KIBRIS’TA TÜRKLÜK BİLİNCİNİN SİYASAL SÜRECE ETKİSİ

Kıbrıs, jeopolitik konumundan dolayı değişik dönemlerde farklı nedenlerle bir çok medeniyetin hakim olmak istediği yer olmuştur. İngiltere'de en büyük sömürgesi olan Hindistan'a giden yolların güvenliğini sağlamak istemekteydi. Bunun en başında ise Mısır'daki Süveyş kanalı gelmekteydi. İngiltere'nin bu yolun kontrolünü sağlaması için doğu Akdeniz'de anahtarı konumundaki Kıbrıs'ı elde tutması gerekmekteydi. Bu sebepten Kıbrıs'a hakim olmak isteyen İngiltere, Osmanlı'nın içerisinde bulunduğu çıkmazdan faydalanarak adayı kiralamayı başardı. İngilizler Kıbrıs'a geldikleri günden itibaren adayı geçici olarak işgal etmediklerini idari, mali ve hukuki alanlarda uyguladıkları kanunlarla göstermişlerdi. İlk olarak Kıbrıs için bir Anayasa ilan ederek işe başlandı. Kıbrıs'taki idarenin başına ise Yüksek Komiser unvanıyla bir İngiliz atandı.İdare işlerde Yüksek Komisere yardımcı olunması için Kavanin ve İcra adlı iki meclis kurarak ada'da uyguladıkları yeni yönetimi pekiştirmeye çalışıldı. Kıbrıs adası Osmanlılar tarafından İngiltere'ye kiralandığında Kıbrıs Türk halkı bu durumun geçici olduğunu düşünmüştü. Fakat daha sonra ortaya çıkan gelişmeler Kıbrıs Türk halkının düşündüğü gibi olmadı ve İngiltere, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin ittifak güçlerinin yanında yer almasını sebep göstererek adayı tek taraflı ilhak etti. Bu gelişmeden sonra Kıbrıs'taki Türk halkı ümitsizliğe kapılsa da, Anadolu'daki Milli Mücadele'nin Kıbrıs Türklerine büyük bir umut ışığı oldu. Yapılan çalışmada, 1919 yılında Anadolu'da başlayan Milli Mücadele'nin Kıbrıs'a duygusal etkisi, Kıbrıs'ta Türklük bilincinin oluşumundaki rolü irdelenecektir. Bu noktada Kıbrıs Türk siyasetinin geçirdiği evrelerin de irdelenmesi amaçlanmaktadır

THE EFFECT OF TURKISH CONSCIOUSNESS IN CYPRUS ON THE POLITICAL PROCESS

Cyprus has always been the place for many civilizations to dominate due to various reasons in many different stages because of its geopolitical location. It was keen to ensure the safety of the way to India, which had the largest colony in Britain. The Suez Canal in Egypt was the leading one. In order for England to obtain the control of this way, it was necessary to keep Cyprus, which had the key position in the Eastern Mediterranean. Thus, England, which wanted to dominate Cyprus, managed to rent the island by benefiting from the dilemma in which the Ottoman Empire was. The Turkish Cypriot population considered this situation as temporary when the island of Cyprus was rented to England by the Ottomans. However, thereafter the resulting development did not take place in line with the expectations of the Turkish Cypriot population and annexed the island unilaterally by pointing out the fact that the Ottoman Empire took part next to the allied forces in the First World War. Despite the lose of hope among the Turkish population in Cyprus after this change, the National Struggle in Anatolia has been a huge glimmer of hope for the Turkish Cypriots. In this study, the emotional effect of the National Struggle, which started in Anatolia in 1919, on Cyprus and its role on the formation of the Turkish consciousness in Cyprus will be investigated. At this point, the stages which experienced the Cyprus Turkish politics are intended to be investigated as well

___

  • Adalı, Kutlu (1962). Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Köy Raporları. Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Basın İrtibat Bürosu Yayınları:2.
  • Akar, Reşat(1981). Atatürk'çü Kıbrıs Türkleri. İstanbul: Veb Ofset İleri Maatbacılık A.Ş.
  • Alasya, Halil Fikret (1992). Kıbrıs Rum- Yunan Emelleri. Lefkoşa: K.K.T.C. Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Alasya, Halil Fikret (2002).Kıbrıs Maddesi, İngiliz İşgali ve İdaresi.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,Cilt 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • An, Ahmet (1997).Kıbrıs Türk Liderliğinin Oluşması(1900-1942). Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınevi.
  • Ateşin, Hüseyin Mehmet (1999). Kıbrıslı “Müslüman”ların “Türk”leşme ve “Laik”leşme Serüveni(1925-1975).İstanbul: Marifet Yayınları.
  • Bedevi, Vergi (1966). Kıbrıs Tarihi. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Behçet, Hasan (1969). Kıbrıs Türk Maarif Tarihi. Lefkoşa.
  • Beratlı, Nazım (1999). Kıbrıs Türk Kimliğinin Oluşması, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları.
  • Bölükbaşı, Süha (2001). Barışçı Çözümsüzlük. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Bryant, Rebecca (2007). Tebaadan Vatandaşa Kıbrıs’ta Modernite ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Copeaux, Etienne- Claire Mauss Copeaux (2009). Taksim! Bölünmüş Kıbrıs, 1964-2005. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Çevikel, Nuri (2008). İngiliz Sömürge Döneminde Türkiye‟nin Kıbrıs Politikaları (1878-1960). Editör Mustafa Bıyıklı. Türk Dış Politikası – Cumhuriyet Dönemi. I. Cilt. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
  • Dedeçay, Servet(1985). Shakespeare School veya Sekispir Okulu(1927-1952). Lefkoşa: Lefkoşa Özel Türk Üniversite Haberleri Gazetesi. Sayı 11. s 1-4.
  • Demiryürek, Mehmet (2005). İngiliz Devrinde Kıbrıs’ta Eşkıyalar ve Devlet 1878-1896. İstanbul: Deniz Plaza Yayınevi.
  • Demiryürek, Meral (2007). Kıbrıs Türk Basın Tarihinde İrşad Dergisi. İstanbul: Deniz Plaza Yayınevi.
  • Erdogdu, Mehmet Akif (2015). “Lozan Anlaşması Kıbrıs Türklerini Eğitim Alanında Nasıl Etkiledi ?”,Cumhuriyet Dönemi Araştırmları-1 90. Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu(13-15 Kasım 2013), Ed. Duygu Türker- Murat Saygın, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları , s 481-492.
  • Evre, Bülent (2004). Kıbrıs Türk milliyetçiliği: Oluşumu ve Gelişimi. Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları.
  • Fedai, Harid (2002). Kıbrıs Türk Kültürü Bildiriler I. Ankara: Özyurt Matbaası.
  • Fırat, Melek (1997). 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Fırat, Melek (2008). Yunanistan’la İlişkiler. Editör Baskın Oran. Türk Dış Politikası Cilt I. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Gazioğlu, Ahmet.C (1996). İngiliz yönetimde Kıbrıs II(1878-1952).İstanbul: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi.
  • Gürel, Sükrü.S (1984). Kıbrıs Tarihi (1878-1960) Kolanyalizm, Uluşçuluk ve Uluslararası Politika. İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Irkad, Ulus(1997). Kıbrıs Türk Eğitiminde Tarihsel Gelişmeler. Lefkoşa: Ada-M Basın Yayın LTD. İsmail, Sabahattin- Ergin Birinci(1987). Kıbrıs Türkünün Varoluş Savaşımında İki Ulusal Kongre Meclis-i Milli(1918) Milli Kongre(1931). Lefkoşa: Gelişim Ofset.
  • Keser, Ulvi(2007). Kıbrıs’ta Yeraltı Faaliyetleri ve Türk Mukavemet Teşkilatı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Kızılyürek, Niyazi(2011a). Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İstanbul: İletişim Yayınları
  • Kızılyürek, Niyazi(2011b). Paşalar Papazlar Kıbrıs Hegomonya. İstanbul: Khora Yayınları.
  • Küçük, Fazıl (1942). Liselerimizin Türk Müdürler Tarafından idaresini isteriz. Lefkoşa: Halkın Sesi gazetesi. Sayı 91.
  • Küçük, Fazıl (2010). Dr. Fazıl Küçük’ün Anıları ve Siyasal Örgüt Çalışmaları. Yayına Hazırlayan Altay Sayıl. Lefkoşa: Yay Ajans Ltd.
  • Mapolar, Hikmet Afif (2016). Aslar Bir Devre Adını Yazanlar-1987. Yayına Hazırlayan Ahmet Necati Özkan. Lefkoşa: Necati Özkan Vakfı Yayınları.
  • Morgan, Tabitha (2013). İngilizlerin Kıbrıs’taki Tarihi. İstanbul: Khora yayınları.
  • Naşit, Hakkı Uluğ (1975). Gazi’nin Emri. Derviş Manizade. Kıbrıs Dün Bugün Yarın. İstanbul: Kıbrıs Türk Kültür Derneği İstanbul Bölgesi Yayınları.
  • Nesim, Ali (1989) Kıbrıs Türklerinde Atatürk ve İlke ve İnkılâpları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 14, Cilt V, Mart. s 309-431.
  • Özdemir, Muharrem (2012).Kıbrıs’ın Tarihi İçerisinde Türk Milli Mücadelesinin Özlemleri, Acılar ve Anılar. Editör Ulvi Keser. MoreNostrum Adalar Denizi’nde Kıbrıs’a Akdeniz ve Sorunlar. Ankara: Motif Matbaacılık Ltd. Şti.
  • Özsezer, Mete (2015).İngiliz idaresinde (1878-1919) Kıbrıs Müslümanlarının Durumuna Bir Bakış, Editör: Keser, Ü & Ak, G., İntelijans Strateji ve Güvenlik Cadı Kazanı Kıbrıs. Ankara: Motif maatbacılık ltd. Şti.
  • Özsezer, Mete (2015).II. Dünya Savaşı Sırasında Kıbrıs İslam Lisesi’nin Lapta’daki Durumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 39.
  • Sadrazam, Ejdan (1995). Kıbrıs Toplumsal Kuruluşun Tarihsel Gelişimi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Tamçelik, Soyalp(2013). Kıbrıs’ta BM Tarafından Gerçekleştirilen Toplumlararası Görüşmelerin Safhaları ve Analitik Özellikleri. Ankara: International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/5, p. 733-77.
  • Tekan, Mehmet Salih (2016). 2Nisan 1938 doğumlu Mehmet Salih Tekan ile 7 Şubat 2016 tarihinde yapılan röportaj.
  • Türk İşleri Komisyonu’nun 1949 Ara Raporu (1950). Lefkoşa: Kıbrıs Hükümet Basımevinde basılmıştır.
  • Ünlü, Cemalettin (1981). Kıbrıs’ta Basın Olayı(1878-1981). Ankara: Basın Yayın Genel Kurulu.
  • Yaşın, Özker (1997). Nevzat ve Ben Cilt I. İstanbul: Yesilada Yayınları.