GATT VE DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NÜN ULUSLARARASI POLİTİK EKONOMİDEKİ ROLÜ

Bu çalışma GATT ve DTÖ’nün uluslararası politik ekonomi çerçevesinde dünya ekonomisinin gelişmesine ve serbestleşmesine yaptığı katkıları ele almaktadır. Bu çerçevede çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde GATT’ın kuruluş ilkeleri, amaçları ve GATT müzakereleri ele alınmıştır. İkinci bölümde, İkinci Dünya Savaşı’ndan itibaren yerini DTÖ’ye bırakana kadar GATT’ın uluslararası politik ekonomide elde ettiği başarıların değerlendirilmesinin yanı sıra anlaşmanın zayıf yanları ve açık noktaları eleştirilmiştir. GATT’ın Batı eksenli politikalar üretmesi en çok eleştiriyi alan nokta olmuştur. Üçüncü bölümde ise, GATT’ın mirasıyla yola çıkan DTÖ’nün günümüzde 164 üye ve 20 gözlemci devlet ile uluslararası ticaret ve politikalara etkisi ele alınmıştır. Ticaretin serbestleşmesini temel ilke edinen DTÖ’ye karşı gelişen reaktif girişimlerin yanı sıra son yıllarda bölgesel anlaşmaların artmasının örgütün geleceğinde etkisi olacağı açıktır. Çin’in Son yıllardaki yükselişi ve gelişmekte olan ülkelerin taleplerinin gelişmiş ülkeler ile örtüşmemesi Dünya Ticaret Örgütü’nün geleceği hakkında soru işaretleri yaratmaktadır. Benzer şekilde son dönemde ortaya çıkan büyük bölgesel antlaşmaların gelecekte Dünya Ticaret Örgütü’ne iyi bir alternatif mi yoksa örgütün varlığına bir tehdit mi olacağı belirsizliğini korumaktadır. Bu bağlamda küresel ekonomik sistemin değişen yapısıyla ortaya çıkan beklentilerle ticaretin liberalleşmesini hedefleyen DTÖ’nün üye devletleri memnun edecek bir yol bulması gerekmektedir.

THE ROLE OF GATT AND WORLD TRADE ORGANIZATION IN THE INTERNATIONAL POLITICAL ECONOMY

This study addresses the contributions of the GATT/WTO to the economic recovery and trade liberalization of the world economy from the international political economy perspective. Within this context, this study consists of three sections. The first section evaluates the GATT negotiations, objectives, and fundamental principles of the agreement. The second section then moves to assessment of the achievements of GATT until it left its place to the WTO, as well as criticizes the ambiguous and weak GATT dispute procedures. GATT's western-oriented policies have been the most criticized issue at this point. In the third section, the role and importance of WTO, the successor of GATT, in international trade and politics with its 164 members and 20 observer states is analyzed. However, it is obvious that the reactive responses against WTO, and the recent increase in regional agreements will have an effect on the future of the organization. The recent rise of the China and the different perceptions of the developing and developed countries on the world economic order have raised questions about the future of the organization. Accordingly, it is ambigous that whether mega regional trade agreements will be an alternative or a threat to the raison d’etre of the WTO. In this regard, due to the changing nature of the world economic parameters and expectations, it is necessary for WTO to find a new approach which meets the expectations of the member states.

PDF

___

Acar M. (2001). “Seattle Dünya Ticaret Görüşmelerinin Sonu Mu?”, Ekonomik Yaklaşım, 40:(12).
Ataman M. (2007). “Uluslararası Ekonomi Politik: Güç Siyasetinin Ötesi”, Zeynep Dağı (ed.), Uluslararası Politikayı Anlamak, İstanbul: Alfa.
Ay A. ve Zeynep K. (2006). “GATT ve DTÖ: Dünya Ticaretinin Düzen Arayışı”, Şaban H. Çalış, vd., (ed.), Uluslararası Örgütler ve Türkiye, Konya: Çizgi Kitabevi.
Bagwell K. ve Robert W. S. (1999). “An Economic Theory of GATT”, The American Economic Review, 89:(1).
Bajpai K. ve Varun S. (2007). “Hegemony and Strategic Choice”, Chandra Chari (ed.), War, Peace and Hegemony in a Globalized World: The Changing Balance of Power in the Twenty-First Century, New York: Routledge, s. 93-107.
Baldwin R. (2016). “The World Trade Organization and the Future of Multilateralism”, Journal of Economic perspectives, 30:(1).
Bergsten F. (2000). “The United States’ Interest in New Global Trade Negotiations”, Jeffrey J. Schott (ed.), The WTO After Seattle, Washington: Institute for International Economics.
Bown Chad P. (2017). “Mega‐Regional Trade Agreements and the Future of the WTO”, Global Policy, 8:(2).
Bussmann M. ve John R. O. (2007). “Do Hegemons Distribute Private Goods?: A Test of Power- Transition Theory”, Journal of Conflict Resolution, 51:(1), s. 89.
Dalar M. (2006). “Dünya Ticaret Örgütü: Bağlantı Sorunu Açısından Bir Dönüşümün Analizi”, Uludağ Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15:( 2).
Eichengreen B. (2000). “Hegemonic Stability Theories of the International Monetary System”, Jeffry A. Frieden, David A. Lake (ed.), International Political Economy: Perspectives on Global Power and Wealth, London: Routledge.
Evans John W. (1968). “The General Agreement on Tariffs and Trade”, International Organization, 22:(1).
Ford J. (2002). “A Social Theory of Trade Regime Change: GATT to WTO”, International Studies Review, 4:(2).
Frieden J. A. ve David A. L. (2000). “Introduction”, Jeffry A. Frieden, David A. Lake (ed.), International Political Economy: Perspectives on Global Power and Wealth, London: Routledge, s.1.
Frieden J. A., Lisa L. M. (2003). “International Political Economy: Global and Domestic Interactions”, Ira Katznelson, Helen V. Milner (ed.), Political Science: The State of the Discipline, New York: W.W. Norton.
Gilpin R. (2001). Global Political Economy: Understanding the International Economic Order, New Jersey: Princeton University Press.
Gilpin R. (1987). The Political Economy of International Relations, New York: Princeton University Press.
Goldstein J., Douglas R. ve Michael T. (2007) “Institutions in International Relations: Understanding the Effects of the GATT and the WTO on World Trade”, International Organization, 61:(2).
Grant C. (2006). “The WTO, Ten Years On: Trade and Development”, Tralac Working Paper, No.5.
Harrison Glen W., Thomas F. R., ve David G. Tarr. (1997). “Quantifying the Uruguay Round”, The Economic Journal, 107:(444).
Harrison G. (2005). “Global Encounters: Three Themes for the International Political Economy of Development”, Graham Harrison (ed.), Global Encounters: International Political Economy, Development and Globalization, New York: Palgrave Macmillan.
Hoekman B. M. (1993). “New Issues in the Uruguay Round and Beyond”, The Economic Journal, Vol. 103:(421).
Hoekman B. ve Aaditya M. (2002). Philip English, Development Trade and the WTO, World Bank Publishing: Washington.
Irwin Douglas A. (1995). “The GATT in Historical Perspective”, The American Economic Review, 85:(2).
Kapoor I. (2004). “Deliberative democracy and the WTO”, Review of International Political Economy, 11: (3).
Karaca N. (2003). “GATT’tan Dünya Ticaret Örgütü’ne”, Maliye Dergisi, Sayı: 144.
Kartal Z. (2008). “GATT ve Uruguay Raunt: Gelişmekte olan Ülkelerin Dünya Ticaretindeki Yapısal Bağımlılıklarının Artmasi”, Marmara Unv. I.I.B.F. Dergisi, 15:(2).
Kleimann D. ve Joe G. (2011) “The Doha Round: An Obituary”, Global Governance Programme Policy Brief, No. 1.
Krasner Stephen D. (2000) “State Power and the Structure of International Trade”, Jeffry A.Frieden, David A. Lake (ed.), International Political Economy: Perspectives on Global Power and Wealth, London: Routledge.
Lake David A. (2006). “International Political Economy A Maturing Interdiscipline”, Barry R. Weingast, Donald A. Wittman (ed.), The Oxford Handbook of Political Economy, New York: Oxford University Press.
Langley P. (2002). World Financial Orders An Historical International Political Economy, London: Routledge.
Maswood Syed J. (2008) International Political Economy and Globalization, London: World Scientific.
McBride James. (2018), “What's Next for the WTO?”, https://www.cfr.org/backgrounder/whats- next-wto
McGrew T. (2011). “The Crisis of Multilateralism and the Demise of the WTO”, Thomas Cottier, Manfred Elsig, (ed.), Governing the World Trade Organization Past Present and Beyond Doha World Trade Forum, New York: Cambridge University Press.
Miller Raymond C. (2008). International Political Economy Contrasting World Views, New York: Routledge.
Moore Patrick M. (1996). “The Decisions Bridging the GATT 1947 and the WTO Agreement”, The American Journal of International Law, 90:(.2).
Preeg Ernest. H. (1995). Traders in a Brave New World: The Uruguay Round and the Future of the International Trading System. Chicago: University of Chicago Press.
Saad-Filho A. ve Alison J. A. (2008). “Production, Class, and Power in the Neoliberal Transition A critique of Coxian Eclecticism”, Alison J. Ayers (ed.), Gramsci, Political Economy, and International Relations Theory: Modern Princes and Naked Emperors, New York: Palgrave Macmillan.
Şahinöz A. (2002). “Dünya Ticaret Örgütü’nün Dönüşümü”, Küreselleşme ve Türkiye Tarımı Sempozyumu, Ankara.
Sassoon E. (2000). “Objectives and Results of the Uruguay Round”, Multilateralism and Regionalism after the Uruguay Round, Riccardo Faini, Enzo Grilli, (ed.), London: Macmillan Press, 1997.
Schott J. J. “The WTO after Seattle”, Jeffrey J. Schott (ed.), The WTO After Seattle, Washington: Institute for International Economics.
Uluslararası Para Fonu Dış İlişkiler Bölümü, Fakir Ülkelerin Dünya Ticaret Sistemine Entegre Edilmesi, IMF Ekonomik Sorunlar Serisi.
UNCTAD. (1979). Proceedings of the UNCTAD First Session, New York: United Nations, 1964;
UNCTAD, Proceedings of the UNCTAD Fifth Session, New York: United Nations.
World Bank. (1987). World Development Report, Washington D.C.: World Bank, s. 134-135.
World Trade Organization. (2011). Understanding the WTO, Switzerland: World Trade Organization Publications.
WTO. (1998). The WTO Agreements Series I Agreement Establishing the WTO, Geneva.
https://www.nytimes.com/2016/01/01/opinion/global-trade-after-the-failure-of-the-doha- round.html Erişim Tarihi: 20.02.2018
https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2017_e/wts2017_e.pdf Erişim Tarihi: 29.01.2018.
https://www.wto.org/english/tratop_e/dda_e/dda_e.htm Erişim Tarihi: 21.01.2018.
http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/gatt47_02_e.htm#articleXXXV 28.12.2017.
http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/what_we_do_e.htm Erişim Tarihi: 20.12.2017.