İLKOKULLARDA PERFORMANS YÖNETİMİ UYGULAMALARI VE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL ADALET ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Bir okuldaki öğretmenlerin performans hedefleri, geliştirilmesi gereken yönleri, hizmet içi eğitim ihtiyaçlarını belirleme gibi durumların belirlenmesinde performans yönetiminin önemli rolü vardır. Performans yönetiminin amacı iş görenlerin eksikliklerini bulmak değil, onlara performans değerlendirmenin sonucunu bildirmek, bu sonuç üzerine yapılması gerekenler konusunda onlara rehberlik etmek, örgütün ulaşması gereken hedeflere uygun bir şekilde çalışmalarına devam etmelerini sağlamaktır. Okul içi adaletin sağlanması, öğretmen performansını ve motivasyonunu etkiler. Adaletin sağlandığı örgütlerde örgütsel bağlılık ve güven de artacağından örgüt performansının da artması kaçınılmazdır. Bu çalışma ilkokullarda performans yönetimi uygulamalarının düzeyini, öğretmenlerin örgütsel adalet algı düzeylerini ve performans yönetimi uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkiyi saptamayı amaçlamaktadır. Tarama modelindeki araştırmanın evrenini 2013 - 2014 öğretim yılında Uşak ilinde çalışan 3660 öğretmen oluşturmaktadır. Basit tesadüfi örnekleme yoluyla 48 ilkokuldan 500 öğretmen örneklem olarak alınmıştır. Dağıtılan 500 ölçekten 446 sı geri dönmüş, araştırmacı tarafından incelemeler sonucunda 372 anket kullanılabilir olarak belirlenmiştir ve araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçme aracı "Öğretmen Performans Yönetimi Ölçeği" ve "Örgütsel Adalet Ölçeği" dir. Ölçek boyutlarının örnekleme uygunluğunu test etmek için doğrulayıcı faktör analizi kullanılmış ve elde edilen verilerle ölçekler doğrulanmıştır. Verilerin analizi sonucunda performans yönetim sistemi uygulamalarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerinde pozitif doğrusal etkisi olduğu saptanmıştır. Demografik değişkenler açısından ise bazı demografik değişkenlerin öğretmenlerin performans yönetimi sistemi algılarını ve örgütsel adalet algılarını etkilediği görülmüştür
RELATIONSHIP BETWEEN PERFORMANCE MANAGEMENT APPLICATIONS AND ORGANIZATIONAL JUSTICE PERCEPTIONS OF TEACHERS IN PRIMARY SCHOOLS
The social unit, which consists of coordinated relationships of the workers who has got together in order to perform the planned objectives, is called as organization (Başaran, 2008). The planned and coordinated strength and activity group also make an organisation. The more this coordination creative, the more effective and lively the organisation is. Organisation may be thought as a network (Bursalıoğlu, 2012). Schools are organisations that perform the education and teaching task. The performance management has an important role in determining needs of in service education, the aspects that must be improved, current situations, and performance objectives. Determining performance objective- criteria, performance monitoring, performance development, performance evaluation and use of performance outcomes are the dimensions of performance management. The lasting success of organization depends on the high performance of members and valuation of their performance. Being known the skills and deficiencies of workers by the manager and valuation of their effort are some aspects that effect performance (Bingöl, 2006). The performance management has an important role in determining situations such as needs of in service education, the aspects that must be improved and performance objectives in a school. The aim of the performance management is not finding the deficiencies of the workers, but to inform them the results of performance evaluation, to guide them on this result, and to ensure them working approprate to organisation’s aims. Setting the justice inside the school effects teachers’ performance and motivation. As the organizational commitment and reliance will increase in organisations where justice is set, it is ineviatable that the performance of the organisation will increase. This study aims at determining tle level of the performance management practises, the level of teachers’ organizational justice perceptions, the relation between the performance management practises and teachers’ organizational justice perceptions in primary schools.
___
- AKAL, Z., (1992). İşletmelerde performans ölçüm ve denetimi. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi. AKŞİT, F., (2006), Performans değerlendirmeye ilişkin öğretmen görüşleri, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, s.2: 76–101.
- BALCI, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık BALDWİN, S. (2006). Organisational justice. Institute For Employment Studies, University of Susex: Brighton.
- BARUTÇUGİL, İ. (2002). Performans yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
- BARUTÇUGİL, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. İstanbul:Kariyer Yayıncılık.
- BOZKURT BOSTANCI, A. (2004). Türkiye’deki Resmi Ve Özel İlköğretim Okullarında Öğretmen Performans Yönetimi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- BOZKURT, Ö., ERGUN, T. ve SEZEN, S. (1998). Kamu yönetimi sözlüğü.Ankara: TODAİE. BOYACI, A. (2003). İlköğretim örgütlerinin performans yönetim sistemi süreçleri Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- BURSALIOĞLU, Z. (2012). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- CANMAN, D. (1993). Personelin değerlendirilmesinde çağdaş yaklaşımlar ve Türkiye’de kamu personelinin değerlendirilmesi, Ankara: TODAİE Yayınları.
- CEMALOĞLU, N. (2002). Öğretmen performansının artırılmasında okul yöneticisinin rolü, Milli Eğitim Dergisi, Sayı 153-154. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/153- 154/cemaloglu.htm Erişim Tarihi: 22.10.2013
- CEMALOĞLU, N. (2012). Okulun psikolojik yönü, S. Özdemir (Ed.), Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi (197 – 225). Ankara: Pegem Yayıncılık.
- COLQUİTT, A. J. (2001). On The Dimensionality of Organizational Justice: A Construct Validation of a Measure. Journal of Applied Psychology. 86, 386 – 400.
- ÇEVİK, H., H., GÖKSU, T., BİLGİÇ, V., K., KARAKAYA, M., SEYHAN, K., GÜL, S., K. (2008). Kamu kurumlarında performans yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- DEMİREL, S., S. (2007). Eğitim örgütlerinde performans yönetimi ve Tavşanlı Atatürk Anadolu Lisesi’ nde yapılan bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kütahya.
- DİŞKAYA, A. M. (2006). Performans yönetimi sistemi ve bir finans şirketinin performans değerlendirme sisteminin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- DÜNDAR, T. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul
- EARGED (2006), Okulda performans yönetim modeli, Millî Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
- EREN, E., (2012). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık. EROĞLU, F. (1998). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayıncılık
- FOLGER, R., CROPANZANO, R. (1998). Organizational justice and human resource management. Londra: Sage Publications.
- GREENBERG, J. (1990). Organizational justice: yesterday, today and tomorrow. Journal of Management, 16 (2): 399–432.
- GÜNCE, S. (2013). İlköğretim okullarında örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- HALİS, M., TEKİNKUŞ, M. (2003). Kamuda performans yönetimi, kamu yönetiminde çağdaş yaklaşımlar. Ankara: Edisyon Yayıncılık.
- İÇERLİ, L. (2009). Örgüt yapısı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- KARAEMİNOĞULLARI, A. (2006). Öğretim elemanlarının örgütsel adalet algıları ile sergiledikleri üretkenliğe aykırı davranışlar arasındaki ilişki ve bir araştırma.
- Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- KARSLI, M. D. (2004). Yönetsel etkililik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- LEVENTHAL, G. S. (1976). What Should Be Done With Equity Theory? New Approaches to the Study of Fairness in Social Relationships. National Science Foundation, Washington, D.C.
- ORAL, N. (2012). Örgütsel adalet algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: sağlık örgütünde bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- PALMER, J.M. (1993). Performans değerlendirmeleri. (Çev. D. Şahiner). İstanbul: Rota Yayınları.
- POLAT, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (The Relationship between Organizational Justice Perceptions, Level of School and Administrator Trust, and Organizational Citizenship Behaviors of Secondary School Teachers in Turkey ERİC:ED507710).
- POLAT, S. (2009)."Organizational citizenship behavior (OCB) display levels of the teachers at secondary schools according to the perceptions of the school administrators", Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 1, Issue 1, 2009, Pages 1591-1596 elsevier doi:10.1016/j.sbspro.2009.01.280.
- POLAT, S. ve CELEP, C. (2008). "Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları", Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 54 bahar, 307-331.
- POLAT, S. ve CELEP, C. (2008). "Relation between justice perception and perception of confidence in school of secondary school vice-directors", 11. International Conference On Further Education In The Balkan Countries , (2008) Konya.
- SABUNCUOĞLU, Z. (2013), İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul : Beta Yayınları.
- SUNAL, O. (2011). Sosyal politika: sosyal adalet açısından kuramsal bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66 (3) : 283 – 305.
- ŞANLI BULUT, M. (2011). İlköğretim okullarındaki performans yönetimi uygulamaları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- TİTREK, O., (2009). Okul türüne göre okullardaki örgütsel adalet düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2): 551–573.
- UYARGİL, C. (2008). İşletmelerde performans yönetimi. İstanbul: Arıkan Yayınevi.
- YAVUZ, M. (2012). Özel dershanelerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2 Spring 2012, p. 1147-1160, ANKARA/TURKEY
- YÜRÜR, S. (2006). Ödüllendirme sistemleri ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin analizi ve bir uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- YÜRÜR, S. (2008). Örgütsel Adalet ile İş Tatmini ve Çalışanların Bireysel Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Analizine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 295-312