HÜSEYİN AVNİ (ZAİMLER) PAŞA

Avni Paşa, Batı tarzı eğitim veren askeri mekteplerde okumuş, okulunu dereceyle tamamlamıştır. Kendi çağı, Osmanlı İmparatorluğunun çöküş sürecine denk gelmektedir. İlk savaş tecrübesini Osmanlı-Yunan Savaşında elde etmiştir. İsyanları bastırmadaki başarısından ötürü kısa sürede terfi etmiştir. İttihat ve Terakkinin baskıları sonucunda meşrutiyet ilan edilmiş ve parlamenter sisteme tekrar dönülmüştür. Avni Paşa, Balkanların kaynar kazana döndüğü sırada Manastır Merkezi Ordu Komutanlığına atanmıştır. Sırp, Yunan, Bulgar çetelerini izlemiştir. Balkan Harbinde Sırplara esir düse de kısa süre sonra serbest bırakılmıştır. Serbest bırakıldıktan sonra İstanbul’da esirler için kurulan mevki komutanlığının başına atanmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine Adana Jandarma Alay Komutanı olarak görevlendirilmiştir. İstanbul’un İşgali sonrası Milli Mücadeleye katılmış ardından I. dönem Saruhan, II. ve III. dönem de Cebelibereket milletvekili olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı Hüseyin Avni Paşa’nın sadece biyografisini vermek değil aynı zamanda imparatorluğun çöküşü ve Cumhuriyet’e giden süreçte çekilen sancıları ve meclis içerisindeki faaliyetlerini ortaya koymak olmuştur. Asker ocağında yetişen Avni Paşa, Balkanlar’da çıkan isyanların ve sonrasında Dünya Savaşında çıkan Ermeni isyanlarının bastırılmasında önemli görevler üstlenmiştir. Bu başarısından ötürü Milli Mücadele döneminde çıkan isyanların bastırılmasında da görevlendirilmiştir. Seçildiği yerin sorunlarıyla ilgilendiği gibi ulusal sorunlara da kayıtsız kalmamıştır. Mecliste milletvekili olarak bulunduğu sıralarda ise birçok konuda söz almış, yasa teklifinde bulunmuş ve önergeler vermiştir. Çalışmada arşiv belgelerinden, zabıt ceridelerinden, anılardan, basından faydalanarak bu araştırmayla hem Avni Paşa hakkında verilen yanlış bilgileri düzeltmek hem de litaratürdeki noksanlığı gidermek amaçlanmıştır.

HÜSEYİN AVNİ (ZAİMLER) PASHA

Avni Pasha studied the Western-style military schools, he completed his school successfully. Your own age, coincides with the collapse of the Ottoman Empire. He gained his first war experience in the Ottoman-Greek war. He was promoted in a short time because of his success in suppressing the rebellions. Constitution was declared as a result of the pressure of union and progress, and returned to the parliamentary system. Avni Pasha was appointed Commander of the monastery Central Army when the Balkans returned to the boiling cauldron. Here, important tasks have been assigned to him in the Implementation of the Law on Gangs. he followed the Serbian, Greek and Bulgarian gangs. Although he was captured by Serbs during the Balkan War, he was soon released. After his release, he was appointed as the head of the position command established for the prisoners in Istanbul. He was appointed as Adana Gendarmerie Regiment Commander on the beginning of the First World War. Following the Occupation of Istanbul, he participated in the National Struggle and then in the first term Saruhan, II. and III. Cebelibereket was elected as Member of Parliament. The main purpose of this study is not only to give the biography of Hüseyin Avni Pasha but also to reveal his activities in parliament, the pains suffered during transition into the Republic and the collapse of the empire. Avni Pasha growing up in a place for military service, took important tasks on putting down the uprisings in the Balkans and thereafter the Armenian uprisings during the World war. Due to his success, he was charged with putting down the uprisings during the war of independence. He was interested in the problems of the areas from where he was elected and remained not indifferent to the national problems as well. He took the floor in many occasions when he was an MP in the Assembly; he proposed laws and resolutions. The aim of this study is both to revise the misinformation about Avni Pasha and to fill the deficiency in literature by discussing and analysing state archives, minute books, memoirs and press sources.

PDF

___

BCA. 30.10.0.0, Yer no: 6-35-35.
BCA, 30.10.0.0, Yer no: 8-44-19.
BCA, 30.10.0.0, Yer no: 6-33-5.
BCA, 30.10.00, Yer no: 6-36-38.
BCA, 30.10.0.0, Yer no: 6-36-31.
Tercüme-i Hal Varakası İkinci ve Üçüncü Devre-i İntihabiye
Seçim Mazbatası Birinci ve İkinci Devre-i İntihabiye
Parlamento Tarihi, D.1, C.3 (1919-1923).
Parlamento Tarihi, D.6, C.5 (1939-1943).
Parlamento Tarihi, D.2, C.3 (1923-1927).
Parlamento Tarihi, D.3, C.3 (1927-1931).
TC. Resmi Gazete, Kanun no: 3527, Sayı:3961, 16 Temmuz 1938.
TBMM Albümü, I. Yasama Dönemi (1919-1923).
TBMM Albümü, 2. Yasama Dönemi, (1923-1927).
TBMM Albümü, 3. Yasama Dönemi, (1927-1931).
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.3, 31 Temmuz 1920.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.1, 15 Mayıs 1920.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.3, 21Kasım 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.16, 23 Mart 1925.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.6, 21 Aralık 1920.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.7, 29 Aralık 1920.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.7, 1 Ocak 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.7, 30 Ocak 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.8, 15 Şubat1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.8, 27 Şubat1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.8, 28 Şubat1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.9, 4 Nisan 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.10, 25 Nisan 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.26, 28 Nisan 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.28, 2 Mayıs 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.28, 2 Mayıs 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.35, 17 Mayıs 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.38, 30 Mayıs 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.41, 23 Haziran 1921.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.41, 2 Haziran 1922.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.153, 9 Aralık 1922.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.173, 13 Ocak 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.186., 3 Şubat 1923
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.192., 17 Şubat 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.201., 28 Şubat 1923.
TBMM Gizli Celse Zabıtları, D.1, C.2, 2 Mart 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.169., 6 Ocak 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.118, 21 Aralık 1920.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.8, 19 Şubat 1921, s.300.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.8, 19 Şubat 1921, s.300.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.4, 7 Mart 1921, s.43.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.4, 7 Mart 1921, s.43.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.7, 14 Mart 1921, s.100.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.7, 14 Mayıs 1921, s.289.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.148, 30 Kasım 1922, s.128.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.152, 7 Aralık 1922, s.242.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.154, 11 Aralık 1922, s.316.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.162, 25 Aralık 1922, s.41.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.190, 10 Şubat 1923, s.250.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.190, 10 Şubat 1923, s.250.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.148, 30 Kasım 1922, s.130.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.150, 4 Aralık 1922, s.187.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.1, C.154, 11 Aralık 1922, s.317.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.1, 11 Ağustos 1923.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.99, 11 Şubat 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.29, 23 Aralık 1925.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.17, 20 Aralık 1926.
TBMM Gizli Zabıt Ceridesi, D.2, C.4, 30 Ocak 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.86, 11 Nisan 1926.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.103, 16 Şubat 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.16, 19 Şubat 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.36, 13 Mart 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.43, 21 Nisan 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.44, 1 Şubat 1925.
TBMM Zabıt Ceridesi, D.2, C.22, 26 Şubat 1926.
Cumhuriyet
Hakimiyet-i Milliye
Milliyet
A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
Atatürk Araştırma Merkezi
Atatürk Dergisi
Atatürk Yolu
Görüş
Kebikeç
Türkiyat Mecmuası
Turkısh Studıes
Yeni Türkiye
Akın, Rıdvan. (2001), TBMM Devleti, İletişim Yayınları, İstanbul.
Akşin, Sina (1998), İngiliz Hükümetleri ve Milli Mücadele, CII, İş Bankası, Ankara.
Altay, Fahrettin. (2008), 10 Yıl Savaş ve Sonrası, Eylem Yayınları.
Apak, Rahmi. (1990), Garp Cephesi Nasıl Kuruldu? Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Arıkoğlu, Damar. (2000), Hatıralarım, Adana.
Atatürk. (2009), Nutuk, (Hazırlayan Zeynep Korkmaz), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
Atatürk (2010), Zabit ve Kumandanla Hasbihal, (Yay. Hazırlayan Abdullah Atay ), ATASE, Ankara.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
Atatürk’ün Talim, Telgraf ve Beyannameleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
Bayar, Celal. (1997), Bende Yazdım, C.5, Sabah Kitapları, İstanbul.
Bila, Fikret. (1999), CHP (1919-1999), Doğan Kitapevi, İstanbul.
Cebesoy, Ali Fuat. (2007), Milli Mücadele Hatıraları, Temel Yayınları, İstanbul.
Cemal Paşa. (2006), Hatıralarım, İş bankası Yayınları, İstanbul.
Çelik, Kemal. (1999), Milli Mücadele’de Adana ve Havalisi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Çiçek, Kemal.(2012), Ermenilerin Zorunlu Göçü(1915-1917), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Dalkır, Recep (1961), Milli Mücadelede Çukurova.
Demirel, Ahmet. (2014), İlk Meclis’in Vekilleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
Demire, Ahmet. (2001), Birinci Meclis’te Muhalefet, İletişim Yayınları, İstanbul.
Demirel, Ahmet. (2013), Tek Parti İktidarı, İletişim Yayınları, İstanbul.
Dinamo, Hasan İzzetin. (2010a), Kutsal İsyan-4-, Tekin Yayınevi, İstanbul.
Dinamo, Hasan İzzettin. (2010b), Kutsal İsyan-5-, Tekin Yayınları, İstanbul.
Erdeha, Kamil. (1998), Yüzellilikler Yahut Milli Mücadele’nin Muhasebesi, Tekin Yayınevi, İstanbul..
Erikson, Edward J. (2015), Osmanlılar ve Ermeniler, Timaş Yayınları, İstanbul.
Genya, Veysel. (1945), TBMM Albümü, TBMM Basımevi, Ankara.
Girici, Abdülgani. (2011), 1920 Adana Ermeni Mezalimi Hatıraları, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Gündüz, Ali Osman. (2010), Milli Mücadele’de Manisa ve Milletvekilleri, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Güneş, İhsan. (2009), Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), İş bankası, İstanbul.
İlk Meclis Anketi (Birinci Dönem TBMM Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri), TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, No: 100, Ankara, 2004.
Jaeschke, Gotthard. (2011), Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Karabekir, Kazım. (2004), İstiklal Harbimiz, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Karaca, Emin. (2004), 150’likler, Altın Kitaplar, İstanbul.
Karal, Enver Ziya. (1999), Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devri (1789-1856), C.V, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Karpat, Kemal. (2008), Türk Demokrasi Tarihi, İmge Yayınevi, Ankara.
Kılıç Ali. (2015), Kılıç Ali’nin Anıları, (Derleyen Hulusi Turgut), İş bankası Yayınları, İstanbul.
Kınross, Lord. (2007), Atatürk, Altın Kitapları Yayınevi, Ankara.
Kutay, Cemal. (1977), Çerkez Ethem Dosyası 1, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Mango, Andrew.(2006), Atatürk, Remzi Kitapevi, İstanbul.
Miralay Mehmet Arif Bey. (1992), Anadolu İnkılabı, Arba Yayınları, İstanbul.
Nadi, Yunus.(1998), Birinci Büyük Millet Meclisi, Cumhuriyet Yayınları.
Orbay, Rauf. (1993), Cehennem Değirmeni II, Emre Yayınları, İstanbul.
Öz, Esat. (1992), Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım (1923-1945), Ankara.
Özalp, Kazım. (1998), Milli Mücadele 1919-1922, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Özdemir, Ali Ulvi. (2012), Anılarda Batı Anadolu Kuva-yı Milliyesi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Sarıhan, Zeki. (1993), Kurtuluş Savaşı Günlüğü I (30 Ekim 1918-22 Temmuz 1919), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Selek, Sabahattin. (1966), Anadolu İhtilal, Buçak Yayınevi, İstanbul.
Selek, Sabahattin. (2002), Milli Mücadele, Örgün Yayınevi, İstanbul.
Tansel, Selahattin. (1991), Mondros’tan Mudanya’ya Kadar C. I, MEB, İstanbul.
Tunaya, Tarık Zafer. (1998), Hürriyet’in İlanı, Cumhuriyet Yayınları.
Tunaya, Tarık Zafer (2009), Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938), İstanbul Bilgi Yayınları.
Tunaya, Tarık Zafer. (2007), Türkiye’de Siyasal Partiler C.3, İletişim Yayınları, İstanbul.
Tunçay, Mete. (1981), Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetimin Kurulması (1923-1931), Yurt Yayınları, Ankara.
Türk İstiklal Harbi Güney Cephesi IV. Cilt, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları Seri No:1, Ankara, 1966.
Uyar, Hakkı. (2012), Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Fırkası, Boyut Yayınları.
Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet. (1999), İlk Meclis, Cumhuriyet Yayınları.
Yarar Hülya ve Delialioğlu Mustafa (1999), Cepheden Meclise, MSB Yayınları, Ankara.
“ Ankara Bu Devrede Sekiz Mebus Mu Çıkaracak”, Hakimiyet-i Milliye, 21 Temmuz 1927.
“Vilayetlerde İntihab Hararetle Devam Ediyor”, Hakimiyet-i Milliye, 6 Ağustos 1927.
Alkan, Mehmet. (1999), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Seçimlerin Kısa Tarihi”, Görüş, Mayıs.
Aydın, Suavi, Yağcı, Murat. (2013), “Sarıkeçilerin Eşkıyalığı ve Konya Delibaş İsyanı Üzerine Değinmeler”, Kebikeç, S.35.
Bozkurt, İbrahim(2018), “Kurtuluş Savaşı’nda Mustafa Kemal Paşa’nın Karşısındakilerden Biri Olarak Çerkez Ethem Üzerine Bir İnceleme, Turkısh Studies, Volume 13/1 Winter .
Çelik, Kemal. (2007), “Milli Mücadele’de İç İsyanlar, Vatana İhanet Kanunu ve İstiklal Mahkemeleri”, Atatürk Yolu Dergisi, S.40, Kasım.
Dilek, Mehmet Said (2013), “Londra Konferansı’nda Ermeni Sorunu ve İngiltere’nin Tutumu”, Turkısh Studıes, Volume 8/7, Summer .
Esenkaya Ahmet (2015), “Balkanlardan Çanakkale Cephesine Gelenler”, Yeni Türkiye, Çanakkale Özel Sayısı, Ocak-Şubat.
Güneş, İhsan. (1991), "1923 Seçimlerinde Oylar Nasıl Kullanıldı,” A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.XLVI, S. 1-2, Ocak-Haziran.
Hülagü, Orhan. (1998), “Anzavur İsyanı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.40, C.XIV, Mart.
Köse, Osman, “Bulgaristan Emareti ve Kürtler”, Turkısh Studies, Volume1/2 Fall 2006.
Olgun, Kenan. (2011), “Türkiye’de Cumhuriyet’in İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXVII, Sayı 79, Mart.
Soysal, İlhami, “150’likler Kimlerdir? Neler Yaptılar? Ne oldular?,” Milliyet, 7/8/9/10 Ekim 1984.
Sürmeli, Serpil. (2012), “Konya Delibaş İsyanı Sırasında İsyancılara Esir Düşen Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi Muhabiri Ensari Bülend Bey'in Hatıraları”, Atatürk Dergisi, 1, 1, 7 / .
Şenışık, Pınar. (2017), “Osmanlı Makedonya’sında Şiddet ve Nisan 1903 Olayları”, Türkiyat Mecmuası, c.27/1, 289-303.