KİTAP OKUMAYA YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI
Bu çalışmanın amacı eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adaylarının kitap okumaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Ölçek geliştirilirken öncelikle ilgili alanyazın taranmış ve madde havuzunu oluşturmaya katkısı olması amacıyla hedef kitlenin bir bölümüne konu ile ilgili düşüncelerini ifade edebilecekleri bir kompozisyon yazdırılmıştır. Alanyazın taraması ve hedef kitlenin kompozisyonları sonucunda elde edilen verilerden yola çıkılarak 40 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Kapsam geçerliğini sağlamak amacıyla bu maddeler 6 alan uzmanının görüşüne sunulmuştur. Sonuç olarak 19’u olumlu, 12’si olumsuz ifade içeren toplam 31 maddelik bir tutum ölçeği elde edilmiştir. Ölçek çalışması, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin Türkçe Öğretmenliği, İngilizce Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Fen Bilgisi Öğretmenliği lisans programlarında öğrenim gören 210 birinci sınıf ve 260 dördüncü sınıf olmak üzere toplam 470 öğretmen adayı ile yapılmıştır. Yapı geçerliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile Doğrulayıcı Faktör Analizi kullanılmıştır. AFA sonuçlarına göre 23 maddeden oluşan üç faktörlü (kitap okumaya istek ve ihtiyaç duyma, kitap okumayı yararlı bulma ve kitap okumayı zorunluluk olarak görme) yapı varyansın % 51’ini açıklamıştır. DFA sonuçlarına göre ise üç faktörlü yapının iyi uyum değerleri ürettiği görülmüştür. Ölçeğin madde-toplam puan korelasyonlarının .30 ile .78 arasında değiştiği belirlenmiş ve Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı 0.91 olarak bulunmuştur. Faktör analizi sonrasında yapılan güvenirlik çözümlemesi kapsamında ölçeğin Spearman-Brown korelasyon katsayısı ile Guttman Split-half güvenirlik katsayısı hesaplanmış ve yapılan güvenirlik analizinde ölçek 12 ve 11 madde olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Her iki grup arasındaki korelasyon katsayısı 0.82 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu tespit edilmiştir.
THE DEVELOPMENT OF ATTITUDE SCALE OF BOOK READING: VALIDITY AND RELIABILITY STUDY
The purpose of the current study is to develop a valid and reliable scale to determine the attitudes of teacher candidates’ towards book reading habit. While developing the scale, first a literature review was done and some students from the target population were made to write compositions to express their opinions about the issue to make some contributions to the formation of an item pool. On the basis of the literature review and the compositions written by some members of the target population, an item pool was constructed. In order to establish the content validity, these items were submitted to the scrutiny of 6 field experts. As a result, an attitude scale comprised of 19 positive and 12 negative, totally 31 items, was developed. The scale was administered to 210 first year and 260 fourth year students, totally 470 students from the departments of Turkish Language Teaching, Pre-school Teacher Education, English Language Teaching, Classroom Teacher Education and Science Teacher Education at the Education Faculty of Muğla Sıtkı Koçman University in 2014-2015 academic year. In order to test the construct validity, Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were used. The 23-item three-factor construct obtained as a result EFA (feeling desire and need to read book, findings book reading beneficial and feeling obliged to read book) explains 51% o the total variance. CFA results revealed that the three-factor construct yields good fit values. The item-total score correlations of the scale were found to be varying between .30 and .78 and the Cronbach alpha reliability coefficient was found to be 0.91. Within the context of the reliability analysis conducted following the factor analysis, Spearman- Brown correlation coefficient and Guttman Split-half reliability coefficient of the scale were calculated and as a result of the reliability analysis, the scale was divided into two with 12 items in one and 11 items in the other. The correlation coefficient between the two groups was found to be 0.82. All the measurements conducted indicated that the scale is valid and reliable.
___
- Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve sözlü anlatım: Kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ
Yayınları.
- Akyol, Hayati. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Akyol, H. (2007a). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeği’nin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması.
Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
- Aronson, E., Wilson, T. D., ve Akert, R. M. (2004). Social psychology. (4. Edition), New Jersey:
Pearson Education, Inc.
- Ateş, A. (2012). Eğitsel yazılım değerlendirme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim
Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(1).
- Beck, R. C. (2004). Motivation theories and principles (5. Edition). New Jearsey: Pearson Prentice
Hall.
- Bircan, İ. ve Tekin, M. (1989). Türkiye’de okuma alışkanlığının azalması sorunu ve çözüm yolları.
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 393-410.
- Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. NY: Guilford.
- Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, spss
uygulamaları ve yorumu. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık
durumları üzerine bir araştırma (Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği). Türk
Kütüphaneciliği, 23(3), 489-509.
- Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik.
Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Demir, T. (2009). İlköğretim II. kademe öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir
araştırma (Gazi Üniversitesi örneği). Turkish Studies International Periodical For the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4(3), Spring 2009, p. 717-
745, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: 10.7827/Turkishstudies.703,
ANKARA-TURKEY
- Doğan, B., Çermik. H. (2016). Kitap okumaya yönelik tutum ölçeği. Education Sciences (NWSAES,
11(3), 168-183.
- Doğan, N. ve Başokuçu, T. O. (2010). İstatistik tutum ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamalı
kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitim ve Psikolojide Ölçme Değerlendirme
Dergisi, 1(2), 65-72.
- Engin, A. W., ve Wallbrown, F. H. (1983). The dimensions of reading attitudes for Turkish children.
The Journal of Social Psychology, 120, 169- 181.
- Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
- Eroğlu, A. (2008). Faktör analizi. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik
Teknikleri Kitabı içinde (ss.321-331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Gömleksiz, M. N. (2004a). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve
güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
- Gömleksiz, M. N. (2004b). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin
değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi,
Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-21.
- Günay, D. (2003). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Harris, A. J., ve Sipay, E. R. (1990). How to ıncrease reading ability: A guide to developmental and
remedial methods (9. Edition). London: Longman.
- İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Elips Kitap Yayınevi.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2008). Günümüzde insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
- Kayalan, M. (2000). Etkili ve hızlı okuma sanatı. İstanbul: Alfa Basım Yayım-Dağıtım.
- Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. London: Guilford
Publications.
- Saracaloğlu, A. S., Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve
okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(12), 149-157.
- Sarar Kuzu, T., Doğan, T. (2015). Öğretmen adaylarına yönelik okuma tutum ölçeği geliştirme.
Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic, Volume 10(15) Fall 2015, p. 771-786, ISNN: 1308-2140,
www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8938,
ANKARA-TURKEY
- Susar Kırmızı, F. (2012). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutum ölçeği:
geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies - International Periodical for the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7(3) Summer 2012, p.
2353-2366,
ISNN:
1308-2140,
www.turkishstudies.net,
DOI
Number:
http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.3372, ANKARA-TURKEY
- Şahiner, Y. (2005). İlk ve orta öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin okuma alışkanlıkları ve
bu alışkanlıkları etkileyen faktörler (Elmadağ İlçesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
- Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığına genel bir bakış. Aile ve Toplum Dergisi,
6(21), 30-39.
- Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi (3.Baskı). Ankara: Nobel
Yayınları.
- TDK. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TDK. (2009). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TÜİK.
(2016).
http://t24.com.tr/haber/tuik-verilerine-gore-turkiyede-kitap-okumaya-
ayrilan-zaman-gunde-sadece-1-dakika,370472 adresinden 15.02.2018 tarihinde
erişilmiştir.
- Yurdugül, H. (2005, Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik
indekslerinin kullanılması. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Pamukkale Üniversitesi,
Denizli.