FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ GDO'LU BESİNLERLE İLGİLİ RİSK ALGILARININ İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı GDO’lu besinler gibi sosyobilimsel bir konuda fen bilgisi öğretmen adaylarının risk algılarını bazı faktörler açısından incelemektir. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı’nda 1., 2., 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören 255 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgiler Ölçeği ve GDO’lu Besinlerle İlgili Risk Algıları Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan nicel verilerin analizinde ortalama ( ), frekans (f), standart sapma (SD), yüzde (%) değerleri ve Kruskal Wallis ve Mann-Whitney U testleri kullanılmıştır. Bulgularda, fen bilgisi öğretmen adaylarının GDO’lu besinlere yönelik risk algılarının ortalamanın üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler açısından incelendiğinde, kız öğretmen adayların erkek öğretmen adaylara göre risk algılarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Son sınıfta öğrenim gören öğretmen adayların diğer sınıflarda öğrenim gören öğretmen adaylarına göre risk algıları anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın, akademik not ortalaması, karakter özelliği, ebeveyn eğitim durumu ve yerleşim yeri açısından kız ve erkek öğretmen adayları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Öğretmen adayların risk algılarının olumsuz olmasında kitle iletişim araçlarının bir etkisi olabilir. Ayrıca cinsiyet farkına dayalı toplumsal roller ve gündelik aktivite nedeniyle kız öğretmen adayların risk algılarının erkeklere göre daha yüksek olmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Son sınıf öğretmen adayların risk algılarının diğer sınıflara göre düşük seviyeli olmasında lisans döneminde almış oldukları derslerin etkisi olabilir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak lisans fen bilgisi öğretmen yetiştirme programına ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.

EXAMINING THE RISK PERCEPTIONS PRESERVICE SCIENCE TEACHERS RELATED TO GMOS

The aim of this study is to investigate the risk perceptions of preservice science teachers in terms of some factors in a socio-scientific context like food with GMOs. In this study, one of the quantitative research methods, the survey model was used. The sample of the research consists of a total of 255; 1st, 2nd, 3rd and 4th grade preservice science teachers in Ahi Evran University, Science Education Department. The Personal Information Scale and the Risk Perception Scale for Foods with GMOs were used as data collection tools in the study. During the analysis of the data obtained from the scales; frequency (f), percent (%), mean ( ) and standard deviation (SD) values were used as descriptive statistics and Kruskal Wallis and Mann-Whitney U tests were used for explanatory statistical techniques. In the findings, it was determined that preservice science teachers’ risk perceptions for GMOs were above the medium level. When examined in terms of variables, it was found that the risk perceptions of female preservice teachers were significantly higher than those of male preservice teachers. It was found that preservice teachers who are studying in the last grade have significantly higher risk perceptions than preservice teachers who are studying in other classes. On the other hand, no significant difference was found between female and male preservice teachers in terms of academic grade point average, character trait, parental education status and settlement place. The fact that preservice science teachers’ risk perceptions are above the average is thought to be the impact of mass media. It is also thought that because of the social roles and daily activities based on the gender difference, the risk perceptions of female preservice teachers are higher than that of the males. The lessons that the senior preservice teachers have taken during the undergraduate period may have an impact for the senior preservice teachers’ low level of risk perceptions compared to other classes. Based on the results of the research, suggestions have been made to the undergraduate science teacher education program and researchers.

PDF

___

Aydın, F. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 189-207.
Bakırcı, H., Artun, H., Şahin, S. ve Sağdıç, M. (2018). Ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı fen öğretimi aracılığıyla yedinci sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 207-237.
Beck, U. (1992). Risk society: Towards a new modernity (Vol. 17). Sage.
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (9. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2002). Research methods in education. Routledge.
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Genişletilmiş 5. Baskı, Üçyol Kültür Merkezi, Trabzon.
Davidson, D. J., & Freudenburg, W. R. (1996). Gender and environmental risk concerns: A review and analysis of available research. Environment and Behavior, 28(3), 302–39.
Demiral, Ü. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki argümantasyon becerilerinin eleştirel düşünme ve bilgi düzeyleri açısından incelenmesi: GDO örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
Demiral, Ü. ve Türkmenoğlu, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konuda karar verme stratejilerinin alan bilgileriyle ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 309-340.
Ercengiz, M., Keçeci Kurt, S. ve Polat, S. (2014). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik duyarlılıklarının incelenmesi (Ağrı ili örneği). EKEV Akademi Dergisi, 18, 119-132.
Flynn, J., Slovic, P., & Mertz, C. K. (1994). Gender, race, and perception of environmental health risks. Risk analysis, 14(6), 1101-1108.
Freudenburg, W. R., & Davidson, D. J. (2007). Nuclear families and nuclear risks: The effects of gender, geography, and progeny on attitudes toward a nuclear waste facility. Rural Sociology, 72(2), 215-243.
Frewer, L. (1999). Risk perception, social trust, and public participation in strategic decision making: Implications for emerging technologies. Ambio, 569-574.
Halverson, K. L., Siegel, M. A., & Freyermuth, S. K. (2010). Non-science majors’ critical evaluation of web sites in a biotechnology course. Journal of Science Education and Technology, 19(6), 612–623.
Ishiyama, I., Tanzawa, T., Watanabe, M., Maeda, T., Muto, K., Tamakoshi, A., Nagai, A., & Yamagata, Z. (2012). Public attitudes to the promotion of genomic crop studies in Japan: Correlations between genomic literacy, trust, and favorable attitude. Public Understanding of Science, 21(4), 495–512.
Jallinoja, P., & Aro., A. R. (2000) Does knowledge make a difference? The association between knowledge about genes and attitudes toward gene tests. Journal of Health Communication, 5(1), 29–39.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
Kanbak, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin çevresel tutum ve davranışları: Farklı değişkenler açısından Kocaeli üniversitesi örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 77-90.
Kılınç, A., Boyes, E., & Stanisstreet, M. (2013). Exploring students’ ideas about risks and benefits of nuclear power using risk perception theories. Journal of Science Education and Technology, 22(3), 252-266.
Kılınç, A., Demiral, U., & Kartal, T. (2017). Resistance to dialogic discourse in SSI teaching: The effects of an argumentation‐based workshop, teaching practicum, and induction on a preservice science teacher. Journal of Research in Science Teaching, 54(6), 764-789.
Marttunen, M., & Laurinen, L. (2007). Collaborative learning through chat discussions and argument diagrams in secondary school. Journal of Research on Technology in Education, 40(1), 109- 126.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınevi.
Navruz, C. ve Akpınar, E. (2018). Kırsal kesimde ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumlarının ebeveyn eğitim düzeyine göre incelenmesi (Erzincan Çayırlı örneği). Social Sciences Studies Journal, 4(20), 2475-2482.
Nofouzi, F. (2013). Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir ve nasıl yapılmaktadır? Güncel Gastroenteroloji, 17(4), 1-7.
Özdemir, O. ve Duran, M. (2010). Biyoteknolojik uygulamalara ve genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin tüketici davranışları. Akademik Gıda, 8(5), 20-28.
Pardo, R., Midden, C., & Miller, J. D. (2002). Attitudes toward biotechnology in the European Union. Journal of Biotechnology, 98(1), 9-24.
Prokop, P., Lešková, A., Kubiatko, M., & Diran, C. (2007). Slovakian students’ knowledge of and attitudes toward biotechnology. International Journal of Science Education, 29(7), 895-907.
Qin, W., & Brown, L. J. (2007). Public reactions to information about genetically engineered foods: effects of information formats and male/female differences. Public Understanding of Science, 16(4), 471-488.
Ratcliffe, M., & Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socio-scientific issues. McGraw-Hill Education (UK).
Renn, O. (2003). Social amplification of risk in participation: Two case studies. In N. Pidgeon, R. E. Kasperson, & P. Slovic (Eds.), The Social Amplification of Risk (pp. 374–401). Cambridge: Cambridge University Press.
Rosa, E. A. ( 2003). The logical structure of the social amplification of risk framework (SARF): Metatheoretical foundation and policy implications. In N. K. Pidgeon, R. E. and Slovic, P (Ed.), The social amplification of risk. (pp. 47-79). Cambridge: Cambridge University Press.
Sam, N., Gürsakal, S. ve Sam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinin çevresel risk algısı ve çevresel tutumlarının belirlenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 20, 1-13.
Sjöberg, L., Moen, B. E., & Rundmo, T. (2004). Explaining risk perception. An Evaluation of the Psychometric Paradigm in Risk Perception Research, 10(2), 665-612.
Sönmez, A. ve Kılınç, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: Bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 49- 76.
Steele, F., & Aubusson, P. (2004). The challenge in teaching biotechnology. Research in Science Education, 34(4), 365-387.
Vaesa, J. (2013). Genetically modified organisms: Pros and cons of GMO food. 28.08.2018. https://www.decodedscience.org/gmo-food-pro-and-con/23179