GELENEKSEL ÇOCUK OYUNLARI VE EĞİTİMSEL İŞLEVLERİ: EMİRDAĞ ÖRNEĞİ

Oyun, insanın var olmasıyla başlayan gelişimini günümüze kadar sürdüren oldukça köklü ve önemli bir olgudur. Toplum ve kültürün ayrılmaz parçası olan, sözlü kültürün önemli bir bölümünü oluşturan çocuk oyunları, sadece eğlence veya boş zaman geçirme etkinliği değildir. İnsanlar, duygularını ve gerçekleştirmek istediklerini oyunlar aracılığıyla birbirlerine aktarırlar. Çocuklarla iletişim kurmanın en doğal yollarından biri oyunlardır. Çocukların oynadıkları oyunlar, onların bilişsel ve duyuşsal dünyalarını yansıtmaları yanında sosyo-kültürel boyutlar da taşımaktadır. Çocuğun gelişiminde önemli bir yere sahip olan oyun, günümüzde teknolojik değişimler ve gelişmelerden etkilenmeye başlamıştır. Dolayısıyla çocukların oyun anlayışları, oyunların kişi sayısı, şekli, gerekli araç ve gereçleri ile oyun ortamları da hızlı bir değişim süreci geçirmektedir. Bu süreç, geleneksel oyunların giderek unutulmasına yol açmaktadır. Bu nedenle, kuşaktan kuşağa aktarılan oyunların korunma altına alınması gerekmektedir. Diğer nesillere aktarılacak oyunlar aracılığıyla sözlü gelenekler ve somut olmayan mirasın bir bölümü bu sayede korunmuş olacaktır. Bu makalede Emirdağ yöresinde geçmişte oynanan ve günümüzde unutulmaya yüz tutmuş çocuk oyunları derlenerek tanıtılmaya çalışılacak, oyunların işlevsel geçmişi analiz edilecektir. Yöre kültüründen alan araştırması yöntemiyle, derlenmiş toplam 25 oyun; adları, oyun alanları, oyuncular, oyunun zamanı, kullanılan araç ve gereçler, oyun sonundaki cezalar ve ödüller de dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada, Emirdağ yöresinde geçmişten günümüze gelen birbirinden farklı 25 çocuk oyununun künyesi çıkarılmıştır; ayrıca kültürün bir parçası olan söz konusu oyunların çocukların bilişsel, duyuşsal, psiko-motor, sosyal ve kültürel gelişimlerine katkıları ve eğitimdeki işlevleri üzerinde durulacaktır. Araştırmanın sonunda ise geleneksel çocuk oyunlarının bireysel kimliğin ve milli benliğin oluşmasındaki önemi ve ortak kültürel değerlerden biri olarak kuşaktan kuşağa aktarılmasına yönelik önerilerde bulunulacaktır

TRADITIONAL CHILDREN GAMES AND THEIR EDUCATIONAL FUNCTIONS: EXAMPLE EMİRDAĞ

Game is an important matter that has started when human had appeared and maintained its development. Children’s games, that are integral part of society and culture and that are important part of oral culture, are not just fun or free time activities. People transfer their emotions and their wishes each other via games. One of the most natural ways to communicate with children is games. Games that children play reflect their cognitive and affective development and besides this, they also have social-cultural aspects. Nowadays, game, that has an important place in child’s development, has started to be effected by technological changes and developments. So, children’s game understanding, person number in a game, game type, required equipments are also undergoing a quick change. This process cause that games are gradually being forgotten. Therefore, games that are inherited from generation to generation must be protected. Via games which will be transferred to other generations, an important part of oral traditions and abstract heritage will be protected. In this article, children’s games that are played in the past and are sinking into oblivion in present day in Emirdağ Region will be compiled and be tried to be recognized and functional past of these games will be analyzed. Total twenty-five games that were compiled through field study method from region culture, their names, their game environments, players, time of game, equipments were evaluated considering punishments and awards in games. In this study, identity of these twenty-five games, that has come from the past to the present day in Emirdağ region, were mentioned. In addition to this, helps of aforementioned games, that are a piece of culture, in children’s cognitive, affective, psycho-motor, social and cultural developments and their functions in education will be laid emphasis on. In this study, from past to present, twenty-five children’s game which are different from each other are documented. In the end of thearticle, it will made recommendations about that the importance of traditional children’s games in having individual identity and national identity and as one of the common cultural values passed from generation to generation.

PDF

___

Akın, F. (2016). Emirdağ'da Çocuk ve Genç Oyunları, Emirdağ, 31, 76-79.
Aksan, Doğan (2015). Her Yönüyle Dil Ana Cizgileriyle Dilbilim. Ankara: Turk Dil Kurumu Yayınları.
And, M. (1979). Çocuk Oyunlarının Kültürümüzdeki Yeri ve Önemi, Ulusal Kültür, 4, 42-66.
Anılan, H., ve diğerleri. (2004). Geleneksel Çocuk Oyunlarının Eğitimsel Değeri, OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı, İstanbul: Kelebek Matbaası.
Arça, H. (1995). Emirdağ Çocuk Oyunları, Emirdağ Kültür Araştırmaları Sempozyumu. Eskişehir.
Başal, H. A. (2010). Geçmişten Günümüze Türkiye'de Geleneksel Çocuk Oyunları.İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Boratav, P. N. (1994). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınları.
Çınar, A. A. (2008). Muğla Çocuk Folkloru. Muğla: Karaca Matbaacılık.
Ekici, M. (2011). HalkBilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara: Geleneksel
Yayıncılık. Erman, A. (2013). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitabevi.
Etli, D. P. ve Yamaçlı, R. (2015). Çocuklar İçin Sokakların Güvenlik Koşullarının İrdelenmesi: Eskişehir Odunpazarı Örneği, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/14 Fall 2015, p. 225-244, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8997, ANKARA-TURKEY.
Fırat, H. (2013). Çocuk Oyunları-Eğitim İlişkisi: Bezirgân Başı Örneği, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/13 Fall 2013, p. 885-896, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5809, ANKARA-TURKEY.
Girmen, P. (2012). Eskişehir Folklorunda Çocuk Oyunları ve Bu Oyunların Yaşam Becerisi Kazandırmadaki Rolü, Milli Folklor, 24, 95, 263-273.
Huizinga, J. ve Ludens, H.(1995). Oyunun Toplumsal İşlevi Üzerine Bir Deneme (Çev. M. Ali Kılıçbay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları..
Kantarcıoğlu, S. (1992). Anaokulunda Eğitim. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Korucu, S. ve Kurtlu, Y. (2016). Türkçe Öğretmenlerinin Türkçe Derslerine Eğitsel Materyal Olarak Oyun ve Oyuncak Kullanımına Yönelik Görüş ve Önerileri, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/9 Spring 2016, p. 539-558, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9179, ANKARA-TURKEY.
MEB. (2006). Eğitsel Oyunlar Dersi Öğretim Programı 12. Sınıf. Eğitsel Oyunlar Dersi Program Geliştirme Özel İhtisas Komisyonu.
Oğuz, Ö. ve Ersoy, P. (2005). Türkiye'de 2004 yılında Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları:4.
Özdemir, N. (2006). Türk Çocuk Oyunları I-II. Ankara: Akçağ Yayınları.
Özhan, M. (1997). Türkiye’de Çocuk Oyunları Kültürü. (1. Baskı). Ankara: Feryal Matbaası.
Özer A. ve Diğerleri. (2006). Oyunun Çocuk Gelişimi Üzerine Etkileri. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 54-57.
Sevinç, M. (2004). Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitiminde Oyun.İstanbul : Morpa Yayınları.
Sezgin, C. (2011). Emirdağ Çocuk Oyunları. Eskiyeni Aylık Şehir Kültür Dergisi. Emirdağ Özel Sayısı, 31, 30-33.
Sun, M. ve Seyrek, H. (1997). Okulöncesi Eğitimde Oyun.İzmir: Müzik Eserleri Yayınları.
Uçmaz, V. (2010). Geleneksel Çocuk Oyunlarımız. Ankara: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları.
Yörükoğlu, A. (2004) Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.