198125

KIZILDERİLİ MİTOLOJİSİNDE MİTİK HAYVANLAR

Mit, başlangıçtaki masallara özgü zamanlarda geçen olayların anlatıldığı kutsal öykülerdir. Bu öykülerde olağanüstü karakterler, yaratılış ve tabiat olaylarına ek olarak hayvanlar ve öyküleri de yer almaktadır. Bu öykülerdeki olağanüstü motiflerle beraber en eski toplumların mitolojilerinde ve inançlarında animizm ve totemizmin derin etkileri de görülmektedir. Birbiri ile bağlantılı bu inançlar zamanla toplumları yönlendiren tabusal inançlar olarak kendini göstermiştir. Tabiatta görülen bazı varlıkların içerisinde kutsal bir ruhun yaşadığına inanan insanlar o nesneye dair bazı inançlar geliştirmişlerdir. Bu inançlar içerisinde etkili olanlardan biri ise hayvan tapımı olarak da geçen inançtır. Dünya üzerindeki birçok toplum hayvanları tanrı olarak kabul etmiş ya da inanç boyutunda kült olarak değerlendirmiştir. İlk insanlar yaşadıkları çevrede bulunan hayvanların gücünden, yırtıcılığından ve büyüklüğünden dolayı çekinmiş ve bu hayvanlardan korkmuşlardır. Bu çekinme ve korkma zamanla hayranlığa dönüşmüştür. Bu dönem, insanoğlunun hayvanın üstünlüğünü kesin olarak kabul ettiği bir dönemdir ve "zoomorfik dönem" (hayvan görünümlü tanrılar dönemi) olarak adlandırılır. Tabulaştırılan birçok hayvan, ilk insan tarafından saygı duyulan bir tanrı hükmüne gelmiştir. Ancak bu hüküm bütün hayvanlar için geçerli değildir. Bazı hayvanlar inanca göre sadece insana hizmet için yaratılmıştır. Kızılderili mitolojisinde de yer bulan bu inanca göre Tanrı Maheo, ilk yarattığı insanın yaşamını devam ettirebilmesi için hayvanları yaratmıştır. Mitolojinin kahramanları ve süslenerek birçok edebi ürüne girmiştir. Böylelikle bu edebi ürünlerde zengin bir motif ve armoni ortaya çıkmıştır. En zengin armoni ise mitik efsanelerde yer bulan hikâyelerdir. Makalemizde Amerika kıtasının en eski yerleşimcilerinden olan Kızılderililerin efsane ve hikâyeleri içerisinde yer alan mitik hayvanlar incelenecektir. Yer yer Türk mitolojisi ile kıyasladığımız bu hayvanların dünya mitlerinde geçişine dair kısa bilgilerin yer aldığı çalışmanın esas çatısını Kızılderili mitolojisinde yer alan hayvanlar oluşturmaktadır

MYTHOLOGICAL ANIMALS OF INDIAN MYTHOLOGY

Myths are sacred stories that describes the tales specific at the beginning. In these stories it contains supernatural creatures, genesis and natural events it also contains animals and their stories. With the supernatural motiv’s in these stories, deep influences of animism and totemism shows in the myths and beliefs of the oldest civilizations. They are connected with one and another beliefs in time it started to show itself as tabooed beliefs that started to show the way to the society. People that started to belive in sprits also started to create certain beliefs too. Out of all of the beliefs, the most effective one is worshipping animals. Many societies around the world considered animals as gods or considered them as a cult of faith dimensions. First people hesitated and scared of the power, rapaciousness and bigness of the animals that lived in the same location with them. This hesatiton turned to admiration as by time. This period is where the mankinds certainly accepts supremacy of animals and its called "zoomorphic period" ( animal looking gods period). Many of the tabooed animals, became a respected provision of god by the first humans. But this is not valid for all of the animals. According to belief some of the animals were created just to serve humans. According to this belief which finds it’s self a place in Indian mythology, God Maheo, created the animals to continue the life of the first human he created. Heroes and creatures in mythology have entered many literary products with their extraordinary abilitys. İn this way in this literary product that has emerged in a rich product and harmony. The most richest hormanoy is the stories that is in mythological legends. İn our essay we will be examining mythological animals in the stories and legends of indians which is one of the oldest settlers in America. The animals in the Indian mythology constituted the main roof of study that contains brief informations about the transition in the myths of the world of these animals that we sometimes compare with Turkish mythology

PDF

___

Armutak, Altan. (2002). Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi, II. Sürüngenler, Balıklar, Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar, İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi 30 (2), 143-157, İstanbul.
Ateş, F. (2015). “Anadolu Halk Hekimliği Uygulamalarında Demir Unsurunun Kullanımı / Usage Of Iron Element In The Anatolian Folk Medicine Applications”, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Şefik Yaşar Armağanı), Volume 10/12 Summer 2015, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.8522, p. 69-84.
Bayat, Fuzuli. (2007a). Türk Mitolojik Sistemi (Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi), Cilt 1. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Bayat, Fuzuli. (2007b). Türk Mitolojik Sistemi (Kutsal Dişi-Mitolojik Ana, Umay Paradigmasında İlkel Mitolojik Kategoriler-İyeler ve Demonoloji), Cilt 2. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Beydili, Celal. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. (Çeviren: Eren Ercan). Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
Bonnefoy, Yves. (1981). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, (Çeviren: Levent Yılmaz), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Çoruhlu, Yaşar. (1998). Türk Mitolojisinin ABC’si. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Çoruhlu, Yaşar. (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Dilek, İbrahim. (2007). Sibirya Türk Masallarında Hayvanla Evlenme, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 22, s. 207-218, Konya
Eliade, Mircea. (2003). Demirciler ve Simyacılar. Ankara: Kabalcı Yayınevi.
Eliade, Mircea. (1991). Kutsal ve Din Dışı, (Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: Gece Yayınları.
Eliade, Mircea. (1992). İmgeler ve Simgeler. Ankara: Gece Yayınları.
Eliade, Mircea. (2000). Dinler Tarihine Giriş. (Haz. Ergun Kocabıyık, Çev: Lale Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Eliade, Mircea. (2001). Mitlerin Özellikleri. (Çev. Sema Rifat). İstanbul: Om Kuram Yayınları.
Erdoes R.-Ortiz A. (2006). Kızılderili Efsaneleri ve Masalları. (Çev. Kahraman Türel). İstanbul: Anfora Yayınları.
Esin, Emel. (2001). Türk Kozmogonisine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Gömeç, Saadettin. (1998). Şamanizm ve Eski Türk Dini, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 4, 38-50.
İnan, Abdulkadir. (1987). Makaleler ve İncelemeler, I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnan, Abdulkadir. (1987). Makaleler ve İncelemeler, II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnan, Abdülkadir. (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Kaman, Sevda Gülakan (2015). Baykuş Kelimesi ve Baykuşla İlgili İnançlar Üzerine, Turkish Studies InternationalPeriodical For The Language and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015, p. 1137-1154, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/Turkishstudies.8008, ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey
Marriott, A.-Rachlin, Carol K. (2003). Kızılderili Mitolojisi. (Çev. Ünsal Özünlü). Ankara: İmge Yayınları.
Müller, Werner. (2000). Kızılderililerin Dinleri, İstanbul: Okyanus Yayınları. Ögel, Bahaeddin. (2003). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar) I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ögel, Bahaeddin. (2006). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar) II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Roux, Jean Paul. (2000). Orta Asya’da Kursal Bitkiler ve Hayvanlar. (Çeviren: Aykut KazancıgilLale Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Roux, Jean Paul. (2002). Türklerrin ve Moğolların Eski Dini. (Çeviren: Aykut Kazancıgil). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Roux, Jean-Poul. (2011). Eski Türk Mitolojisi. (Çeviri: Musa Yaşar Sağlam). Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
Seyidoğlu, Bilge. (2002). Mitoloji Üzerine Araştırmalar Metinler ve Tahliller. İstanbul: Dergah Yayınları.
Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Uraz, Murat. (1992). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları
https://www.msxlabs.org/forum/mitoloji/277800-lilith.html#ixzz3z0oDI1Ca. 04.04.2016