GÜNCEL TÜRKÇE SÖZLÜK KULLANICI DOSTU MU?

Bilgi teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte insanoğlunu ilgilendiren pek çok durum, elektronik (sanal) ortama taşındı. İnsanlar artık, bu hayali ortamda tanışıyor, konuşuyor, sesli ve görüntülü olarak birbiriyle buluşabiliyor; alışverişini yapıyor, faturasını ödüyor; derneğe, kulübe üye oluyor; okula kayıt yaptırıyor, hatta uzaktan eğitim adı altında hiç okula gitmeden diploma sahibi olabiliyorlar. Ancak insanlar; bilgisayarla, tabletlerle, cep telefonlarıyla hayatlarının önemli bir parçası olan bu sanal ortamı daha çok eğlenmek veya bir bilgiye erişmek için kullanıyorlar. Sosyal ağlarda (Facebook, Twitter vb.) arkadaşlarının hareketlerini, dünyadaki gelişmeleri takip ediyor, gazetelerin çevrimiçi sürümlerinden güncel haberleri okuyor veya kafalarına takılan herhangi bir durumu araştırıp hemen cevaba erişmeye çalışıyorlar. Böylelikle sanal ortam, hayatın hemen her anında devrede olan bir durum haline gelmiş oluyor. Bu etkili ve yaygın kullanımı bilen sanal ortam üreticileri, tüketicilere daha kullanışlı alanlar oluşturmak için "kullanıcı dostu" terimi ile adlandırdıkları bir değerlendirme ölçütünü ortaya atmışlar. Bu ölçütte, "farklı tarayıcılara ve cihazlara verilen görüntüde uyum sağlayabilme, kolay erişilebilir sekmeler, göz yormayan bir tema ve kullanıcının nerede ne bulabileceğini kolaylıkla görebilmesini sağlayan bir web tasarım" gibi elektronik işlevlerin yanında "kullanıcıların ihtiyaçları" adını verdikleri içerikle ilgili (kelimenin kökeni, türü, tanımı, tanıklanması vb.) bölümler yer almaktadır. "Güncel Türkçe Sözlük kullanıcı dostu mu?" problem cümlesine dayanan bu çalışmada bilinirliği yüksek yabancı çevrimiçi sözlüklerden tesadüfî yöntemle seçilmiş beş sözlüğün içeriği (kullanıcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak hazırlanmış olan bilgi havuzu) ile Güncel Türkçe Sözlük'ün sunduğu içerik bir sözlük maddesi (sözlük/dictionary maddesi) "sözlük/dictionary" sözcüğü yazılmış, verilen bilgiler incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak tasnif edilmiştir. Böylece Güncel Türkçe Sözlük'ün diğer sözlüklerle benzerlikleri ve farklılıkları tespit edilmiş, eksik yönleri ortaya çıkarılmış ve daha kullanışlı (kullanıcı dostu) bir sözlük olması için çeşitli öneriler sunulmuştur. İnceleme neticesinde Güncel Türkçe Sözlük'ün geliştirilmesi gereken pek çok alanının olduğu görülmüştür. Örneğin sözlüğün verilerin farklı ortamlardan çekilebilmesine imkân vermemesi, yanlış yazımlarda en yakın biçimli kelimeye yönlendirme yapmaması, kelimelerin seviyelerini (A1, B1 gibi) içermemesi, kelimelerin çekim ekli biçimlerinin aranmasına izin vermemesi, benzer sözcükler listesinin kullanıcılar tarafından görülmemesi gibi eksiklerinin giderilmesi gerekir

IS CONTEMPORARY TURKISH DICTIONARY (GÜNCEL TÜRKÇE SÖZLÜK) USER-FRIENDLY?

Most situations that interest human beings transferred to electronic (virtual) platform along with the developments of information technology. So people no longer meet or speak in this virtual platform and they can meet each other both audible and visual; they do shopping, pay the bills, and join the clubs or association and also they enroll in a school and they can even receive a diploma from the distance education programme without going to school. But people use this important virtual platform mostly to enjoy and to reach the information using their tablets, mobile phones, and computers. People follow their friends’ movements and events in the world on social networking site (Facebook, Twitter etc.) and they read hot news from online newspapers or they search for the questions in their mind and they can immediately find answers for them. So virtual platform becomes active in almost every side of the life. Virtual environment producers who know the common and effective usage of this environment, they try to create an evaluation criterion called user-friendly to form a practical field. In this criterion there are some features like “to be able to adapt the visuals sent to different other devices and scanners, easy accessible tabs, a thema without eye-straining and a good web design that help the user where they search and what they find. In the study which is based on the problem statement “Is Contemporary Turkish Dictionary user-friendly?”, a comparison was done between the content of the most famous online foreign dictionaries (a kind of database prepared according to users’ need) were chosen randomly and the content of Contemporary Turkish Dictionary in terms of a lexical item (“dictionary”). “Dictionary” lexical item was written in these dictionaries, given information was analysed and they were sorted out according to comparative analysis. So the similarities and the differences were determined, the deficiency of it was found out and some suggestions were offered to be more useful dictionary (userfriendly).At the end of the study, it was seen that there are a lot fields that must be developed in the dictionary. For instance; it doesn’t allow to get the dates from different environments, similar words list can’t be seen by the users, and when there is an incorrect witting, it can’t lead the user to the closer form, it doesn’t include the words’ level (A1, B1 etc.) and it doesn’t let the user to look for the words having inflection. These deficiencies aforementioned should be eliminated.

PDF

___

Akalın, Ş., H. (2010). Sözlüğün Tarihi, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 699, 268-279.
Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, C.3, Ankara: Türk Dil Kurumu.
Aksoy, Ö. A. (1936), Bir Dili Öğrenmek İçin En Lüzumlu Kelimeler ve Bu Kelimelerin Belirtme Usulü, Gaziantep: Gaziantep Halkevi Dil, Edebiyat, Tarih Şubesi Yayınları.
Ayverdi, İ. (2016). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bilgin, M. (2002). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
Boz, E. (2009). “Sözlükbirimlerin Tanımlanmasına Anlambilimsel Bir Bakış/Sematics A Vıew To Definitions Of Dictionary Units”, TURKISH STUDIES International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/4 Summer 2009, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.806, p. 172-183.
Burkhanov, I. (1998). Lexicography – A Dictionary of Basic Terminology, Wydawn Wyzszej Szkoly Pedagogicznej w Rzeszowie.
Delice, H. İ. (2012). Sözcük Türleri, Sivas: Asitan Yayınları.
Doğan, D. M. (2011). Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Yazar Yayınları.
Eker, S. (2011). Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayınları.
Ergin, M. (1998). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayın/Tanıtım.
Gülseren, C., ve Batur, Z. (2009). “Sözlüklerin Niteliği Ve İşlevsel Özelliği Bağlamında Sözlük Okuma Alışkanlığının Anadili Becerilerine Etkisi Üzerine Kuramsal Bir Yaklaşım/A Theoretical Approach In The Context Of Quality And Functıonal Properties Of Dictionaries On The Habits Of Reading Dıctıonary And The Native Language Skills”, TURKISH STUDIES International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/4 Summer 2009, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.804, p. 135-147.
Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Engin Yayınevi.
İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Kaleoğlu, M. A. (2014). Kamus-ı Aşk, İstanbul: Dönence Basım ve Yayın Hizmetleri
Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
Koç, R. (2007). “Türkçede Birleşik Kelimelerin Yazımı ile İlgili Tartışmalar ve Çözüm Önerileri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15/2, 693-706.
Komisyon (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Komisyon (2012). Türkçe Sözlük, Ankara: Dil Derneği Yayınları.
Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri -Şekil Bilgisi-, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kültüral, Z. (2009). “Dil Bilgisi Terimleri Sözlükleri ve Terimlerin Kullanımında Görülen Aksaklıklar/The Matters Of Using Grammar Terms Dictionaries And Terms”, TURKISH STUDIES International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/3 Spring 2009, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.787, p. 2378-2389.
Melanlıoğlu, D. (2013). “Ortaokul Öğrencilerinin Sözlük Kullanma Alışkanlıkları: Nitel Bir Araştırma”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 2/2, 266-284.
Özkan, B. (2013). “Yöntem ve Uygulama Açısından Türkiye Türkçesi Söz Varlığının Derlem Tabanlı Sözlüğü”, bilig, 66, 149-178.
Püsküllüoğlu, A. (2012). Türkçe Sözlük, Ankara: Arkadaş Yayınları.
Topaloğlu, B. ve Karaman, H. (2015). Arapça-Türkçe Yeni Kamus, İstanbul: Ensar Neşriyat
Uçar, İ. (2013). “Kavram-Çağrışım-Kelime Bağlamında Bitki Adlarına Anlam Bilimsel Bir Yaklaşım”, TURKISH STUDIES International Periodical for the Languages Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 8/1 Winter 2013, ANKARATURKEY, www.turkishstudies.net, Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.4218, p. 2671- 2683.
Usta, H. (2006). “Türkçe Sözlük Hazırlamada Yöntem Sorunları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(1), 223-242.
Vural, H., Böler, T. (2008). “Türkçe Sözlük (TDK)’ten Hareketle 1944’ten 2005’e Dilimizdeki Batı Kökenli Sözcükler”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36, 49-63.
Zülfikar, H. (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Ankara: TDK Yayınları.
http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/dictionary
http://www.dictionary.com/browse/dictionary?s=t
http://www.dildernegi.org.tr/TR,451/turkce-sozluk.html
http://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/dictionary
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/dictionary
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5721e7e299a563. 54228288