GÜRCİSTAN ULUSAL MÜZESİ’NDEKİ AZERBAYCAN YÖRESİNE AİT KİLİM DOKUMALARI

Geleneksel el sanatlarının önemli bir kolu olan dokuma sanatı, tarihsel süreç içerisinde, insanoğlunun en eski uğraşlarından biridir. Kültürel bir değer olan dokuma, üretildikleri toplumların sosyoekonomik durumları ile bağlantılı gelişen ve nesiller boyunca sürekliliğini sürdüren sosyo-kültürel bir öğedir. İnsanoğlu var olduğu tarihten günümüze kadar, iç içe yaşamış olduğu bu sanatı, egemen olduğu ve gittiği yerlere beraberinde götürmüştür. Dokumalar, üretildikleri bölgenin iklim şartları, bitki örtüsü, kolay ve ekonomik olarak elde edilebilen hammaddelerin elde edilmesi gibi etkenlerle bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Geleneksel yapıda, yöresel çeşitlilik gösteren dokumalar, insanların zengin manevi iç dünyalarını, karakter yapılarını, dünyaya bakışlarını, estetik anlayışlarını yansıtmaktadırlar. Her yörede, özgün ve bazen de Anadolu'nun ortak özellikleriyle karşımıza çıkan dokuma sanatı, pek çok açıdan büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Bu durum Azerbaycan yöresinde yapılmış olan dokumalar içinde de kendine yer bulmaktadır. Tekstil el sanatları arasında estetik, algı renk, motif ve kompozisyon uyumu ile ayrıcalıklı bir yere sahip olan Azerbaycan dokuma örnekleri, günümüzde müzelerde olduğu gibi çeşitli kurum ve kuruluşlarda da yer almaktadır. "Gürcistan Ulusal Müzesi'ndeki Azerbaycan Yöresine Ait Kilim Dokumaları" adlı bu çalışmada, Gürcistan Ulusal Müzesi'nde yer alan 10 kilim örneği incelenmiştir. Örnekler, katalog düzeninde ele alınarak, cins, malzeme, renk, ebat, motif ve kompozisyon yönleriyle tanıtılmaya çalışılmıştır. İncelenen kilim dokumaları, Azerbaycan yöresi özelliklerini yansıtması açısından önemlidir

KILIM WEAVINGS (RUGS) OF THE AZERBAIJANI REGION IN THE GEORGIAN NATIONAL MUSEUM

Weaving art, an important branch of traditional handicrafts, is one of the oldest works of human beings in the historical process. Weaving, which is a cultural value, is a socio-cultural element that develops in connection with the socio-economic conditions of the societies in which they are produced and sustains its continuity throughout generations. Weavings differ from region to region by factors such as climatic conditions, flora, easy and economical acquisition of raw materials. Weavings showing locally diversified textures in the traditional structure reflect the rich spiritual inner worlds of people, their characteristic structures, their vision of world, and their aesthetic conceptions. Weaving art, coming forward with a uniqueand sometimes with the common features of Anatolia, has rich samples. This situation also finds a place for itself in the weavings made in the Azerbaijani region. Among the textile handicrafts, Azerbaijani weaving samples, which have a privileged place with aesthetic, perception color, motif and composition harmony, are also present in various institutions and organizations as it is in the museum today. In this work titled "Kilim Weavings of the Azerbaijani Region in the Georgian National Museum", a sample of 10 rugs in the Georgian National Museum was examined. Samples were handled in catalog order and tried to be introduced in terms of kind, material, color, size, pattern and composition. The rug weavings examined are important in terms of reflecting the characteristics of the Azerbaijani region

PDF

___

Azadi, S., Kerimov, L., Zolinger, W. (2001). Azerbaijani- Caucasian Rugs, Hamburg: Production Offizin Paul Hartung.
Bunyatov, T. (1988). Rodina drevnego tkaçestva, Bakü: İskusstvo vostoçmh kovrov.
Deniz, B.(2000). Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Erbek, G. (1986). Anadolu Motifleri Sergisi, İzmir: Alman Kültür Merkezi Yayınları.
_________ .(2005). Anatolian Kilims, 1-2. Cilt, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Ergüder, A. A. (2009). Kars Yöresi Düz Dokumaları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk-İslam Sanatı Anabilim Dalı.
Güzel, E., Kulaz, M. (2016). Pülümür El Sanatları, Pülümür (ss.148-163). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Güzel, E., Kulaz, M. (2016). “Tunceli-Çemişgezek- Doğan Köyü Halı Dokuma Örnekleri” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.20(4), Erzurum, 1321-1335.
Hatipoğlu, H. (2003), “Gaziler (Bardız) Camii'nden Üç Kilim”, Erzurum Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürlüğü, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.11, Erzurum, 33-40
Karahan, R., Kulaz, M., Taş, E. (2008). Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Kilim Kataloğu III, Ankara: Bilimsel Araştırmalar Proje Başkanlığı.
Kerimov, L., Stepanian, N., Ngrigoliya, T., Tsitsishvili, D.(1984). Rugs and Carpets from the Caucasus (the Russian Collection), Leningrad: Published by Allen Lane/ Penguin Books.
Mammadova, A. (2010). Son Dönem Karabağ (Garabağ) Dokumalarında Kullanılan Motifler.(Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı.
Nooter, R.H. (2004). Flat Woven Rugs and Textile From Caucasus, China: Schiffer Publisihing.
Sökmen, S. (2013). Bitlis Yöresi El Dokumacılığı.(Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı.
Ölçer, N. (1988). Türk ve İslam Eserleri Müzesi Kilimleri, İstanbul: Eren Yayıncılık.
Paşayeva, V. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatı Tarihine Bir Bakış”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 11, Erzurum, 77-94.
Tagıyeva, R. (2000). Azerbaycan Halçası, Bakü: Prezident Kitabxanası.
Yıldırım, M. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatında Bölgesel Özellikler”, İSTEM (İslâm, San'at, Tarih, Edebiyat ve Mûsıkîsi) Dergisi, S.1, Konya, 139-150.
http://museum.ge/index.php?lang_id=ENG&sec_id=44 (Erişim Tarihi:10.09.2016)