İBNÜ'L ARABÎ'DE İNSANIN FİİLLERİ

Gerek batı düşünce tarihinde gerekse İslâm düşünce dünyasında ahlâk düşüncesinin temel problemleri bulunmaktadır. Bunlar irade ve hürriyet ilişkisi, kaza ve kaderin ahlâkla ilişkisi, adalet prensibi, hayır ve şer problemi gibi hususlardır. Bu probleme birçok disiplin, örneğin; tasavvuf, kelam ve felsefe kendi perspektiflerinden bakmıştır. Bu çalışma ile, İbnü'l Arabî'de insanın filleri, bilhassa hayır ve şer açısından, belirlemek amaçlanmıştır. Bu temel amaca dayalı olarak, araştırmada şu sorulara cevap aranmaktadır: Hayır ve şer nedir? İnsanın filleri nasıl meydana gelmektedir? Kötülüğün kaynağı nedir? İnsanın davranışı özü gereği kötü müdür? İnsan sorumlu bir varlık mıdır? İnsan özgür müdür? Çalışmaya İbnü'l Arabî'de hayır ve şerrin tanımı, irade, insanın fillerinin mahiyeti ve insan-Tanrı ilişkisi dahil edildi. İnsanın özü gereği kötülenmeyeceğini, yalnızca ondan çıkan davranışların kötülenmesi gerektiğini, bununla birlikte insanın sorumlu olduğunu ifade eden İbnü'l Arabî, kulların fiillerinin, her ne olursa olsun tekvini emre uygun olarak meydana gelmesinden hareketle hayır olduğunu belirtmekte, hayır olmayı da var olmakla izaha çalışmaktadır. İbnü'l Arabî, kulun fiillerinde özgür olduğunu belirtmekte ve bunu Kur'an'a dayandırmaktadır. Sonuç olarak, İbnü'l Arabî, ahlâkî düşüncenin temel problemleri bağlamında insanın fiillerine dair düşünceleriyle felsefenin bu önemli ve tartışmalı alanına önemli katkılarda bulunmaktadır.

HUMAN BEHAVIORS IN IBN 'ARABI

Both in the history of western idea and islamic idea, there are basic problems in terms of morality. These problems are; the relation between will and freedom, the relation of predestination and fate with morality, the basis of justice, the problem of goodness and evil. The disciplines, suchas islamic mysticism, kalam, philosophy take this problem from their point of view. With this study, it is aimed to find out the behaviors of human being in terms of Ibn 'Arabi’s point of view especially in terms of goodnes and evil. In terms of this aim, these guestions are answered: What is gooedness end evil? How do the human behaviors emerge? What is the root of the evil? Is human behavior bad in nature? Is human a responsible being? Is human free? This study includes Ibn 'Arabi’s description of goodness and evil, will, the importance of human behaviors and the relationship betwen human and God. Ibn 'Arabi, who is against to discredit human in terms of self- essence and defends to discredit human’s behaviors and supports the idea that human is a responsible being, expresses that humans’ behaviors are thought good since these behaviors are created by God, and goodness means existence, Ibn 'Arabi supports the idea that human is free in his behaviors and he bases this idea on Quran. In conclusion, Ibn 'Arabi contributes a lot with the idea of human behaviors based on the basic problems of morality.

PDF

___

Adam, Hüdaverdi, Kaza ve Kader, İstanbul: Eser Kitap, 2009.

Afîfî, A.E., (1975), Muhyiddin İbnu’l-Arabî’nin Tasavvuf Felsefesi, trc. Mehmet Dağ, Ankara: Ankara Üni. İlahiyat Fakültesi Yay., 1975.

Afîfî, A.E., Fusûsu’l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, trc. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yay., 2. Basm, 2002.

Demirli, Ekrem, İslam Metafiziğinde Tanrı ve İnsan, İstanbul: Kabalcı Yay., 1. Basm., 2012.

Demirli, Ekrem, İbn'ü'l Arabî Metafiziği, İstanbul: Sufi Kitap, 1. Basm, 2013.

Doğan, Hasan, İslam Hukukunda İfade Hürriyetini Sınırlayan Sebepler, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2018, sayı: 31, s. 1-24

İbnü’l Arabî, Özün Özü (Lübbü’l-Lübb ve Sırru’s-Sır), trc. İsmail Hakkı Bursevî, İstanbul: Kırkambar Kitaplığı, 2005.

İbnü'l Arabî, Ahadiyet/Tehzibü'l Ahlak/Mev'ize-i Hasene Risaleleri, trc. Abdülvehhab Öztürk, İstanbul: Sultan Yayınları, 2006a.

İbnü’l Arabî, Fusûsu’l-Hikem, trc. Ekrem Demirli, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basm, 2006b.

İbnü’l Arabî, Fütûhât-ı Mekkiyye, trc: Ekrem Demirli, Cilt:I, İstanbul: Litera Yayıncılık, 1. Basm, 2006c.

İbnü’l Arabî, Fütûhât-ı Mekkiyye, trc: Ekrem Demirli, Cilt:VII, İstanbul: Litera Yayıncılık, 1. Basm, 2008.

Karadaş, Cağfer, Muhyiddin İbn Arabî’nin İtikadı, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1), [2008], sayı: 21.

Konuk, Ahmed Avni, Fususu’l - Hikem Tercüme ve Şerhi II, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 5. Basm, 2011a.

Konuk, Ahmed Avni, Fususu’l - Hikem Tercüme ve Şerhi III, İstanbul: Marmara Üniversitesiİlahiyat Fakültesi Yayınları, 4. Basm, 2011b.

Sevim, Seyfullah, İslam Düşüncesinde Marifet ve İbn Arabi, İstanbul: İnsan Yay.,1. Basm., 1997.

Suad El Hakim, İbnu’l-Arabî Sözlüğü, trc. Ekrem Demirli, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.

Uludağ, Süleyman, İbn Arabî, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1995.

Yasa, Metin, İbn Arabî ve Spinoza'da Varlık, Ankara: Elis Yayınları, 2014.