KAYITDIŞI İSTİHDAMIN ÇALIŞANLARI: EV HİZMETLİSİ KADINLAR

Kadınların toplumsal yaşamın her alanında olduğu gibi iş piyasasında da görünürlük kazanması, istihdama katılarak aktif rol oynamaları sürdürülebilir kalkınma ve kadının konumu açısından oldukça önemlidir. Türkiye'de kadınların işgücüne katılım oranları henüz istenilen seviyede olmamakla birlikte, kadınların genelde vasıfsız ve düşük ücretli iş kollarında istihdam edildikleri görülmektedir. Özellikle hizmet sektörü içinde vasıfsız ve düşük ücretli iş kollarında kayıt dışı çalışan kadın oranı oldukça yüksektir. Bu sektörde çalışan kadınların, genelde düşük gelirli ve güvencesiz işlerde yoğunlaştığı gözlenmektedir. Son yıllarda hizmet sektörü içinde "ev hizmetlisi" olarak başkalarının evine temizliğe giderek çalışan kadınların sigorta kapsamına alınmaları aksi halde çalıştıranlar için bir dizi yaptırımla sonuçlanabilecek yeni bir süreç başlatılmak istenmektedir. Çalışmanın odağında bu sektör içinde kayıt dışı çalışan ev hizmetlerine giden kadınlar bulunmaktadır. Araştırma, Trabzon'da ev hizmetlisi olarak çalışan kadınların genel görünümleri ile çalışma deneyimlerini aktarmak üzere kurgulanmıştır. Bu amaçla, ev hizmetlerini yerine getirmek üzere başkalarının evine giden 20 kadınla derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Mülakat neticesinde ev hizmetlerine giden kadınların sosyo-demografik görünümleri, çalışma deneyimleri (iş bulma yolları, çalışma gerekçeleri, yapılan işin niteliği, işverenle olan ilişkileri, işten memnuniyet durumları vb), karşılaştıkları sorunlar ve beklentileri ortaya konmuştur. Özellikle yoksul, eğitim ve beceri düzeyleri düşük, iş deneyimleri kısıtlı olan kadınların bu işi tercih ettikleri gözlenmiştir. Katılımcıların birleştikleri ortak nokta ise sigortanın devlet tarafından karşılanması ya da temizlik şirketi çatısı altında herkesin hak ettiği ücret karşılığında çalışmasıdır.

WORKERS OF INFORMAL EMPLOYMENT: DOMESTIC WOMEN WORKER

Women gaining visibility in the employment market as well as in all areas of social life and playing active role by participating in employment are very important for the sustainable development and in the women's status. Although female employment rate is not yet as intented level, it is seen that women are generally employed in unskilled and low-income jobs. Particularly the ratio of female labors who working as unregistered in the service sector is quite high. It is observed that women working in this sector are intensified on at the low-paid and insecured jobs. In recent years, a new process intented to start that could be taken to the coverage of women working in this sector, otherwise result in a new set of sanctions to employers. This study's focus is women who are unregistered employees in the domestic service sector. This study has been conducted to reveal the general view of women working as domestic workers and their working experience in Trabzon. For this purpose, in-depth interviews have been performed with 20 women going other's house to fulfill domestic services. At the end of the in-depth interviews, participants' socio-demographic profile, working experiences (the ways to find their jobs, the reason why they work, the nature of the work, the relationship with employers, job satisfaction level etc.), their problems that they face during performing their jobs, their expectations have been revaled. In particular, it is observed that women having low education and skills levels and limited work experience prefer to work. The common point is that all participants agree insurances should be covered by the state or working for deservedly fee in the domestic service company.

PDF

___

Akbıyık, N. (2013). Ev Hizmetlerinde Çalışma: Malatya'da Bir Alan Araştırması, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:21.
Berber, M., ve Yılmaz, E.B. (2008). Türkiye'de Kadın İstihdamı: Ülke ve Bölge Düzeyinde Sektörel Analiz, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:10 Sayı:2, Nisan.
Bilican Gökkaya, V., (2015). Ahtapot Kadınlar: Aile ve İş Yaşamı Kıskacındaki Kadınlar ve Karşılaştıkları Sorunlar/Octopus Women: Cramped By The Domestic And Working Life Conditions And Problems That They Come Across, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-p. 233-248.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak K.E., Akgün E.Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 16. Baskı. Pegem Akademi, Ankara.
DPT-Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası. (2009). Türkiye'de Kadınların İşgücüne Katılımı: Eğilimler, Belirleyici Faktörler ve Politika Çerçevesi. Rapor No: 48508- TR.
Duyan, Ç.G. (2010). Yoksulluğun Kadınlaşması: Altındağ Örneği, Aile Toplum ve Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi. Nisan - Mayıs - Haziran 2010
Ecevit, Y. (2000). Çalışma Yaşamında Kadın Emeğinin Kullanımı ve Kadın Erkek Eşitliği. KadınErkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset. İstanbul: TÜSİAD Yayın no/2000-12/290).
Erdoğan, N. (2001). Yoksulluk Halleri: Türkiye'de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Erman, T. (1998). Kadınların Bakış Açısından Köyden Kente Göç ve Kentteki Yaşam. 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul. Tarih Vakfı Yayını, 211-225.
Erman, T., Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç, R.H. (1999). Ev Dışında Çalışmanın "Gecekondu Kadına" Ekonomik ve Sosyal ve Kültürel Maliyeti. Türk Sosyal Bilimler Derneği, 6. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi.
Güneş, A. (2012). Türkiye'de Kadınların İşgücüne Katılımı: İstanbul ve Ankara'da Katılım, Bingöl ve Tunceli ile Aynı. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV).
Güneş, F. (2011). Farklı Emek Kategorileri Açısından Kadın Yoksulluğu, Çalışma ve Toplum, 2
İlkkaracan, İ. (2012). Why So Few Women in the Labor Market in Turkey, Feminist Economics 18(1).
İnce, M. (2009). A Socio-Economic Perspective on Women Entrepreneurs: Evidence from Turkey, Economic Studies, XVIII, 4.
Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç H. R. (1998). İş İlişkilerine Kadınca Bir Bakış: Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar, Tarih Vakfı, Bilanço 1998 Yayın Dizisi, 75 Yılda Kadın ve Erkekler.
Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç H. R. (2001). Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar: "Cömert" Ablaların Sadık "Hanım"ları. Ankara: Su Yayınları.
Kalaycıoğlu, S. ve Tılıç H. R. (2012). Enformel sektörde Yapılanan Bir İş Biçimi Olan Ev İşçiliğinde Değişen Dinamikler, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, ISSN 1302 48-41 Nisan-Haziran.
Karabıyık, İ. (2012). İşgücü piyasasının yapısal özellikleri ve Türkiye'de kadınların işgücüne katılma Sorunu, International Journal of Human Sciences, Volume: 9 Issue: 2.
Korkmaz, M. ve Alacahan N.D. (2013). Türkiye'de Formel Piyasaya Yönelmede Kadın İşgücü Arzı ve GSYH Etkileri: Ampirik Bir Çalışma, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/7 Summer 2013, p. 887-900.
Kümbetoğlu, B., User, İ. ve Akpınar A. (2010). Unregistered Women Workers in the Globalized Economy, Feminist Formations, Volume 22, Issue 3, Fall.
Lordoğlu, K. ve Özar Ş. (1998). Enformel Sektör ve Sosyal Güvenlik: Sorunlar ve Perspektifler. İstanbul: Frederich Ebert Vakfı Ekonomi Forumu Sonuçları.
Özer, M. ve Biçerli, K. (2004). Türkiye'de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1).
Palaz, S. ve Çolak, O.(2011). 2008 Küresel Finans Krizi ve Türkiye'de Kadınların İşgücüne Katılımı, Balikesir University Journal of Social Sciences Institute. Jun 2011, Vol. 14 Issue 25.
Suğur, N., Suğur, S. ve Şavran T.G. (2007). Türkiye'de Orta Sınıfın Mazbut Hizmetkarları: Kapıcılar, Gündelikçiler ve Çocuk Bakıcılar, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi.
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2014). Türkiye'de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerinin Analizi. Ankara.
T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK. (2010). Hane Halkı İşgücü Araştırması, (Temmuz, Ağustos, Eylül), Sayı, 215, 15.
T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU (SGK) BAŞKANLIĞI (2013). İstihdamda ve Sosyal Güvenlikte Cinsiyet Eşitliği Paneli ve Çalıştay Bildirileri, SGK Yayın No: 64
T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU (SGK) REHBERLİK VE TEFTİŞ BAŞKANLIĞI (2015). Sosyal Güvenlik Mevzuatı Açısından İşveren Rehberi: Ev Hizmetleri Sektörü. Ankara.
Toksöz, G. (2007). Türkiye'de Kadın İstihdamının Durumu, Ankara: Uluslararası Çalışma Örgütü (1. Baskı).
Yavuz, O. (2013). Türkiye'de Kadın İstihdamı: İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatında Kadın Çalışanlar. İstihdamda ve Sosyal Güvenlikte Cinsiyet Eşitliği Paneli ve Çalıştay Bildirileri, SGK Yayın No: 64.
Yenilmez, F. ve Işıklı, B. (2010). The Comparision of Labor Force Participation Rate of Women in Turkey with the World Country Groups, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:10, Sayı:3.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 9. Baskı. Seçkin Yayınevi, Ankara.