Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın “Mürebbiye”sinin hallerinden anlatının unsurlarına

Hangi dönemin ya da devrin insanı olursa olsun "sanatkâr", hisseden, fark eden ve insanî olana ilişkin değerleri "sanat eseri" vasıtasıyla duyurmak isteyen kişidir. Bu yönüyle sanatkâr, içerisinde yaşamış olduğu toplumun gerçekliğiyle meydana getirdiği eserinin estetize edilmiş gerçekliğini, trajedi ya da çatışma da diyebileceğimiz anlatı unsurlarıyla birleştirerek "okur"una hissettirmeye çalışır. Sanat eserinin birincil muhatabı olarak okur ise edebi metinle kurabildiği bağ ölçüsünde bu itibari gerçeklikten hareket ederek kendi gerçekliğiyle yüzleşme yolunda önemli kazanımlar elde eder. Hüseyin Rahmi Gürpınar da yukarıda kısaca işaret edilen "sanatkâr", "sanat eseri" ve "okur" etkileşimi dolayımında eser kaleme alan yazarlarımızdandır. Yaşadığı dönem içerisinde tanık olduğu "Batılılaşmak!" isteyen Osmanlı ailelerinin, çocuklarının eğitimini ne olduğu ve nerden geldiği hakkında bilgi edinmeden Fransız sözde eğitmenlerin eline terk etmelerinin sonuçlarını "Mürebbiye" adlı romanında gözler önüne sermiştir. Makalede, tahkiye unsurlarının da başarılı bir biçimde kullanıldığı roman, vaka zinciri çözümlenerek tahlil edilmeye çalışılacaktır.

From moods of "Murebbiye" to narration of Huseyin Rahmi Gürpınar

Artist, belonging to whichever era or period, feels, perceives and is willing to publish humane values via work of art. By this point of view an artist tries to let his readers feel the realities of the society he lives in and the realities of the work of art in his aesthetic perspective combining it with narrative aspects of tragedy or conflict. As the primary addressee of the work of art, the reader acquires a lot in accordance with the strength of the ties between the text and his journey facing his self realiance moving away from this relative authenticity. Hüseyin Rahmi Gürpınar is one of our writers publishing works of art in view of this interaction summarized as artist, work of art and the reader. In his book called ‘Mürebbiye’, he points out to what happened to the children of the Ottoman families trying to get westernized as they handled their children to the hands of so-called French mentors without knowing where and how this form of education comes from. In this article, this successfully narrated novel will be analyzed through chain of events.

___

  • AKTAŞ Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları, 1991.
  • GÖÇGÜN Önder, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanları Ve Romanlarında Şahıslar Kadrosu, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1993.
  • IŞIN Ekrem, "Osmanlı Materyalizmi", Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, C.II, 1985.
  • KAPLAN Mehmet, "Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Aslî Tipler", Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1979.
  • KUDRET Cevdet, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman 1859–1959, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1971.
  • MARDİN Şerif, Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
  • MORAN Berna, "Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Yüksek Felsefe”si", Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
  • TEKİN Mehmet, Roman Sanatı (Romanın Unsurları), İstanbul: Ötüken Yayınları, 2001