Hurufilikte on iki imam

Felsefelerini harfler üzerine kurmuş olan Hurûfîler, Hz. Ali ile başlayan ve onun neslinden gelen on iki imamı da harfler üzerinden yorumlamışlardır. On iki imam telakkisi, Şiî ve Alevî/Bektaşî akımlarda özellikle öne çıkmaktadır. Bu çalışmamızda, öncelikle Hurûfîlerin Sünnî ve Şiîlikten etkilenen yönleri üzerinde; arkasından da on iki imam hakkındaki yorumları üzerinde durulacaktır. Hurûfî eserlerde on iki imamdan, özellikle Hz. Ali ve Mehdî’den bahsedilmiştir. Dolayısıyla bu kişiler üzerinde de çalışmada özellikle durulmuştur. Birçok konunun yorumunda olduğu gibi on iki imam, Hz. Ali ve Mehdî ile ilgili yorumlarda da Hurûfîler, harf temelli yorumlar yapmışlardır. Dikkati çeken diğer bir nokta da yapılan yorumlarda Hurûfîliğin ve Fazlullah’ın öne çıkmasıdır. Diğer bir ifadeyle on iki imam, özellikle de Hz. Ali ve Mehdî üzerinden Hurûfîlik anlatılmış ve Fazlullah yüceltilmiştir.

Twelve imams in hurufism

Hurûfîs which are based their philosophy on the letters, interpreted the twelve imam which begin with Ali and end with Mahdi by using the letters. Conception of twelve imam comes into prominence especially in shia, alawi and bektashi sects. In this paper, the aspects of Hurûfîs impressed by sunnism and shiism will be analyzed firstly, then Hurûfî interpretation about twelve imam will be explained. In Hurûfî literature, among twelve imams, especially Ali and Mahdi are interpreted. Similarly to the many other subjects, the interpretations of twelve imams, Ali and Mahdi are based on the letters. Another attractive point is that at these interpretations, Hurûfî philosophy and Fadlallah (constructor of Hurûfîsm) come into prominence. In other words, by way of twelve imams, especially Ali and Mahdi, Hurûfîs explained their philosophy and transfigured Fadlallah.

PDF

___

ÂMOLÎ, El-Hurr, Vesâilu’ş-şîa, Kum h.k. 1409.
CÂVİDÎ, Şerh-i Pencâh Beyt-i Arşnâme, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1034.
EMİR, Gıyâseddin, İstivânâme, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 269.
FAZLULLAH, Câvidânnâme-i Sağîr, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1000.
FAZLULLAH, Muhabbetnâme-i İlâhî, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 824.
FAZLULLAH, Nevnâme, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1011.
FAZLURRAHMAN, İslam, trad. Mehmet Dağ - Mehmet Aydın, Ankara 1996.
FiRİŞTEOĞLU, Ahiretnâme, Millet Ktp., Ali Emirî Şer‟iyye, no:1363.
FİRİŞTEOĞLU, Işknâme, Millet Ktp., Ali Emirî Şer‟iyye, no:1362.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, Hurûfîlik Metinleri Kataloğu, Ankara 1989.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, 100 soruda Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatler, Kum 1991.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, Mevlana’dan Sonra Mevlevilik, İstanbul 1953.
IŞKURT, Dede, Salâtnâme, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1043.
İBN BATRÎK, Hallî b. Hasan, Y., El-umde, Kum h.k. 1407.
İHSÂÎ, İbn-i Ebî Cumhur, Avâliyu’l Âlî, Kum h.k. 1405.
KİLEYNÎ, Sakatu‟l-İslâm, El-Kâfî, Tahran h.ş. 1365.
MECLİSÎ, Allâme, Bihâru’l Envâr, Beyrut h.k. 1404.
MUKÎMÎ, Vahdetnâme-i İlâhî, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1362.
NESÎMÎ, Mukaddimetü’l Hakâik, Millet Ktp., Ali Emirî Şer‟iyye, no:946.
SEYYİD, İshak, İşâretnâme, M.K. Ali Emirî, Farsça, no. 1011.
SEYYİD, İshak, Turâbnâme, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1034.
ŞEYH Ebu‟l Hasan, Zübdetu’n-necât, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 993.
TEVFİK RIZA, Etude sur la religion des Houroûfîs, in Clément Huart, Textes Houroufis, Leyden-London 1909, ss. 221- 313.
USLUER, Fatih, Hurûfîlik, İstanbul 2009.
VERDÂSEBÎ, Ebûzer, Nemedpûşân, İntişârât-ı İmam, h.Ş. 1358.
?, Divan, M.K. Ali Emirî, Farsça, no. 186.
?, Mesele, Millet Ktp., Ali Emirî Şer‟iyye, no:1368.
?, Nefâisu’l Hakâik, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 993.
?, Risâle, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 1009.
?, Risâle, Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça, no: 993.