KATILIM BANKALARINDA FON YÖNETİMİ: SUKUK UYGULAMASI

Klasik bankacılık toplumun finansal ihtiyaçlarını fon toplama, fon kullandırma ve genel bankacılık hizmetleri üzerinden gidermektedir. Bu üç finansal hizmetin faizsizlik prensibine bağlı kalınarak yerine getirilmesi hususu Faizsiz Bankacılık oluşumunu gündeme getirmiştir. Katılım bankaları özellikle faiz hassasiyeti olan kesimin tasarruflarının reel ekonomiye kazandırılmasında çok önemli bir işleve sahiptir. Katılım bankalarını faizli bankalardan ayıran temel ayırıcı özellikleri fon kullandırma yöntemleridir. Katılım bankacılığında kullanılan yöntemler; fon toplama ve fon kullandırma yöntemleri olarak iki başlıkta değerlendirilmektedir. Fon toplama yöntemleri; özel cari hesaplar ve katılım hesapları olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Fon kullandırma yöntemleri ise klasik bankaların faizden arındırılmış yöntemlerinden (murabaha, mudaraba, müşareke, icara, selem, istisna, teverruk, tekafül, komodite, karz-ı hasen, risk sermayesi ve sukuk) oluşmaktadır. Sukuk faiz ödemeyi veya faiz masrafı yüklemeyi yasaklayan İslam hukuku prensiplerine uyan menkul kıymetlerdir. Sukuk, finansman ve ticari işlemlerde kullanma şekillerine göre çeşitlilik göstermektedir. Sukuk çeşitleri, temelde sukukun konusu olan malın çeşidine göre; mal satımına dayalı sukuk, menfaat satımına dayalı sukuk ve ortaklık esasına dayalı sukuk olarak üç ana başlıkta derlenebilmektedir. Murabaha, selem ve istisna sukuku konu itibariyle mal satımına dayalı bir sözleşme içeren sukuk çeşitleridir. İcara sukuku menfaat satımına dayalı, muşaraka ve mudaraba sukuku ise ortaklık esasına dayanan sukuk türleridir. Teorik bazda yürütülen bu çalışmada da öncelikle katılım bankalarının kuruluş amaçlarına ve kurulmasında etken olan faktörlere değindikten sonra katılım bankalarında fon kullandırma yöntemlerinden biri olan Sukuk’un avantajlarına ve dezavantajlarına, sukuk’un işleyişine ve sukuk türlerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

FUND MANAGEMENT IN PARTICIPATION BANKS: SUKUK APLICATION

Classic banking addresses the financial needs of the society through fundraising, fund raising and general banking services. The fact that these three financial services were fulfilled on the principle of interest-free brought the formation of Interest-Free Banking to the agenda. Participation banks have a very important function in bringing the savings of the sector with interest sensitivity to the real economy. Funding methods are the main distinguishing features that differentiate participation banks from interest banks. Methods used in participation banking; fund collection and fund utilization methods. Fund collection methods; private accounts and participation accounts in two ways. The methods of using funds consist of interest-free methods of classical banks. Sukuk is the securities that comply with the principles of Islamic law, which prohibits the payment of interest or interest charges. Sukuk varies according to the way it is used in financing and commercial transactions. Sukuk types, basically the subject of the sukuk is the type of goods; sukuk based on the sale of goods, sukuk based on the sale of interests and sukuk based on the partnership basis can be compiled under three main headings. Murabaha, selem and sukuk are the kinds of sukuks that contain a contract based on the sale of goods. İcara sukuk is based on the sale of interest, musharaka and mudaraba sukuk are sukuk types based on partnership. In this theoretical study, first of all, the advantages and disadvantages of Sukuk, one of the methods of fund raising in participation banks, the functioning of sukuk and the types of sukuk were discussed in detail.

___

  • Aktepe, İ. E. (2013). Sorularla Katılım Bankacılığı. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği.
  • Alpaslan, H. İ. ve Kudun, C. (2016). Türkiye'de Sukuk Uygulamaları ve Vergisel Boyutu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2),318-331.
  • Altınbaş, İ. (2016, Eylül). Yatırım ve Kalkınma Bankalarının Finanse Ettiği Projelerde Alternatif Finansal Araçların Kullanımı: Sukuk Uygulaması. Uzmanlık Tezi. Ankara: İller Bankası A.Ş.
  • Aslan, H. (2012). Alternatif Bir Yatırım ve Finansman Aracı Olarak Sukuk: Yapısı, İşleyişi ve Türkiye Piyasası. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Avcı, E. C. (2015). Katılım Bankacılığı ve Sukuk Modelleri. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Buldum, G. (2016). Katılım Bankacılığı ve Sukuk (Kira Sertifikası): Bir Katılım Bankası Örneği Olarak Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yüksek Lisans Tezi.
  • Karabacak, A. (2015). Katılım Bankacılığı Ürün ve Hizmetleri Kapsamında Türkiyedeki Sukuk Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kaya, F. (2017). Katılım Bankacılığı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
  • Sunbat, A. (2016). Katılım Bankacılığı. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Şahan, A. (2015). Katılım Bankacılığının Gelişimi Türkiye’deki Durumu ve Kullanılan Yöntemler (Murabaha). Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Tanaydı, Y. (2016). Türk Katılım Bankacılığının Kurumsal Performansı ve Sürdürülebilir Rekabetteki Strateji Hedefleri; Türkiye Uygulama Örnekleri. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Tekin, A. (2017). Türkiye Kira Sertifikaları ile İslami Finans Piyasalarındaki Eşdeğer Ürünler Arasında Bir Karşılaştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2).165-172.
  • Ustaoğlu, D. (2014). Türkiyede Katılım Bankacılığı Sektördeki Yeri ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Aydın Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yılmaz, E. (2014). Yeni Bir Finansal Araç Olarak Sukuk: Çeşitleri, Türkiye Uygulaması ve Vergilendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. Ocak Sayısı.81-100.