KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BİLİMİ VE KARŞILAŞTIRMALI BİR METİN TAHLİLİ ÖRNEĞİ

Bilimsel bir çalışma yapılırken, sağlıklı ve işe yarar veriler elde edebilmek amacıyla çeşitli metotlar uygulanır. Bu metotlar uygulanabilirliği ve istenilene cevap verebilme ölçütleri bağlamında zaman süreci içerisinde kuramsallaşır. Bilim âleminde yer edinen önemli kuramlardan biri de karşılaştırmalı edebiyattır. Karşılaştırmalı edebiyat bilimi, kendinde var olan sistemlilik sâyesinde birçok alanda uygulanabilirliğini ve doğru sonuçları ortaya çıkarmadaki yetkesini kanıtlamıştır. Karşılaştırmalı edebiyat kuramı, ilmi disiplin ayrımına gitmeksizin hemen her bilim dalı bünyesinde kullanılabilmektedir. Öte yandan disiplinlerarası çalışmaya olanak sağlayan ve araştımacıyı geniş çaplı düşünmeye sevk ederek bakış açısını engin kılan bir yaklaşımdır. Bu anlamda, modern edebiyatta olduğu kadar klâsik edebiyatta da bu kuramdan yararlanılabilir. Bu makalede, öncelikle bir kuram olarak karşılaştırmalı edebiyat tanıtılmıştır. Ardından bu kuramın temel prensiplerinden hareketle, karşılaştırmalı tahlili yapılacak olan metinlerin müellifleri (Yazar / Şâir) hakkında karşılaştırılacak metinlerde yoğun şekilde işlenen seher, gece ve uyku imajlarının; mitoloji, anânevî kültür, tasavvuf, din ve edebiyat örüntüsünde nasıl algılandıklarına ve ne anlam taşıdıklarına değinilmiştir. Tüm bunların ışığında yaşadığı yüzyıllar farklı, yürüdüğü yollar aynı 6 şâirimize ait 13 müşterek eksenli şiir, biçim ve içerik açısından karşılaştırmalı olarak tahlil edilmiştir.

COMPARATIVE LITERATURE SCIENCE AND AN EXAMPLE OF COMPARATIVE TEXT EXAMINATION

When doing a scientific study, several methods are used to get usefull data. This methods become theoretical due to their capacity to answer the needs and their practicality. One of important theories at sicience is comparative literature. Comparative literature science, becouse of its being systemic, proved its efficacy to give right results and be practical to many field. Theory of comparative literarture, in almost every branch of science within the scientific discipline can be used without going discrimination. On the other hand, large-scale interdisciplinary study of geological researches that allow them to think and is an approach that makes the vast perspective. For his reason, this theory can be used in classical literature as it is used at modern literature. In this article, first, comparative literature is introduced. Then, introductory in formation about the composers of text that will be compared is given. As a third step, frequently used images in text such as twillight, night and sleep examined according to how they are perceived in the context of mythology, traditional culture, mysticism, religion and literature. In the light of all these, 13 poems-that have common elements-of 6 poets from diffirent centuries but at the same road, are comparatively examined according to their from and content. In the context of all these the result of this article is that, the commonality of tradition, perception and sensation is beyond time periods, and even reaches after centuries.

PDF

___

ALBAYRAK, Nurettin (2010). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Sözlüğü. 2. Baskı, ?stanbul: Kapı Yayınları.

ALTINTA?, Hayrânî (B.y.y.). Tasavvuf Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.

AYTAÇ, Gürsel (2003a). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. ?stanbul: Say Yayınları.

AYTAÇ, Gürsel (2003b). Genel Edebiyat Bilimi. ?stanbul: Say Yayınları.

B?CE, Hayati (2005). Hoca Ahmed Yesevî ve Dîvân-ı Hikmet. 4. Baskı, Ankara: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları. Bursalı Mehmet Tahir (2009). Osmanlı Müellifleri. (Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı), Ankara: Bizim Büro Yayınları.

CEBEC?OĞLU, Ethem (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. 2. Baskı, ?stanbul: Anka Yayınları.

DEVELL?OĞLU, Ferit (2005). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat. 22. Baskı, ?stanbul: Aydın Kitabevi. M. Nur (1976). Mısrî Niyâzî Dîvânı Şerhi. (Haz. M. Sadettin Bilginer), ?stanbul.

ERDOĞAN, Kenan (2008). Niyâzî-i Mısrî Dîvânı. 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

ERG?N, Muharrem (2004). Dede Korkut Kitabı I. 5. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.

ERHAT, Azra (2011). Mitoloji Sözlüğü. ?stanbul: Remzi Kitabevi.

Erzurumlu ?brahim Hakkı (1999). Marifetnâme. (Sadele?tiren: Durali Yılmaz, Hüsnü Kılıç), C.2, 5. Baskı, ?stanbul: Huzur Yayınları.

GÜFTA, Hüseyin (2010). "Divan ?iirinde Vakt-i Seher". Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3, Issue 15, s. 93-137.

GÜZEL, Abdurrahman (2006). Dînî Tasavvufî Türk Edebiyatı. 3. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

?nal ?bnü"l Emin Mahmud Kemal (1999). Kemalü'ş-Şu'ârâ-Son Asır Türk Şâirleri. (Haz. Müjgan Cumbur), C.1, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Ba?kanlığı Yayınları.

KARABEY, Turgut, Külekçi Numan (1997). Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri Dîvânı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Ka?garlı Mahmud (2006). Dîvân-ı Lugat-İt-Türk. (Çev.: Besim Atalay), C.4, 5. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.

Komisyon (Ahmet Bican Ercilasun vd.) (1991). Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü Klavuz Kitap I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

KORKMAZ, Mehmet (2011). Mitoloji Sözlüğü. Ankara: Alter Yayınları.

Kur'an-ı Kerim Meâli (2006). Haz.: Halil Altunta?, Muzaffer ?ahin, 12. Baskı, Ankara: Diyânet ??leri Bakanlığı Yayınları.

ÖGEL, Bahaeddin (2002). Türk Mitolojisi. C.2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

PALA, ?skender (2009). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü. 18. Basım, ?stanbul: Kapı Yayınları.

ROUSSEAU, M. Andre, Pichois Claude. Karşılaştırmalı Edebiyat. (Çev.: Mehmet Yazgan), ?stanbul: MEB Yayınları.

?. Sâmî (2007). Kâmûs-i Türkî. C. 1-2, ?stanbul: Çağrı Yayınları.

?akir Agahi Efendi (1263 / 1866). Dîvânçe-i Şâkir Âgâhî. Milli Kütüphane Yazmalar Kataloğu: 06 M?L YZ A 8867.

TATÇI, Mustafa (2011). Yûnus Emre Dîvân-Risâletü'n-Nushiye. 2. Baskı, ?stanbul: H Yayınları.

TUMAN, M. Nail (2001). Tuhfe-i Nâ'ilî-Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. (Haz. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı), Ankara: Bizim Büro Yayınları.

VARDAR, Berke (1998). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı, ?stanbul: ABC Kitabevi.