12096

GRAFİK TASARIMINDA “ORYANTALİZM”

Oryantalizm, 18. yüzyılın sonları ve 19. yüzyılda Batı-Doğu ilişkilerinin, Batı dünyası açısından biçimlenmesinde belirleyici düşünce biçimidir. Geçmişi çok eskilere dayanan oryantalizm, 19. yüzyılda bir bilim dalı haline gelmiştir. Fransızca “Orientalisme” sözcüğünden türetilmiş olan Oryantalizm, başlangıçta doğu insanının, din, dil ve tarih açısından incelenmesi anlamında kullanılmışsa da, yüzyılın ortalarına doğru Doğu dünyasını konu alan çeşitli sanat biçimleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alanda grafik tasarımın birçok ürününde oryantalist etkilere rastlamak mümkündür. Reklam ürünlerinin tasarımında kullanılan bu örneklerde “Doğu” kavramı içerisinde çoğunluğu Osmanlı İmparatorluğu (Türk- İslam) olmak üzere Asya kültürünün de izlerini bulmak mümkündür. Reklam ürünü olarak 20. yüzyılın başlarından itibaren kullanılan bu örnekler günümüze kadar devamlılığını korumuştur. Örneklerin çoğunluğunu sigara ürün tasarımı oluşturmaktadır. Bunun yanında dergi kapaklarında, billboardlarda ve afişlerde Doğu imgelerine rastlamak mümkündür. Bu imgelerde Osmanlı kültürü içerisinde yer alan saray hayatı ve özellikle de harem kültürü, gündelik hayat ve Binbirgece Masalları gibi çeşitli konulardan esinlenilmiştir. Asya kültüründe de vurgu kadın kimliğinde yoğunlaşmıştır. Örneklerden bazıları kültürel yaşam biçimini doğrudan yansıtırken bazıları sembolik anlamlar içermektedir. Bu çalışma, grafik tasarımında ortaya çıkan oryantalist etkiler üzerinedir. Konuyla ilgili daha önce yapılmış kapsamlı bir akademik incelemeye rastlanmamıştır. Çalışmamızda, grafik tasarımı uygulamalarında Doğu kültürünün yansıtılış biçimi ele alınmıştır. Oryantalist etkilerin görüldüğü reklamlardaki temsili imgelerin çözümlenmesi yapılıp bu örneklerde Oryantalizmin ne derece etkin olduğu eleştirel bir yaklaşımla irdelenmiştir.

“ORIENTALISM” IN GRAPHIC DESIGN

Orientalism is a determinant mentality with regards to Western World for the formation of the relations between West and East at the end of 18 th century and in the 19 th century. Rooted from a distant past, orientalism made progress as a science field in 19 th century. Derived from the French term “Orientalisme”, Orientalism appears before us as various art forms on Eastern World towards the mid-century, while being used as a term referring to the examination of eastern people in terms of language, religion and history in the beginning. In this field, it is possible to encounter with the orientalist effects on many works of graphic design. In these examples used for the design of advertisement products, it is also possible to find the traces of Asian culture, most of which is from Ottoman Empire (Turkish-Islamic) within the concept “East”. Started to be used at the early parts of 20 th century as an advertisement product, these examples have conserved their characteristic of continuity. Most the examples are on the design of cigarette products. It is also possible to come across with Eastern images on journal cover designs, billboards and posters. These images are originated from palace life within the Ottoman Culture, particularly from various themes like harem culture, daily life and 1001 nights. The emphasis is mostly centered upon the woman identity within the Asian Culture. While some of the examples directly reflect the cultural life styles, some of them involve symbolic references. This study is on the orientalist effects over graphic design. No comprehensive academic study, carried out on this subject, has been found. On the study, it is also discussed the manner how the Eastern culture is reflected on the graphic design practices. After a deep analysis on the representative images within the advertisements, where orientalist effects can be seen, it is examined thoroughly the efficiency level of Orientalism on the respective examples, with a descriptive analysis and critical approach, as well.

PDF

___

Arslan, N. (1992). Gravür ve Seyahatnamelerde İstanbul (18. Yüzyıl Sonu ve 19. Yüzyıl), İstanbul.
Arslan, N. (Sevin) (2006). Gravürlerde Yaşayan Osmanlı, Ankara.
Atasoy, N. (2001). Harem, İstanbul.
Başkan, S. (1999). “XVIII. ve XIX. Yüzyıl Avrupa Sanatında “Osmanlı” “Turquerie” ve “Oryantalizm”, Osmanlı, C. XI, Ankara, 454-455.
Bulut, Y. (2002) “Oryantalizmin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Marife, Oryantalizm, S. 3, Konya, 13-38.
Erzen, J. (1989). “Resimde Doğu Merakı”, Yeni Boyut, S. 21, İstanbul, 3–5.
Germaner, S., İnankur, Z., (1989) Oryantalizm ve Türkiye, İstanbul.
Germaner, S., İnankur, Z.,(2002). Oryantalistlerin İstanbulu, İstanbul.
Güzel, Eylem (2010). Ege Bölgesi Kent Mimarisinin Seyahatname ve Gravürlere Yansıması, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Van.
Kabbani, R. (1993). Avrupa’nın Doğu İmajı, (Çev. Serpil Tuncer), İstanbul.
İnankur, Z. (1993).“Oryantalizm”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C. III, İstanbul, 1389- 1391.
Lemaire, G.-G. (2008), The Orient in Western Art, h.f.ullmann.
Lewis, B. (1984). “Doğuya Giden Bazı İngiliz Seyyahları”, (Çev. Esim Erdim - Salih Özbaran), Tarih İncelemeleri Dergisi, C. II., İzmir, 245-264.
Parla, J. (2005), Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik, İstanbul.
Rodinson, M., (2002). “Oryantalizm’in Doğuşu (The Western İmageand Western Studies of İslâm)”, (Çev. Ahmet Turan Yüksel), Marife, Oryantalizm, S. 3, Konya, 171-188.
Said, E. W. (1989). Oryantalizm: Sömürgeciliğin Keşif Yolu, (Çev. Selahattin Ayaz), İstanbul.
Said, E. W. (1999). Oryantalizm, (Çev. Selahattin Ayaz), İstanbul.
Schick. İ. C. (2004). Çerkes Güzeli Bir Şarkiyatçı İmgenin Serüveni, (Çev. Ayşen Anadol), İstanbul.
Thornton, L. (1984). The Orientalists Painter- Travellers, Paris.
Toorn, J.V. (1994). “Geleceği Planlamak” (Çev. M. E. Uslu), Grafik Tasarım Kuramı. (Derl.
Armstrong, H.) İstanbul: Espas Sanat Kuram Yayınları. Yücel, H.(2013). İmgeden Yoruma. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images_body.php?token1=fm_img0512.php, Tarihi: 16.02.2018 Erişim
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st210.php&token1=fm_img633 8.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name= Murad, Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st210.php&token1=fm_img633 8.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name= Murad, Erişim Tarihi: 16. 02.2018
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st210.php&token1=fm_img633 8.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name= Murad,, Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st210.php&token1=fm_img633 8.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name= Murad,Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st210.php&token1=fm_img633 8.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name= Murad,, Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images.php?token2=fm_st211.php&token1=fm_img635 6.php&theme_file=fm_mt027.php&theme_name=Early%20Orientalist&subtheme_name=
Omar Erişim Tarihi: 16.02.2018 http://tobacco.stanford.edu/tobacco_main/images_body.php?token1=fm_img0512.php Tarihi:16.02.2018 Erişim
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Charm_of_the_East,_tobacco_label,_1872.jpg, Tarihi:10.03.2018 Erişim
https://littlepersia.files.wordpress.com/2008/03/cafe_martin.jpg Erişim Tarihi: 16. 02.2018
https://www.diomedia.com/stock-photo-illustrated-souvenir-programme-of-the-russian-opera-and ballet-royal-theatre-drury-lane--gross-image20357127.html Erişim Tarihi:16.02.2018
https://fashionculturesparsons.wordpress.com/2014/04/09/around-the-world-with-air-france- national-identity-construction-through-advertising/Erişim Tarihi: 16.02.2018
https://georgiats551.wordpress.com/2016/04/22/10-advertising-commodification-orientalism/ Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://www.theweemarketingagency.com/blog/2015/4/16/racist-and-sexist-air-france-advertising- campaign-resurfaces-again, Erişim Tarihi: 08.03.2018
https://nowapproachingprovidence.wordpress.com/2012/06/27/orientalisttravel-posters-pretty-little- liars/Erişim Tarihi: 11.05.2018
http://clashnburn24.blogspot.com.tr/2010/04/mavi-jeans.html Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://www.adeevee.com/aimages/200502/08/ottoman-empire-t-shirt-boy-girl-print-99099- adeevee.jpg Erişim Tarihi: 10.03.2018
https://www.coloribus.com/adsarchive/prints/ottoman-empire-girl-7025555/, 10.03.2018 Erişim Tarihi:
https://www.designscene.net/2010/02/julianne-moore-for-bulgari.html Erişim Tarihi: 16.02.2018
http://www.orientalismstudies.com/post.php?pid=2 Erişim Tarihi: 11.05.2018
https://thesocietypages.org/colorline/2011/09/06/more-asian-american-faces-in-advertisements-the- double-edged-sword/ Erişim Tarihi: 11.05.2018