HAŞİM BEY MECMUASI EDVAR BÖLÜMÜNÜN KAYNAKLARI

Haşim Bey Mecmuası 1852 ve 1864 tarihli olmak üzere iki kez basılmıştır. 1852 baskısında edvar bölümü yoktur. 1864 tarihli ikinci baskısı ise iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Haşim Bey'in de "Edvar" olarak tanımladığı müzik teorisi konularını içermekte, ikinci bölüm ise Güftelerin yer aldığı bölümdür. Haşim Bey Mecmuası edvar bölümü üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Haşim Bey Mecmuasının kaynakları üzerine ise herhangi bir çalışma yoktur. Bazı çalışmalarda, Haşim Bey'in hangi eserlerden alıntı yaptığına değinilmişse de bu kaynaklarda detaylar verilmemiştir ve eksikler vardır. Haşim Bey Mecmuasının ilk basılı edvar olması ve edvar geleneğinin son örneklerinden biri olması nedeniyle hangi kaynaklardan yararlanıldığının belirlenmesinin, hangi eserlere ve hangi döneme ışık tuttuğunun ortaya konulması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Kaynak bilgisi verilmeyen yazılı ya da basılı kaynaklar üzerinde yapılan çalışmalarda, "kaynak tespit" çalışmalarının yapılmasının çalışmanın güvenilirliği açısından önemli olduğu söylenebilir. Çeviri ya da çeviri kritiklerin yapıldığı çalışmalarda bu tür "kaynak tespit" çalışmalarına yeterince yer verilmediği görülür. Bu çalışmada, Haşim Bey'in "Haşim Bey Mecmuası" ya da "Edvar" olarak bilinen eserinde, dolaylı ya da direk alıntı yaptığı kaynaklarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, öncelikle Haşim Bey'in işaret ettiği müelliflerin eserleri, ardından da yakın dönemlerde yazılı ya da basılı eserler incelenmiştir. Tespit edilen kaynak eserler, bu eserlerden yararlanılan bölümler ve dikkat çeken özellikleri ile karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. Haşim Bey mecmuasında, yararlanılan kaynaklardan direk ve dolaylı alıntılar yapıldığı, bu kaynakların, adı belirtilen ve belirtilmeyen kaynaklar olarak iki şekilde sınıflandığı görülmüştür. Adı belirtilen ve adı belirtilmeyen kaynaklar tablolar halinde sunulmuştur

PDF

___

ABDÜLBAKİ NASIR DEDE, Tedkik ü Tahkik. Milli Kütüphane, Milli Kütüphane Yazmalar Kolleksiyonu, Arşiv Numarası: 06 Mil Yz A 8937.

BARDAKOĞLU, Duran (1980). Haşim Bey Mecmuası “Nazari Kısım” Üzerine Bir Çalışma, Musiki Mecmuası, 370, 371, 372, 373, İstanbul.

BARDAKOĞLU, Duran (1981). Haşim Bey Mecmuası “Nazari Kısım” Üzerine Bir Çalışma, Musiki Mecmuası, 375, 380, 384, İstanbul.

BAŞER, Fatma Adile (2013). Türk Musikisinde Abdülbaki Nasır Dede, Birinci Kitap: Abdülbaki Dede'nin hayatı ve "Tedkik u Tahkik" Metin-sadeleştirme-sözlük Tıpkıbasım, Fatih Üniversitesi Konservatuarı Müdürlüğü Yayınları 1, İstanbul.

COLOMBE, Casimire (2006) (Çev. Salih Ergan-Ahmet Şahin Ak), Müziğin İnsan ve Hayvanlara Etkisi, Ötüken Yayınları:667, Ankara.

ÇALKA, Mehmet Sait (2013). “Nev'i Divanı'nda Musiki Terimleri”, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 3/2, Spring 2008, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.294, p. 179-193.

DEVELLİOĞLU, Ferit (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat (29. Baskı). Aydın Kitap Evi Yayınları, Ankara.

DOĞRUSÖZ, Nilgün (2012). 18. Yüzyıl Osmanlı/Türk Müziği Çalışmaları Musiki Risaleleri (Ankara Milli Kütüphane, 131 numaralı Yazma), Bilim Kültür ve Sanat Derneği Yayın Nu:4, İstanbul.

EH 2069, Mecmua-i Musiki, Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi, no. EH 2069.

EKİNCİ, Mehmet Uğur (2012). The Kevserî Mecmûası Unveiled: Exploring an EighteenthCentury Collection of Ottoman Music, Journal of the Royal Asiatic Society, Series 3, 22, 2, sayfa. 199-225.

HASAN, Muzaffer, Musikinin İnsan ve Hayvanat Üzerine Tatbiki, İstanbul, 1892.

HAŞİM Hacı Mehmed, Mecmûa-i Kârhâ ve Nakışhâ ve Şarkıyât (2. Baskı), İstanbul, 1280 [1864]. Hk 131, Risale-i Musiki, Milli Kütüphane, Ankara, no. Hk 131.

İHSANOĞLU, Ekmeleddin ve diğerleri (2003). Osmanlı Musikisi Literatürü Tarihi, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi IRCICA, İlim Tarihi Kaynakları ve Araştırmaları Serisi:10, İstanbul, 2003.

KANTEMİROĞLU, Dimitri, (Çev. Yalçın Tura), Kitabu İlmi'l Musiki ala vechi’l Hurufat\Musikiyi Harflarle Tespit ve İcra İlminin Kitabı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.

KARATAŞ, Özgür Sadık (2014). “Klâsik Türk Müziği Eğitimi’nde Bir Saray Üniversitesi: Enderûn Mektebi”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 9/2, Winter 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number : http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6534, p. 869-885.

KEVSERİ Mecmuası, Kitab-ı Musika, Mf 1994 A 4941. 2074 Gökhan YALÇIN Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/5 Spring 2014

ÖZTUNA, Yılmaz (1974). Türk Musikisi Ansiklopedisi Cilt II (1. kısım), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

ÖZTUNA, Yılmaz (1976). Türk Musikisi Ansiklopedisi Cilt II (2. Kısım), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

POPESCU-JUDETZ, Eugenia (Çev. Bülent Aksoy), Türk Musikisi Kültürünün Anlamları, Pan Yayıncılık:38, İstanbul, 2007.

POPESCU-JUDETZ, Eugenia (Çev. Bülent Aksoy), XVIII. Yüzyıl Musiki Yazmalarından Kevseri Mecmuası Üstüne Karşılaştırmalı Bir inceleme, İstanbul, 1998.

ŞİRAZİ, Sadi (2013) (Çev. Hicabi Kırlangıç), Gülistan (2. Baskı), Kapı Yayınları, İstanbul, 2013.

T 1856, Edvar-ı İlm-i Musiki, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, no. T 1856.

TIRIŞKAN, Ahmet Gürsel (2000). Haşim Bey’in Edvarı, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

TURA, Yalçın (2006). Tedkik ü Tahkik/İnceleme ve Gerçeği Araştırma, Pan Yayıncılık: 119, İstanbul.

USLU, Recep (2001). Mehmed Hafid Efendi ve Musiki, Pan Yayıncılık:63, İstanbul.

VARIŞOĞLU, M. Celal (2003). Türk-İslâm Sanatlarının Felsefesi Bağlamında Müzik-Şiir Yakınlaşması ve Hâtem Divanı’nda Musiki. TÜBAR-XIV.

YALÇIN, Gökhan (2013). “Haşim Bey Mecmuasının "Makam ve Tonalite Karşılaştırılması" Yönünden İncelenmesi”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 8/6, Spring 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.4760, p. 753-768.

YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Teknikleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara