KİŞİLİK GELİŞİMİNDE İÇSEL ÇATIŞMANIN ROLÜ: NEFSİN MERTEBELERİNDEN OLUMLU ÇÖZÜLMEYE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Literatürde kişilik gelişiminde insanın kendini tanıması, iç dünyasında olup bitenleri iyi analiz edip doğru değerlendirmeler yapabilmesi ve doğru kararlara ulaşabilmesi, kendini yanlışlara yönlendiren iç ve dış etkilere karşı kendi içsel mücadelesini yapabilmesi önemli görülmektedir. Bu çalışma, kişilik gelişiminde içsel mücadele ve çatışmaların rolünü gelenek ve modern psikolojiden iki örnek üzerinden incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda İslam düşüncesinde daha çok mutasavvıflar tarafından temsil edilen ve nefsin mertebeleri kavramı çerçevesinde sistemleşen gelişim modeli ile modern psikoloji araştırma metotları ile kişilik gelişimini inceleyen Kazimierz Dabrowski'nin olumlu çözülme kuramı betimsel tarama yöntemiyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İncelemede üç temel alan odak noktası olarak belirlenmiştir: (i) gelişimin başlangıç, bitiş ve aşamaları; (ii) gelişim süreci ve araçları, (iii) gelişimi yönlendiren güç. Çalışmada ulaşılan sonuçlardan bir kısmı şunlardır: iki modelde kişilik gelişimi farklı kavramlarla da olsa bedensel güdülerden veya nefsanilikten kurtularak tanımlanmaktadır. Gelişimi sağlayan unsurlar olarak insanın kendini tanıması, içsel dünyasına ilişkin uyanıklığı ve kendisi ile mücadelesi, gelişim hedefi/modeline vurgu yapılmaktadır. İki modelin ayrıştığı temel nokta ise Kazimierz'in kişilik gelişimini profan bir anlayışla açıklamaya çalışmasıdır.

ROLE OF THE INTERNAL CONFLICT IN PERSONALITY DEVELOPMENT: A COMPARATIVE ANALYSIS FROM THE SELF STAGES TO THE POSITIVE DISINTEGRATION

In literature self-awareness of the people, to be able to make accurate assessments and right decisions by the effective analysis of inner world and to make their own inner struggle against internal and external influences that lead him/her to evil seems very important. This study was carried out to examine the role of internal struggle and conflict in personal development through two examples of tradition and modern psychology. For this purpose, personality development model of Islamic thought represented by more Sufis and systematized around the concept of soul stages and Kazimierz Dabrowski's positive disintegration theory who had examine the personality development by using the psychological research methods was examined in comparison with the descriptive method. We have identified three main areas as the focal point in the investigation: (i) the start, finish and stages of development; (ii) development process and tools, (iii) the driving force in the development. Some results of our study are: in two models - albeit used different concepts - personality development is defined as a process leading from physical motives or selfness towards the humanization. As factors ensuring the development self-knowledge, alertness of the inner world, struggle with himself, development target / model are emphasized. The main decomposition point of two model is Kazimierz's approach to personality development as a profane manner.

PDF

___

Aronson, Jason, Introduction, Positive Disintegration (içinde), (ed.) Jason Aronson, Boston: Little Brown and Company, 1964.
Arpaguş, Safi, Mevlevilikte Manevi Eğitim, İstanbul: Vefa Yayınları, 2009.
Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi, 31. Basım, 2015.
Dabrowski, Kazimierz, On The Philosophy of Development Through Positive Disintegration and Secondary Integration, Dialectic And Humanism, 3 (4), 1976.
Dabrowski, Kazimierz, Positive Disintegration, (ed.) Jason Aronson, Boston: Little Brown and Company. 1964.
Gazali, El Munkızu Min-Ad-Dalâl, Hilmi Güngör (çev.), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1989.
Gazali, Esmaül Hüsna Şerhi, Ferşat Yayınları, 2005.
Güler, İlhami, Vicdanın Kendini Kandırma Halleri Olarak "Vicdansızlık", Eski Yeni, 19 (Sonbahar), 2010: 101-108.
Gündüz, Turgay, Üstün Zekâlı Çocuklarda Ahlak Gelişimi ve Eğitimi, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 2010.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
Hökelekli, Hayati, İslam Psikolojisi Yazıları, İstanbul: Dem Yayınları, 2012.
Hull, M. John, Spiritual Development: Interpretations and Applications, British Journal of Religious Education, 24 (3), 2002, s. 171-182.
Işıtan, İbrahim, Sûfî Psikolojisi ve Sülemi'ye Göre Sûfî Benlik Dönüşümü, Ankara: Divan Kitap, 2014.
İbn Kayyıım el-Cevziyye, Kitâbu'r Rûh, (Türkçesi) Şaban Haklı, İstanbul: İz Yayıncılık, 2015.
Jackson, P. Susan; Moyle, Vicky F.; Piechowski, Michael M., "Emotional Life and Psychotherapy of the Gifted in Light of Dabrowski's Theory", L.V. Shavinina (ed.), International Handbook on Giftedness, Springer (437-465), 2009.
Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
Mevlana, Celaleddin Rûmî, Mesnevi, (Ter.) F. Tunalı, Ankara: Panama Yayıncılık, 2013.
Meydan, Hasan, Din Eğitiminde Manevi Boyut, İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2015.
Morrisey, Anne-Marie, Intellect as Prelude: The Potential for Higher Level Development in the Gifted, Advenced Development Journal, 7 (January), 1996.
Müslim, Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Nelson, Karen C, Dabrowski's Theory of Positive Disintegration, Advanced Development Journal, 1 (Jenuary), 1989.
Nixon, Laurence, Multilevel Disintegration İn The Lives Of Religious Mystics, Advenced Development, sayı: 6, 1994.
Peker, Hüseyin, Tasavvuf Psikolojisi, OMÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 7, 1993: 35-52.
Tusî, Nasîruddin, Ahlâk-ı Nâsırî, A. Gafarov ve Z. Şükürov (çev.), T Özakkaş (ed.) İstanbul: Litera Yayıncılık, 2007.
Tûsî, Nasîruddin, Seçkinlerin Ahlakı (Evsâfu'l Eşraf), (çev.) Anar Gafarov, İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
Yavuz, Kerim, Psikanalizde İlk Dini Gelişmelerin Değeri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 1987.