Derya ÖZKAYNAK TOPAÇOĞLU, Necla ŞAHİN FIRAT

İLKÖĞRETİM OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI

Bu araştırmada, ilköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rollerini hangi düzeyde gerçekleştirdikleri öğretmen görüşleri açısından belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2011-2012 öğretim yılında, İzmir'in 4 büyük merkez ilçesindeki (Buca, Bornova, Konak, Karşıyaka) 48 ilköğretim okulunda görev yapan 697 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Şişman (2004) tarafından geliştirilen "Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmada 11 alt problem yanıtlanmaya çalışılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, t- Testi, Kruskal Wallis Testi, Tek Yönlü Varyans Çözümlemesi ve Scheffée Testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları şunlardır: Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarına ilişkin algıları müdürlerin yaşlarına, branşlarına, okuldaki görev sürelerine, yöneticilikteki görev sürelerine ve eğitim yönetimi eğitimi alıp almamalarına göre önemli farklılık göstermemektedir. Öğretmenler 2/3 yıllık enstitü mezunu olan okul müdürlerini fakülte ya da yüksekokul mezunu olan okul müdürlerine göre öğretimsel liderlik rollerini sergileme düzeyini daha olumlu değerlendirmektedirler. Öğretmenler tüm boyutlar ve ölçek genelinde, sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan okullarda görev yapan müdürlerin öğretimsel liderlik davranış düzeylerini alt ve orta sosyo-ekonomik düzeydeki çevrelerde yer alan okullarda görev yapan müdürlerden daha olumlu bulmaktadırlar. Öğretmenler tüm boyutlarda ve ölçek genelinde orta büyüklükte görev yapan okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını küçük ve büyük okullarda görev yapan okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarına göre daha olumlu değerlendirmektedirler. Değerlendirilmesi" boyutu hariç tüm boyutlar ile ölçek genelinde özel "Öğretim Süreci ve Öğrencilerin okullarda görev yapan öğretmenler kendi okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını resmi okullardakilerden daha yüksek düzeyde algılamaktadırlar

PRIMARY SCHOOL PRINCIPALS’ INSTRUCTIONAL LEADERSHIP BEHAVIOURS

This research aims at determining to what extent primary school principals carry out instructional leadership behaviours according to the primary school teachers’ perceptions. The research sample consists of 48 primary school principals and 697 primary school teachers working in 48 primary schools in the central districts of Izmir (Buca, Bornova, Konak, Karşıyaka) in 2011-2012. ‘Personal Data Form’ and ‘Instructional Leadership Scale’, developed by Şişman (2004) were used to collect the data for the research. 11 research questions were answered in the research. Arithmetic mean, standart deviation, t-test, One Way ANOVA (F), Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis Test and Scheffee Test were used to analyze the data. The results of the research are summarized below: Teachers’ perceptions of their principals’ instructional leadership behaviours do not vary in terms of such variables as their age, branch, the duration of service at school, the duration of service as a principal, having ‘Education Management’ education. The principals graduated from 2/3 year institution perform instructional leadership behaviours better and more efficiently than the principals graduated from four-year faculty in terms of teachers’ assessments. According to teachers, principals working in upper socio-economic environment are better instructional leaders than those who work in middle and low socioeconomic environment. Within the framework of the scale and in all other respects, teachers assess principals working in medium-scale schools more favorably than principals working in small-scale and large- scale schools. Except for the dimension of ‘Evaluation of Teaching Period and Students’, within the framework of the scale and in all other respects, teachers working in private schools perceive their principals’ instructional leadership behaviours as being at a more primary rank than teachers working in public schools

PDF

___

Akgün, N. (2001). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretimsel Liderliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
Aksoy, E. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rolleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Aksoy, E. ve H. Işık. (2008). “İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Rolleri” Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 235-249.
Aküzüm, C. ve Taşdelen, T. (2015). “Öğretmen Görüşleri Açısından Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları” Turkish Studies, 10/3, 1-26.
Andrews, R. L. ve Smith, W. F. (1989). Instructional Leadership: How Principals Make Difference. ASCD Press, Alexandra,Va.
Argon, T. ve Mercan, M. (2009). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Rollerini Gerçekleştirebilme Düzeyleri” I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs, Çanakkale.
Aslan, M. (2000). “Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları ve Belli Başlı Özellikleri” Milli Eğitim Dergisi. 146.
Aydın, İ. (2008). Öğretimde Denetim: Durum Saptama, Değerlendirme ve Geliştirme. PegemA Yayıncılık, Ankara.
Aydın, M. (2007). Eğitim Yönetimi. Hatipoğlu Yayınları, Ankara.
Baltaş, A. (2001). Ekip Çalışması ve Liderlik. Remzi Kitapevi, İstanbul.
Bass, M. B. (1990). Bass ve Stogdill’s Handbook of Leadership, Theory, Research and principalial Applications. The Free Press, New York.
Bennis, W., Nanus, B. (1985). Leaders-The Strategies for Taking Charge. Harper & Row Publisher, New York.
Bennis, W. (1989). Why Leaders Can’t Lead. Warren Bennis Inc., California.
Bursalıoğlu, Z. (1987). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Büyüköztürk, S. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabi: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. PegemA Yayınları, Ankara.
Can, N. (2007). “İlköğretim Okulu Yöneticisinin Bir İlköğretim Lideri Olarak Yeni Öğretim Programlarının Geliştirilmesi ve Uygulanmasındaki Yeterliliği” Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (2): 228-244.
Cheng, Y. C. (2005). New Paradigm for Re-engineering Education: Globalization, Localization and Individualization. Springer, Dordrecht.
Clayton, S. (2000). Takımınızın Yeteneklerini Geliştirmede Yönetim (Çeviren: Mehmet Zaman). Hayat Yayınevi, İstanbul.
Council of Chief State Officers (CCSO). (1996). ISLLC Projects and Participating States. http://www.ccso.org/standrds.html. (20.11.2013).
Çelik, V. (2011). Eğitimsel Liderlik. Pegem Akademi, Ankara.
Donnelly, J. H., Gibson, J. L. ve Ivancevich, J. M. (1997). Organizations: Behavior Structure Processes. Irwin McGraw-Hill, Boston.
Gedikoğlu, T. ve Tahaoğlu F. (2009). “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Liderlik Rolleri” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 15 (58): 277-294.
Gordon, T. (1999). Etkili Liderlik Eğitimi (Çeviren:Birsen Özkan). Sistem Yayıncılık, İstanbul.
Grint, K. (2005). Leadership: Limits and Possibilities. Palgrave Macmillan, Cranfield.
Gümüşeli, A. İ. (1996). İstanbul İlindeki İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları. Yayımlanmamış Araştırma. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Hallinger, P. (2005). “Instructional Leadership and the School Principal: A Passing Fancy that Refuses to Fade Away” Leadership and Policy in Schools. 4: 1–20.
Hallinger, P. ve Murphy J. F. (1985). “Assessing the Instructional Management Behaviour of Principals” The Elemantary School Journal. 86 (2): 217- 247.
İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). “Resmi İlköğretim Okulları ve Liselerde Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Müdürler Ne Derece Öğretim Liderliği Davranışları Göstermektedir?” Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2 (2): 123-149.
Kalfa, Y. (2006). “Okul büyülüğünün kalite, verim ve öğrenci başarısına etkileri” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Karasar, N. (1994). Araştırmada Rapor Hazırlama. 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd., Ankara.
Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
Mathis, R., Hitt, M. ve Middlemist, D. (1989). Management- Concepts and Effective Practise. New York: West Publishing Company.
Mc Cloud, B., Podmostko, M. ve Usdan, M. (2000). “Leadership for Student Learning: Reinventing the Principalship. A Report of the Task Force on the Principalship” http://www.iel.org/programs/21st/reports/principal.pdf. (05.1.2012).
Memduhoğlu, H. B. ve Yılmaz, K. (2010). Yönetimde Yeni Yaklaşımlar. Pegem Akademi, Ankara.
Memişoğlu, S. P. ve Sağır, M. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen ve yönetici algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 1-12.
Memişoğlu, S. P. (2003). Yeni liderlik yaklaşımları ışığında eğitim örgütlerinde lider yöneticilere duyulan gereksinim. AİBU Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1): 87-97.
Northouse, P. G. (2009). Leadership: Theory and Practice. Sage Publications, London.
Okyay, E. ve Tatlıoğlu, K. (2012). “Özel Eğitim Okul Müdürlerinin ve Öğretmenlerin Öğretim Liderliği Rolleri” Turkish Studies, 7/2, 1045-1061.
Özden, Y. (2005). Eğitimde Yeni Değerler: Eğitimde Dönüşüm. (6. Baskı). Pegem A Yayıncılık, Ankara. Stolp, S. (1994). Leadership for School Culture. 1/culture.htm>.(08.12.2011).
Şişman, M. (2004). Öğretim Liderliği. Pegem A Yayıncılık. Ankara.
Şişman, M. (2011). Öğretim Liderliği. Pegem Akademi, Ankara.
Yazgan, C. (2007). Durumsal Liderlik Teorisi ve Kara Kuvvetlerinin Yönetim Seviyesinde Lider Tiplerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.