Fantastik Bir Çocuk Romanı: Bendar ya da Kehaneta Sêmenda (Üçlülerin Kehaneti)

Yaşadığımız çağda bilimsel gelişmeler hızlı bir şekilde devam ederken insanlar, tüm yaşadıklarını yalnızca bilimle açıklamak yerine kimi zaman hayali dünyalar yaratırlar. İşte, fantastik tür de katı gerçeklere tepki olarak ortaya çıkar. Bununla birlikte fantastik, gerçekle olan bağını tamamen koparmaz. Bizler de bu çalışmamızda Hekîm Atay’ın Bendar adlı romanında fantastik türün çocuk edebiyatı için bir kaynak olarak nasıl ele alınabileceğini inceledik. Bendar, Kürtçe’nin Kurmancî lehçesiyle yazılmış fantastik ilk çocuk romanı örneklerindendir. Bu nedenle söz konusu eserin incelenmeye değer olduğu kanaatindeyiz. Çalışmamızda öncelikle edebi tür olarak fantastiği ele aldıktan sonra eserde tespit ettiğimiz; kehanet, sihirli kitap, başkalaşım, rüya, periler, olağanüstü varlıklar gibi fantastik unsurları ve fantastik mekânları inceledik. Sonrasında çocuk edebiyatı açısından eserde öne çıkan özellikleri ele aldık. Buna göre yazarın, adı geçen fantastik unsurların çoğunu folklor ürünlerinden faydalanarak kullandığını gördük. Bu durum modern fantastik romanların kimi zaman gelenekten yararlandığını kanıtlasa da romanın başkahramanı Bendar’ın idealize edilmesi ve eserdeki didaktik unsurların çokluğu eserin kurgusuna zarar vermiştir. Bendar’ın; her şeyi bilmesi, mücadele etmeden büyü ya da olağanüstü varlıkların yardımıyla yaşadığı olayların üstesinden gelmesi çocuk edebiyatı açısından doğru bir yaklaşım değildir. Fantastik çocuk romanlarında kimi zaman çocukların gerçek dünyada çözemediği sorunları fantastik dünyada çözdükten sonra gerçek dünyaya döndüklerinde çocukların artık kendi gerçeklerinin farkına vardıkları anlatılır. İncelediğimiz eserde ise Bendar, gerçek ve fantastik dünyalarda baştan sona kadar aynı olağanüstü güçlerle donatıldığı için onda bu tarz bir değişim görülmez.

A Fantastic Child Novel: Bendar or Kehaneta Semenda (Prophecy of the Trinity)

While scientific developments are continuing rapidly in our era, people sometimes create imaginary worlds instead of explaining all their experiences just with science. In this context, the fantastic genre emerges in response to solid facts. However, fantastic doesn't completely break the bond with reality. In this study, we have examined Hekim Atay's novel Bendar as a source of fantastic genre for Children's Literature. Bendar which is the one of the first examples of Kurdish children's novels, also is the first fantastic children's novel written in Kurdish's Kurmanji dialect. Therefore, we believe that the work in question is worth to study. In this study, after discussing what is fantastic, we have analyzed the fantastic elements and fantastic places that we found in the work such as prophecy, magic book, metamorphosis, dream, fairies and extraordinary beings. Then, we have discussed the prominent features of the work in terms of Children's Literature. Accordingly, we have concluded that the author used most of the fantastic elements in question by benefiting folklore products. Although this prove that modern fantastic novels benefit from tradition, the idealization of Bendar, the protagonist of the novel, and the abundance of didactic elements in the work have undermined the plot of the work. Bendar’s characteristics such as knowing everything, to overcome with the incidents with help of magic or extraordinary beings without struggle is not the proper approach for Children’s Literature. In other fantasy children's novels, children become aware of their own reality when they solve problems they cannot solve in the real world and return to the real world. In the work we have examined, it is not seen in Bendar this kind of change because he is equipped with the same extraordinary powers throughout the real and fantastic worlds.

___

  • A. Ayar, Pelin (2018). Türkçe Edebiyatta Varla Yok Arası Bir Tür Fantastik Roman (1876-1960). 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Atay, H. (2018). Bendar (Kehaneta Sêmenda). Diyarbakır: Morî Yayınları.
  • Dilidüzgün, S. (2011). Fantastik Çocuk Kitaplarında Fantastik Öğeleri Belirleyen Etmenler. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu'nda sunulan bildiri. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi, Ankara, 05-07 Ekim.
  • Fitzgerald, Meghan A. (2008). Young Adult Fantasy Fiction in Recent Years: A Selective Annotated Bibliography. A Master’s Paper for the M.S. in L.S. Degree. School of Information and Library Science of the University of North Carolina, Chapel Hill.
  • Höfel, Anne-Kathrin (2009). “Current Developments at the Intersection of Fantasy Fiction and British Children’s Literature” (http://archiv.ub.uniheidelberg. de/volltextserver/11365/1/FINAL_Current_Developments_at_the_Intersection_ of_British_Children_ONLINE_VERSION.pdf).
  • Steinmetz, J. Luck. (2006). Fantastik Edebiyat. H. Fehmi Nemli (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
  • Todorov, T. (2017). Fantastik Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım. 3. Baskı. Nedret Öztokat (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Toyman, Y. Özge. (2006). Nazlı Erayın Roman Dünyasında Düşsü Ve Büyülü Gerçekçiliğin Kurgusu ile Fantastik Unsurlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
  • Uğur, V. (2010). “Türk Edebiyatında Fantastik Roman”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (42):133-154.