"KAPLUMBAĞALAR" ROMANINDA ALEVÎLİK OLGUSU

Bu makalede, Fakir Baykurt"un "Kaplumbağalar" romanında yer alan Alevîlik olgusu değerlendirilmiştir. Bu araştırma kapsamında "Kaplumbağalar" romanı, iki kez okunmuş; birinci okumada eserde yer alan Alevîliğe dair unsurlar tespit edilmiş; ikinci okumada ise bu unsurların romanın muhtevasıyla olan ilişkisi ve esere katkıları irdelenmiştir. Alevî köylülerin trajik yaşamının anlatıldığı eserde, Alevîlikle ilgili birtakım inanış ve ritüellere yer verilmiştir. "Lokma paylaşma, Cem, Semah, Dedelik Kurumu, deyiş vb." Alevîliğe dair geleneksel uygulamaların ve sözlü edebiyat ürünlerinin romanda söz konusu edilmesi, insan-toplum ilişkisinin irdelenmesine imkân sunmuştur. "Kaplumbağalar" romanında olaylar, 60 evli bir köy olan Tozak"ta geçer. Tozak, Orta Anadolu"nun bozkırında susuz, bir damla suya muhtaç kıraç bir yerdir. Yazar, romanda Tozak"ı "Tozak kırı, koca yeryüzünün üstünde, gene bin yamalı bir yoksul yorganı (s: 360)" olarak tasvir eder. Tozaklı Alevî köylülerin şaraplık üzüm bulma konusunda yaşadığı sıkıntılar, romanda yaşanacak olayların ana çatısını oluşturur. Anlatı boyunca okuyucu, bir taraftan köylülerin bağ ekme macerasına tanık olurken öte taraftan Alevî kahramanların dinî inanış ve ritüelleriyle karşılaşır. Eser, bu yönüyle psikolojik tahlillere yer vermeyen, ancak sosyal dokuyu analiz eden bir mahiyete sahiptir. Din ve kültür harcıyla örülen sosyal yaşam, romana da aynı eksende yansır. "Kaplumbağalar", kahramanlarının çoğu Alevî köylülerden oluşan ve Alevîliğe dair olumlu tasvirleriyle dikkati çeken bir eserdir.

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

In this article, the phenomenon of Alevism taking place in Fakir Baykurt's novel "Turtles" has been examined. In the frame of the research, "Turtles" was read twice; in the first reading of the book, the

___

AKIN, Bülent (2009). Diyarbakırlı Bir Saz Şairi Âşık Mah Turna, Ankara: Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı/Hüseyin Gazi Derneği Yol Bilim Kültür ve Araştırma Yayınları.

ARTUN, Erman (2006). Dinî Tasavvufi Halk Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.

AYTAŞ, Gıyasettin (2012). Cumhuriyet Devri Türk Romanında Alevîlik Algısına Yönelik Tespit ve Yorumlar, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, Sayı: 64, s.: 271-282.

BAYKURT, Fakir (2009). Kaplumbağalar, 18. basım, İstanbul: Literatür Yayınları.

BORATAV, Pertev Naili; Gölpınarlı, Abdulbaki (1991). Pir Sultan Abdal, İstanbul: Der Yayınları.

ELÇİN, Şükrü (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları, Ankara: Akçağ Yayınları.

KARAKAŞ, Rezan (2012). "Kemal Tahir"in Romanlarında Alevîliğe Dair", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, Sayı: 64, s.: 43-54.

KAYA, Doğan (2007).Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.

KARABELA/ŞERBET, Sevim (2007). Fakir Baykurt Hayatı ve Romanları Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.

SEVİNÇ, Canan (2011). "Çıkrıklar Durunca"da Alevilik ve Hz. Ali Motifi", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, Sayı: 59, s.: 353-372.

İnternet Kaynakları

(http://www.piryolu.com/forum/alevi-dualari/1482-lokma-duasi.html). Erişim Tarihi: 26.03.2013.

(http://www.alevi.web.tr/). Erişim Tarihi: 26.03.2013.