KARAMANLI TÜRKLERİNİN DİL VE EDEBİYATLARI HAKKINDA AÇIKLAMALI BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Karamanlılar, 1924 Nüfus Mübadelesi'ne kadar Anadolu'da Trabzon- Fırat-Toros- Silifke hattından batıya düşen kısmında, yoğun olarak Kayseri, Nevşehir, Niğde, Konya bölgesinde, Karadeniz'in sahil şeridinde ve İstanbul'da yaşamış Türkçe konuşan, Grek alfabesi kullanarak Türkçe yazan Ortodoks Hristiyan bir topluluktur. 1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan "Türk-Yunan Ahali Mübadelesi"ne ilişkin protokol gereği İstanbul dışında yaşayan diğer Ortodoks Hristiyanlar gibi Karamanlı Türkleri de Rum sayılarak, Yunanistan'a gönderilmişlerdir. İlk kuşak pek çok zahmet çekmiş, ancak onların çocukları ve torunları yeni yaşam alanlarına uyum sağlamışlardır. Bugün çoğunluğu Yunanistan'da yaşamaktadır ve birincil dil olarak Yunancayı benimsemişlerdir. Karamanlıların kökeniyle ilgili iki görüş vardır. İlk görüşe göre Karamanlılar, sosyal, ekonomik ve siyasi şartları nedeniyle zamanla Türkleşmiş Rumlardır. İkinci görüşe göre Karamanlılar, Selçuklular zamanında Bizans ordusunda görev alan ve zamanla Hristiyanlığı benimseyen Türklerin torunlarıdırlar. Karamanlıların yazı dili ve edebiyatı üzerine yapılan çok fazla araştırma yoktur. Daha önce yayımlanmış araştırmaların çoğunda Karamanlıların tarihleri ve coğrafi dağılımı ele alınmış; kökenleri tartışılmıştır. Bu çalışma Karamanlıların dil ve edebiyatları üzerine Türkiye'de ve yurt dışında yayımlanmış araştırmaları kısaca tanıtmak ve bu alanda çalışacak araştırmacılara alan bilgisi sunarak fikir vermek ve yeni yapılacak araştırmaların önemini vurgulamak üzere kaleme alınmıştır. Tanıtılan yayımlar bibliyografyalar, kitaplar, bildiri kitapları, makaleler ve tezler olmak üzere beş grup olarak tasnif edilmiştir

A BIBLIOGRAPHICAL STUDY OF KARAMANLIDES’ LANGUAGE AND LITERATURE

The purpose of this paper is to provide a brief overview of previously published studies on Karamanlides’ language and literature in both Turkey and abroad, highlight potential researchers with a comprehensive background for understanding current knowledge and stress the significance of new research. The material related with this topic was broken down to five sections: Bibliographies and catalogues, books, as well as proceedings books, articles published in journals, dissertations and theses. The current research on Karamanlides’ language and literature is sparse and they mostly focus on Karamanlides’ history, their settlings and their social life before and after the exchange. Karamanlides were Orthodox Christian Turkish-speaking people, who inhabited west of the Trabzon- Fırat-Toros- Silifke line, mostly in the areas of Kayseri, Nevşehir, Niğde, Konya which are in the central Asia Minor, as well as İstanbul and İzmir until the Exchange of Populations in 1924. They wrote Turkish using Greek alphabet. Karamanlides were first recorded as living Yedikule quarter of İstanbul by German speaking traveler Hans Dernschwam who visited İstanbul and Anadolu between the years 1553-1555 He called them as Caramanos. According to the aforementioned protocol signed between Turkey and Greece in 1923, Karamanlides were sent to Greece as the other Orthodox Christians who had lived outside Istanbul. Although the first generation of the exchange experienced many difficulties, the next generations got used to this new environment and they adopted Greek as their primary language. There are two major theories about their origins. First argument is that they were of Byzantine descent who later blended into the Turkisk culture because of the social, economical and political circumstances and their mother tongue shifted from Greek to Turkish in time. Second one is that they were descendants of Turkish soldiers who paid millitary service to Byzantine armies and in time they converted to Christianity. They had been speaking Turkish from the very beginning. In general, European scholars go by the first opinion and Turkish scholars regard them as Turkish. The scholars refer to them variously; such as Karamanlilar, Karamanli Turkleri, Karamanli Turkish, Turcophones, Turcophone Orthodox Christians. Karamanlides refer to themselves as “Anatolian Christians”, “Anatolian Orthodox Christian”. Besides, they refer to their spoken and written language as Turkish. Various scholars have attempted to define the Karamanlides’ literature. In a nutshell, it is the literature written and printed in Turkish using Greek alphabet for Karamanlidikas. The body of their literature mainly consisted in the translations and compilations from other languages. The first text written in Turkish using Greek alphabet is a summary exposition of Christian faith composed by Patriarch Gennadios Scholarios at the behest of Sultan Mehmet II The Conqueror, in late 1455 or early 1456. It was called as “Gennadios İtikadnamesi” in Turkish. However it wasn’t written by Karamanlides and it wasn’t addressed to them. Therefore it is not considered as the item of Karamanlidika literature. The first published text in Karamanlidika literature emerged in 1718: Gülizar-ı İman-ı Mesihi “Rosegarden of Messianic Beliefs”. It was a translation from Greek. It set forth all the basic tenets of the Christian faith. Later it was reprinted. According to some scholars, the last book of Karamanlidika was the reprint of Papa İonnikos’s Guide Book to Jerusalem. It was published in 1933. The linguistic features of their literature has not been investigated thoroughly. The lack of analytical studies are the main problems of research in Karamanlidika. We can say that the printed available material linguistically shows almost no variation from standard Ottoman Turkish which was written in the Arabic alphabet during the Ottoman Empire until the Turkish Republic’s alphabet reform of 1928. However there are little differences in orthography, structure or vocabulary from text to text. This study doesn’t focus on their language or literature. It underlines that Karamanlides generated a vast cultural output in the context of the multinational Ottoman Empire. The studies on their language and literature assist in both a better understanding of the historical changes in Turkish as a literary language in Anatolia and a better evaluation of the interaction between various subjects in the Ottoman Empire, as well as their consequences. The published researches on this subject from past to present were briefly introduced in this paper. It can be observed that they have increased remarkably in the last two decades. The writer believe that ongoing transcriptions and studies of Turkish texts in Greek alphabet and comperative studies of parallel texts written in different alphabets such as Arabic, Armenian as well as studies of parallel literatures in Ottoman Empire such as Karamanlidika and Armeno-Turkish shall be of valuable service to social sciences.

PDF

___

ANHEGGER, Robert. 1979. “Hurufumuz Yunanca. Ein Beitrag zur Kenntnis der KaramanischTürkischen Literatur”. Anatolica 7, 1979/80: 157-202.
ANZERLİOĞLU, Yonca. 2004. Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, 8-10 Mayıs 2002 AÜ Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü. Ed. Sema Barutçu vd. Ankara: 220-240.
. 2009. “Tarihi Verilerle Karamanlı Ortodoks Türkler”. Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi. Güz 2009. S.5: 171-187.
. 2009. Karamanlı Ortodoks Türkler. 2bs. Ankara: Phoenix Yayınevi.
BALTA, Evangelia. 1987. Karamanlidika: Additions (1584-1900), Bibliographie Analytique. Athen.
. 1987. Karamanlidika: Additions (XXe siecle), Bibliographie Analytique. Athen.
. 1997. Karamanlidika: Nouvelles additions et compléments I. Athènes: Centred’Etudes d’Asie Mineure.
. 1989. “Karamanlıca (Karamanlidika) Basılı Eserler”. çev. Andonis Zikas. Tarih ve Toplum. C. 62: 57-59.
. 1990a. “Karamanlidika Additions (1584-1900)” Tarih ve Toplum C.62: 59-60.
.1990b. “Karamanlıca Kitapların Önsözleri” (çev. H. Milas) Tarih ve Toplum, C.74. . “Karamanlica Kitapların Dönemlere Göre İncelenmesi ve Konularına Göre Sınıflandırılması”. Çev. Erol Üyepazarcı. Müteferrika 13: 3-19.
. 2000. “Karamanlilar: The Turcophone Orthodox Population in Cappadocia”. The Great Ottoman: Turkish Civilisation: Volume II Economy and Society. Ed. Kemal Çiçek. Ankara:467-471.
. 2003. “‘Gerçi Rum isek de Rumca bilmez Türkçe söyleriz’ Adventures of An Identity in The Triptych: Vatan, Religion and Language” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi:8. İstanbul: 25-44.
. 2008. “Karamanlıca Kitapların Çığlıklarıyla Fısıltıları”. Çev. Ari Çokona. Toplumsal Tarih. no: 177, p. 58-61. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları: 58-61.
. 2009. “Evangelinos Misailidis’in Yunanca ve Karamanlıca Yayınlarına Osmanlı kaynaklarının Tanıklığı”. Toplumsal Tarih: 188. Ağustos 2009: 24-30.
. 2010. Beyond the Language Frontier: Studies on the Karamanlis and the Karamanlidika Printing. İstanbul: The Isis Press.
, Matthias KAPPLER (ed). 2010. Cries and Whispers in Karamanlidika Books. Proceedings of the First International. Conference on Karamanlidika Studies. (Nicosia, 11th–13th September 2008) Turcologica 83, Harrasowitz Verlag.
, Mehmet ÖLMEZ (ed). 2011. Between Religion and Language: TurkishSpeaking Christians, Jews and Greek-Speaking Muslims and Catholics in the Ottoman Empire. İstanbul: Eren Yay.
. 2013. Miscellaneous Studies on The Karamanlidika Literary Tradition. İstanbul: The Isis Press.
. 2014. Gerçi Rum İsek de, Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz, Karamanlılar ve Karamanlıca Edebiyat Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay. BERKOL, Bülent. 1989. “Karamanlıca Kaynakça”. Tarih ve Toplum. C.11: 59-60.
, Pinelopi Stathis. 1986. “133 Yıl Önce Yunan Harfleriyle Türkçe (Karamanlıca) Bir Robinson Crouse Çevirisi”. Sosyoloji Konferansları, 21: 135- 138. CİHANGİR, Erol. 1996. Papa Eftim’in Muhtıraları ve Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi. İstanbul.
CRUSİUS, Martinus. 1584. Turcograeciae Libri Octo. Basileae.
ÇAKMAK, Cihan. 2012. “Karamanlı Türkçesine Genel Bir Bakış Denemesi”. 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu. 16-19 Kasım 2011. C.1. Ed. Adem Öger. Ankara: Nevşehir Üniversitesi yayınları: 185-208.
DERNSCHWAM, Hans. 1992. İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat Günlüğü Çev. Yaşar Ören. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
DİNÇER, Fehmi. 2011. “1584 Yılında Karamanlıca Alfabe İle Yazılmış Bir İtikatname” 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri. 16-19 Kasım 2011. C.3. Ed. Adem Öger. Ankara: Nevşehir Üniversitesi yayınları::173-194.
ECKMANN, János.1965. “Die Karamanische Literatur” Philologiae Turcica Fundamenta, II, Wiesbaden: 819-835.
. 1992. “Karamanlı Edebiyatı”. Çev. Rezan Kızıltan. Türk Dünyası Edebiyatı I. (Haz. H. Açıkgöz): 20-38.
EROL, Melih. 2004. “19. Yüzyılda Basılan Karamanlıca Eserler” Toplumsal Tarih. Ağustos. C. 128: 66-75.
Eski Harfli Türkçe Basma Eserler Bibliyografyası. 2001. (Arap, Ermeni ve Yunan Alfabeleriyle 1584-1986. Milli Kütüphane. Ankara. http://eyayinlar.mkutup.gov.tr/cgi-bin/WebObjects/EHT.woa/wa/default [15.02.2010].
EVLİYA ÇELEBİ. 2005. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. IX. Haz. Yücel Dağlı, vd. İstanbul: YKY.
HUART, Clément. 1900. “Notice sur trois ouvrages en turcd’Angora imprimes en caracteres grecs”. Journal Asiatique. 9. Sér. Vol. 16: 459-477.
İBAR, Gazanfer. 2010. Anadolulu Hemşehrilerimiz Karamanlılar ve Yunan Harfli Türkçe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
MİLAS, Hercul. 1992. “Yunancanın Türkçe Harflerle Yazılışı” Tarih Araştırmaları, Ankara:189- 197.
MILLER, Michael Grimm. 1974. The Karamanli-Turkish Texts: The Historical Changes in Their Script and Phonology. Thesis (PH. D.) Indiana University.
MİRMİROĞLU, VL. 1945. Fatih Sultan Mehmet Han Devrine Ait Tarihi Vesikalar. İstanbul: Çituri Biraderler.
MİSAİLİDİS, Evangelinos. 1986. Seyreyle Dünyayı: Temaşa-i Dünya ve Cefakar u Cefakeş. Çev. R. Anhegger and V. Günyol. İstanbul: Cem Yayımevi.
NİCOLAY, Nicolas de. 1968. The Navigations into Turkie. Çev. Thomas Washington. New York: Da Capo Press.
ÖGER, Ahmet, Oğuz Özdem. 2013. Karamanlıca Bir Eser Nevşehir Salnamesi 1914. Ankara: NEVKAM.
ÖZDEM, Ragıp. 1938. “Gennadios’un İtikatnamesi”. Ülkü Halkevleri Dergisi. Şubat 1938: 529- 540.
PETROPOULOU, Ioanna. 2007. “From West to East. Translation Bridge. An Approach from a Western Perspective”. Ways to Modernity in Greece and Turkey: Encounters with Europe, 1850 -1950. Ed. Anna Frangoudaki, Caglar Keyder. İ. B. Tauris & Co Ltd. London: 91- 112.
ROBERT, Anhegger.1984. “Karamanlı Türkçesi”.Tarih ve Toplum. Nisan: 242.
SALAVILLE Sévérien, Eugèn DALLEGIO. 1958. Karamanlidika- Bibliographie Analytiques d’ouvrages en langue turque imprimés en caractéres grecs, I, 1584-1850. Atina.
. 1966. Karamanlidika- Bibliographie Analytiques d’ouvrages en langue turque imprimés en caractéres grecs, II, 1851-1865. Atina.
.1974. Karamanlidika- Bibliographie Analytiques d’ouvrages en langue turque imprimés en caractéres grecs, III, 1866-1900. Atina.
SAVVİDES, Alexis.1993. “Late Byzantine and Western Historiographers on Turkish Mercenaries in Greek and Latin Armies: Turcopoles/Tourkopouloi” Making of Byzantine History, studies dedicated to Donald M. Nicol. Ed. Roderick Beaton and Charlotte Rouche. Variorum: 122-136.
SERTKAYA, Osman Fikri. 2004. Grek Harfleriyle Yazılmış Anadolu Karamanlı Ağzı Metinleri Üzerine. Journal of Turkish Studies. Kaf Dağının Ötesine Varmak Festschrift in Honour of Günay Kut, Essays presented by her Colleagues and Students, IV, XXVIII/2, Harward, 2004: 1-21.
SEZER, Engin. 2007. “Karamanlı Türkçesi ile Yazılan Edebi Metinler” Türk Edebiyatı Tarihi Ed. Talat Sait Halman…vd. 2bs. (Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007): 594-598.
VRYONIS, Speros, 1986. The decline of medieval Hellenism in Asia Minor: and the process of Islamization from the eleventh through the fifteenth century. Berkeley: University of California Press.