.
Uzgel, İlhan, “ABD ve NATO’yla İlişkiler”, Baskın Oran (Ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II: 1980-2001, 10. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
------------------, “Körfez Savaşında Özal’ın Musul-Kerkük’e İlişkin Projesi”, Baskın Oran, (Ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II: 1980- 2001, 10. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
Wenger, Martha and Anderson, Dick, The Gulf War, Merip Middle East Report, Middle East Research and Information Project, No. 148, 1987.