MEHMET ALİ ÇELİK, YAKUP KIZILELMA, ALİ EKBER GÜLERSOY, Mehmet DENİZDURDURAN

FARKLI UZAKTAN ALGILAMA TEKNİKLERİ KULLANILARAK AŞAĞI SEYHAN OVASI GÜNEYİNDEKİ SULAK ALANLARDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİMİN İNCELENMESİ(1990-2010)

Dünyanın doğal zenginlik müzeleri olarak nitelenen sulak alanlar, tarım ve sanayi faaliyetlerinin etki alanlarının genişlemesiyle geri dönüşü mümkün olmayan derin hasarlara maruz kalmaktadır. Sözü edilen olumsuz süreç ülkemiz sulak alanlarını da tehdit etmektedir. Nitekim ülkemizde takip edilen yanlış yönetim ve kullanım uygulamaları ile son 40 yılda Marmara Denizi büyüklüğünde bir sulak alan, kuruma ve kirlenme gibi nedenlerle ekolojik ve ekonomik işlevini yitirmiştir. Önemli sulak alanlarımız arasında yer alan ve SeyhanCeyhan nehirlerinin, Tarsus (Berdan) Çayı'nın birlikte oluşturduğu Aşağı Seyhan Ovası güneyindeki sulak alanlar da sözü edilen risklerle karşı karşıyadır. Bu çalışmada, farklı uzaktan algılama teknikleri kullanılarak Aşağı Seyhan Ovası'ndaki arazi kullanımı değişiminin ovanın güneyindeki sulak alanlar üzerine etkileri incelenmiş, bu çerçevede alınması gereken önlemler üzerinde durulmuştur. Çalışma sonucunda, Aşağı Seyhan Ovası'nda yer alan sulak alanlarda önemli değişimler tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Aşağı Seyhan Ovası'nda yer alan sulak alanlar, son 20 yıllık süreçte, alansal olarak belirgin bir şekilde daralmıştır. En önemli daralma, Akyatan Lagünü'nde meydana gelmiştir. Buna ek olarak ötrofikasyon olayı, Aşağı Seyhan Ovası sulak alanlarında önemli bir yok olma tehdidi oluşturmaktadır. Değinilmesi gereken bir diğer nokta, Adana şehrinin hızlı gelişimiyle birlikte tarımsal işletmelerin sulak alanlara doğru ilerlemesi ve tarıma uygun olmayan kumullar ve meralar üzerinde sulu tarım faaliyetleri yürütülmesidir. Bu durum toprakların tuzlanmasına yol açmaktadır. Sahamızdaki sulak alanların rehabilite edilmesi ve varlıklarının devamı için mikro ölçekte Çukurova Deltası'nı, makro ölçekte Seyhan ve Ceyhan ırmakları havzalarının bütününü kapsayan entegre bir koruma-planlama çalışmasına ihtiyaç vardır

INVESTIGATION OF THE EMERGING CHANGE IN WETLANDS IN SOUTH OF LOWER SEYHAN PLAIN BY USING DIFFERENT REMOTE SENSING TECHNICS (1990-2010)

Described as the world's natural richness museums, the wetlands are exposed to unrecoverable deep damages by the expansion of influence areas of agricultural and industrial activities. The said negative process threaten our country's wetlands, as well. As a matter of fact, by mis-management and mis-use applications which have been followed, a wetland as large as Marmara Sea has lost its ecological and economical function for the last forty years due to reasons such as drying up, pollution etc. Also wetlands in south of the Lower Seyhan Plain that Seyhan & Ceyhan rivers among which are our important wetlands, and Tarsus (Berdan) Rivulate constitute together are faced with the said risks. In this study, effects of the change of land use in the Lower Seyhan Plain on wetlands in the south of the plain was investigated by using different remote sensing technics, and in this content measures to be taken were dwelled upon. In consequence of the study, important changes have been found out in wetlands at which are located the Lower Seyhan Plain. According to the investigation results, wetlands located at the Lower Seyhan Plain have narrowed distinctly in areal during the period of the recent 20- years. The most important narrowing has occured in Akyatan Lagoon. Addition to this, the eutrophication event poses an important threat of disappearing in wetlands of the Lower Seyhan Plain. An another point to be mentioned is that agricultural enterprises are moving towards the wetlands together with the rapid growth of Adana city, and that the irrigated farming activities are being carried out on the nonarable dunes and pastures. This situation leads to salinization of soils. There is a need for an integrated work of protecting-planning including Çukurova Delta in micro-scale, and the whole of basins of Seyhan & Ceyhan rivers in macro-scale in order for wetlands in our area to be rehabilitated and for continuity of their existences

PDF

___

ADANA ĠL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ. (2009). İl Çevre Durum Raporu, Adana Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Adana.
ATALAY, Ġ. (1987). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, E.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 9, Ġzmir.
ATALAY, Ġ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, Ġzmir.
ATALAY, Ġ., (2002). Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri, Meta Basımevi, Ġzmir.
ATALAY, Ġ. (2011). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası, Meta Basımevi, Ġzmir.
ARDOS, M. (1995). Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi Cilt 1, Çantay Kitabevi, Ġstanbul.
ARI, Y. ve DERĠNÖZ, B. (2011). “Bir Sulak Alan Nasıl Yönetilmez? Kültürel Ekolojik Perspektif ile Marmara Gölü (Manisa) Örneği”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1): 41-60.
BECK, P.S.A., ATZBERGER, C., ve HOGDA, K.A., 2006. “Improved monitoring of vegetationdynamics at very high latitudes, a new method using MODIS NDVI”, Remote Sensing of Environment, 100: 321-336.
ÇAKAN, H., DÜZENLĠ, A. ve KARAÖMERLĠOĞLU, D. (2003). Çukurova Deltası (Yumurtalık Lagünü, Akyatan, Ağyatan ve Tuz Gölü) Vejetasyonun Araştırılması, TÜBĠTAK Proje No: TBAG-1793 (199T022), Adana.
ÇELĠK, M. A., (2012). Antakya-Kahramanmaraş Grabeninde Bitki Örtüsü ile Yağış Koşulları Arasındaki İlişkilerin MODIS Verileri (2000-2010) Kullanılarak İncelenmesi. YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, KahramanmaraĢ.
ÇELĠK, M. A., KARABULUT, M., (2013), “YağıĢ KoĢullarının Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Biomas Aktivitesi ve Fenolojik Özelliklerine Etkisinin Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak Ġncelenmesi”, Türk Coğrafya Dergisi, 60: 37-48.
ÇELĠK, M.A. ve GÜLERSOY, A.E. (2013). “IĢıklı Gölü (Çivril-Denizli) Çevresindeki Arazi Kullanım Faaliyetlerinin Göl Üzerine Etkilerinin Ġncelenmesi”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26: 191-200.
DI, L., RUNDQUIST, D.,C. ve HAN, L., 1994. “Modeling Relationships Between NDVI and Precipitation During Vegetative Growth Cycles”, International Journal of Remote Sensing, 15(10): 2121-2136.
DSĠ (DEVLET SU ĠġLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ), (2013). http://www.dsi.gov.tr. (EriĢim Tarihi: 06.06.2013),).
DKMP (DOĞA KORUMA ve MĠLLĠ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ), (2013). http://www.milliparklar.gov.tr. (EriĢim Tarihi: 06.06.2013).
DURAL, M., ve GÖKSU, M. (2006). “Çukurova Bölgesi'ndeki Akyatan Lagününde (Adana/Türkiye) Sediment, Seston ve Bentoz'da Mevsimsel Ağır Metal DeğiĢimi”. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23, Supplemet 1/1: 65-69.
EDMONDSON, W.T. and LEHMAN, J.T. (1981). “The effect of changes in the nutrient income on the condition of Lake Washington”, Limnology and Oceanography, 26 (1): 1-29.
GÖNEY, Süha (1976). Adana Ovaları I, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, Ġstanbul.
GU, Y., vd., (2007). “A five-year analysis of MODIS NDVI and NDWI for grassland drought assessment over the central Great Plains of the United States”, Geophysıcal Research Letters, Vol. 34, L06407.
ĠLHAN, A., YÜCE, N. (2013). http://www.suhakki.org/2013/01/turkiyenin-sulak-alanlari/. (EriĢim Tarihi: 06.06.2013).
JACKSON, T., vd., (2004). Vegetation Water Content Mapping Using Landsat Data Derived Normalized Difference Water Index For Corn And Soybeans, Remote Sensing of Environment 92, 475–482.
KARA, H., (1989). “Cumhuriyete Kadar Çukurova Nüfusu”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 115-121.
KARABULUT, M., KÜÇÜKÖNDER, M. ve CEYLAN, E., (2013). “Farklı Uzaktan Algılama Yöntemleri Kullanarak Gâvur Gölü’nde (KahramanmaraĢ) Yüzey DeğiĢimlerinin Belirlenmesi”, Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi Bildiriler Kitabı, 19-21 Haziran 2013, 442-449, Fatih Üniversitesi, Ġstanbul.
KARABULUT, M., (2006). “NOAA AVHRR Verilerini Kullanarak Türkiye’de Bitki Örtüsünün Ġzlenmesi ve Ġncelenmesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1): 29-42.
KARAKOÇ, A., (2011). Göksu Deltasında (Silifke-Mersin) Meydana Gelen Değişimlerin Uzaktan Algılama Teknikleri İle İncelenmesi, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, KahramanmaraĢ.
KOCATAġ, A. (2012). Ekoloji Çevre Biyolojisi, 12. Baskı, Dora Yayıncılık, Bursa.
KHGM (KÖY HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ). (1984). Adana İli Arazi Varlığı. Ankara: T. C. BaĢbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
KIZILELMA, Y., (2013). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Mut Havzasında (Pirinçsuyu ve Kurtsuyu Dereleri) Erozyon Duyarlılık Alanlarının Belirlenmesi, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, KahramanmaraĢ.
MARSH, S.E., WALSH, J.L., LEE, C.T., BECK, L.R. ve HUTCHĠNSON, C.F., (1992). “Comparison of Multi-Temporal NOAA-AVHRR and SPOT-XS Satellite Data for Mapping Land Cover Dynamics in the West African Sahel”, International Journal of Remote Sensing. 13: 2997-3016.
MCFEETERS, S. K., (2007). “The use of the Normalized Difference Water Index (NDWI) in the delineation of open water features”, International Journal of Remote Sensing, 17 (7): 1425- 1432.
MCFEETERS, S. K., (2013). “Using the Normalized Difference Water Index (NDWI) within a Geographic Information System to Detect Swimming Pools for Mosquito Abatement: A Practical Approach”, Remote Sensing, 5: 3544-3561.
MGM (METEOROLOJĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ), (2013).http.//www.mgm.gov.tr. (EriĢim Tarihi: 07.06.2013).
SEYRAN, Z. (2009). Aşağı Seyhan Ovasının Geçmişten Günümüze Arazi Kullanımındaki Değişiminin, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama İle Belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Adana.
SÖNMEZ, M. E. ve AYTUK, C. (2011). “Akyatan Lagünü Çevresinde Arazi Kullanımındaki DeğiĢimlerin Zamansal Ġncelenmesi ve Ekosistem Üzerindeki Olumsuz Etkilerinin Belirlenmesi”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1): 25-39.
SULAK ALANLAR VE ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ (2013). http://www.sulakalanlarveiklim.com. (EriĢim Tarihi: 07.06.2013).
TÜĠK (TÜRKĠYE ĠSTATĠSTĠK KURUMU), (2013). http://www.tuik.gov.tr. (EriĢim Tarihi: 06.06.2013).
ULU, Ü. vd., (2002). Türkiye Jeolojisi Haritası (1/500 000), Adana Paftası, MTA Yayınları, Ankara.
UZUN, G., YÜCEL, M., YILMAZ, T. ve BERBEROĞLU, S. (1995). Çukurova Deltası Örneğinde Kıyı Ekosistemlerinin İçerdiği Biyotoplarının Haritalanması, TÜBĠTAK Proje No: TBAG1164, Adana.
VIOVY, N., ARINO, O. ve BELWARD, A.S., (1992). “The Best Index Slope Extraction (BISE): A Method for Reducting Noise in NDVI Time Series”, International Journal of Remote Sensing, 13 (8): 1585–1590.
WWF (2008). Türkiye’deki Ramsar Alanları Değerlendirme Raporu.
WANG, H. & WANG, H. (2009). “Mitigation of lake eutrophication: Loosen nitrogen control and focus on phosphorus abatement”, Progress in Natural Science, 19: 1445-1451.
XU, H., (2006). “Modification of normalised difference water index (NDWI) to enhance open water features in remotely sensed imagery”, International Journal of Remote Sensing, 27 (14): 3025–3033.