İSE DİL VE EDEBİYAT DERSLERİNDE OKURYAZARLIK ÇALIŞMALARININ YERİ -BİR KARŞILAŞTIRMA ÇALIŞMASI

Son yıllarda okuryazarlık kavramı çevresinde pek çok farklı disipline yönelik okuryazarlık çeşidi ortaya çıkmış; bu kavram, birçok ülkenin eğitim sistemine girmiştir. Bu çalışmada okuryazarlık kavramı ve türleri dil ve edebiyat öğretimi ekseninde ele alınmıştır. Eğitim‐ öğretim alanındaki gelişmeleri takip etmek, farklı ülkelerin eğitim‐ öğretim yaklaşımlarını, benzerlik ve farklılıklarını tespit etmek gereklidir. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmanın amacı, Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri dil ve edebiyat derslerinde medya okuryazarlığı, görsel okuryazarlık ve bilgi okuryazarlığı türlerinin yerini belirlemektir. Verilerin toplanmasında doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Buna yönelik olarak Amerika Birleşik Devletleri Indiana eyaleti İngilizce dil sanatları dersi kılavuzu ile Türkiye dil ve edebiyat ders çizelgeleri incelenmiştir. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Çalışmadan çıkarılan sonuçlar, Amerika Birleşik Devletleri’nde dil ve edebiyat eğitiminin dil beceri alanlarına ve çoklu okuryazarlık türlerine yönelik derslerle desteklendiği, Türkiye içinse bu anlamda lise dil-edebiyat dersleri için bu çeşitliliğin olmadığı yönündedir. Dolayısıyla Türkiye dil ve edebiyat eğitimi için gerek ders çizelgeleri, öğretim programları gerekse ders kitaplarında görsel okuryazarlığın, medya okuryazarlığının ve bilgi okuryazarlığının eğitim öğretim sürecine daha fazla dâhil edilmesi gerektiği ifade edilmelidir.

THE PLACE OF LITERACY IN HIGH SCHOOL LANGUAGE AND LITERATURE COURSES - A COMPARISON STUDY

In recent years, the concept of literacy and types literacybased on many different disciplines have emerged. This concept entered into the education system of many countries. In this study, the concept and types of literacy are discussed in the framework of language and literature teaching. It is necessary to follow the developments in the field of education and to determine the educational approaches, similarities and differences of education in different countries. The aim of the study carried out in this context is to determine the locations of the media literacy, visual literacy and knowledge literacy types in language and literature lessons in Turkey and America. Document analysis method was used for data collection. Therefore, United States Indiana state english language arts lesson guide and Turkey language and literature course schedules were investigated. The obtained data were analyzed by content analysis method. According to the conclusions drawn from the study it can be stated that language and literature education in America is supported by lessons focusing on languıage skill fields and multiple literacy types while this variety is not present for highschool language-literature lessons in Turkey. Hence it should be expressed that the requirement of lesson charts, education programs and also visual literacy, media literacy and knowledge literacy in textbooks should be incorporated to the education process much more.

PDF

___

Acar, D. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Bilgisayar Okuryazarlığının Matematik Okuryazarlığına Etkisi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Akyüz G., ve Pala N. M., (2010). PISA 2003 Sonuçlarına Göre Öğrenci ve Sınıf Özelliklerinin Matematik Okuryazarlığına ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi. İlköğretim Online, 9(2), 667-678.
Alpan B. G. (2008). Görsel Okuryazarlık ve Öğretim Teknolojisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 74-102.
Altun, A. (2005). Gelişen Teknolojiler ve Yeni Okuryazarlıklar. Ankara: AnıYayıncılık.
Altun, A. (2010). Medya Okuryazarlığının Sosyal Bilgiler Programlarıyla İlişkilendirilmesi ve Öğretimi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Bekdemir, M. ve Duran, M. (2012). İlköğretim Öğrencileri İçin Görsel Matematik Okur Yazarlığı Öz Yeterlik Algı Ölçeği (GMOYÖYAÖ)’ nin Geliştirilmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 89- 115.
Bilici, İ. E. (2014). Medya Okuryazarlığı ve Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Çetin, İ. ve Eskimen, A.D. (2016). Türkiye ve Amerika’da Dil‐Edebiyat Öğretimi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (17), 45‐69.
Devrimci Künyeli, H. (1993). İlkokul Beşinci Sınıf Çocuklarında Okuma Alışkanlığının İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Eskimen, A. D. (2014). Türkiye ve ABD’de Dil-Edebiyat Öğretimi -Karşılaştırmalı Bir Araştırma-. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Eskimen, A. D. (2015). Dil ve Edebiyat Öğretim Yöntemleri (Editör: İsmet Çetin) içinde Ders Kitapları, 405-437.
Güneş, F. (2014). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. 3. Baskı, Ankara: Pegem Yayınları. Indiana Literature Grade 9-12, (2008). McDougal Littell.
Jols, T. & T. Elizabeth (2008). 21. Yüzyıl Okuryazarlığı: Medya Okuryazarlığına Genel Bir Bakış ve Sınıf İçi Etkinlikler.(C. Elma & Kesten, A, Çev.) Ankara: Ekinoks Yayınevi.
Kayaoğlu, E. (2016): Edebiyat ve Film Edebiyat Bilimi Yaklaşımıyla Film Çözümlemesine Giriş, Hiperlink Yayınları, İstanbul.
Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi. TÜBAR-XXVIII, 283-298.
Özdemir, N. (2012). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları.
Özel, N. (2013). Araştırma Görevlilerine Bilgi ve İletişim Teknolojileri Bağlamında Bilgi Okuryazarlığı Becerilerinin Kazandırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Polat, C. (2006). Bilgi Çağında Üniversite Eğitimi İçin Bir Açılım: Bilgi Okuryazarlığı Öğretimi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. (30), 249-266. http://eprints.rclis.org/8146/ adresinden 15. 02. 2015 tarihinde erişilmiştir.
Polat, C. ve H. Odabaş. (2008). Bilgi Toplumunda Yaşam Boyu Öğrenmenin Anahtarı: Bilgi Okuryazarlığı. http://eprints.rclis.org/12661/ adresinden 12. 11. 2018 tarihinde erişilmiştir.
Thoman, E. (2003). Media Literacy: A Guided Tour of the Best Resources for Teaching. The Clearing House; Jul/Aug 2003; 76, 6; Academic Research Library.
Tompkins, G. E., Bright, R. M., Pollar, D. & Winsor, P. J.T. (2002). Language Arts: Content And Teaching Strategies. Pearson.
Türkoğlu N. (2007). Okuryazarlıktan Medya Okuryazarlığına: Şifrelerin Ortaklığını Aramak, Nurçay Türkoğlu-Melda Cinman Şimşek (Ed.), Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Kalemus Yayınları.
Uzun Çalık, S. ve Çelik, S. (2017). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Görsel Matematik Okuryazarlıklarının İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma. Studies in Educational Research and Development, 1(1), 132-156.