FAİK BAYSAL’IN ESERLERİNDE SAKARYA

Mekân, şahısların psikolojik durumlarının dışa yansımasıdır. Tanzimat'la birlikte İstanbul, Türk romanının değişmez mekânıdır. Milli Mücadele ve akabinde Cumhuriyet'le başlayan değişim, Anadolu'yu da edebiyatımızın mekânı haline getirir. Özellikle natüralistlerin çevreye verdiği değerin etkisiyle kişi, yaşadığı yere ve hatıralarına daha bağlı hale gelir. Böylece Anadolu doğumlu yazarlar, doğup büyüdüğü yerleri, tanık olduğu olayları ve kendi iklimini eserlerinde anlatmayı seçer. Bu özellikteki yazarlardan biri de Faik Baysal'dır. Faik Baysal, ilk olarak Sarduvan ve Rezil Dünya romanlarında; daha sonra "İp Koptu", "Ilgaz Teyze Öldü", "Kestaneci Rahim", "Kırmızı Sardunya", "Unutamıyorum" gibi hikâyelerinde ve bazı şiirlerinde sosyal çevre olarak Sakarya'yı ortak mekân olarak seçer. Baysal'ın eserlerinde Sakarya, mekân noktasında yazara zengin ayrıntılar sunar. Çocukluğunun geçtiği bu mekânın bağları, bahçeleri ve mesire yerleri yazarın zihninde derin izler bırakmıştır. Adı geçen eserlerde yazarın Sakarya ve çevresine özel bir ilgisi olduğu görülür. Bu yüzden eserlerinde mekân, yazarın kendi yaşamında etkili olan yerlerdir. Sarduvan romanında mekân, Sakarya'da bulunan Sarduvan ve Erenler köyü; Rezil Dünya'da Sakarya, İstanbul ve Kurşunlu'dur. Faik Baysal'ın romanlarında olduğu gibi hikâyeleri de genellikle İstanbul ve Sakarya'da geçmektedir. Baysal, memleketi Sakarya'yı tasvir ederken mekâna gayet duygulu yaklaşır. Doğup büyüdüğü yerler, onu eski güzel günlerine götürür. Sevdiği kızı Sakarya'ya benzetecek kadar, ileri gider. Roman ve hikâyelerinde olduğu gibi, şiirindeki mekânlar da, şairin bizzat gezdiği, gördüğü, havasını teneffüs ettiği yerlerdir. Özellikle doğduğu ve hayatı boyunca da irtibatını kesmediği Sakarya, birçok şiirinde nostaljik bir duyarlıkla anlatılır. Bu çalışmada amaç, Baysal'ın çocukluk günlerini geçirdiği Sakarya'yı eserlerinde nasıl ele aldığını ve bu mekâna bakışını tespit etmektir. Bu bağlamda yazarın yaşamında Sakarya'nın önemine değinildikten sonra, mekân insan ilişkisi noktasında şehirle ilgili öne çıkan ayrıntılar; romanlarında, hikâyelerinde ve şiirlerinde olmak üzere üç başlıkta ele alınmıştır. Sonuç kısmında ise çalışmamızın genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Baysal'ın Sakarya'ya bakışı ile ilgili ulaştığımız bilgileri ve çıkardığımız sonuçları kendi değerlendirmelerimizle birleştirdik.

SAKARYA IN THE WORKS OF FAİK BAYSAL

At first İstanbul is an unchanging place of Turks novel. The change starting with National Struggle and Republic following it make Anatolia the place of our literature too. Especially with the effect of the value the naturalists give to environment, a personel becomes more dependent on the place where he lives and his memories. Therefore, the authors born in Anatolia prefrer writing the places where they were born, the events they experienced. One of these authors is without doubt Faik Baysal. In this search the purpose is to determine how he handled Sakarya where Baysal spent his childhood and his view on this place. After the importance of Sakarya in the life of the author is mentioned in this sense, the details highlighted about the city with regard to the relation of place and human have been handled in the stories and poems under three titles. And in the conclusion part, an overall evaluation of our study has been done. We have united the information about the view of Baysal related to Sakarya and the conclusions we have reached with our own evaluations. Faik Baysal chooses Sakarya as social environment firstly in the novels of Sarduvan and Rezil Dünya (Sarduvan and Abject World); then in stories and some poems such as “İp Koptu”, “Ilgaz Teyze Öldü”, “Kestaneci Rahim”, “Kırmızı Sardunya”, “Unutamıyorum” ( "The Rope Broke", "Aunt Ilgaz Died", "Chestnut Seller Rahim", " Red Sardinia", "I can't Forget). Sakarya presents ample details with regard to the place in the works of Baysal. The vineyards, gardens and recreation areas had deep traces on the mind of the author. In the aforenentioned works, it is seen that the author has specific interest in Sakarya and the surrounding area. That's why the places in his works are those which are influential in his own life. In the novel Sarduvan, the place is the village of Sarduvan and Erenler; in the novel Rezil Dünya. (The Abject World) it is Sakarya, İstanbul and Kurşunlu. Like in the novel of Faik Baysal, his stories are generally in İstanbul and Sakarya. Baysal approaches the place very emotionally while describing his yönetmen Sakarya. The birthplace of his takes him to his ile nice days. He even likens the girl he loves to Sakarya. Like in his novels and stories, the places in his poems are the places the köy travelled, saw, experienced the atmosphere. Sakarya where he was born and with which he never lost contact all his life, is desribed in many of his poems with the sensitiveness of nostalgie

PDF

___

AYDEMİR, M. (2011). Sardunya Aşığı Adam Faik Baysal, Sakarya: Sakarya Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
BAYSAL, F. (1955). Perşembe Adası, İstanbul: Varlık Yayınları.
BAYSAL, F. (1983). Nuni, İstanbul: Altın Kitaplar Matbaası.
BAYSAL, F. (1990). Tota, İstanbul: Edebiyat Gazetesi Yayınları.
BAYSAL, F. (1992). Güller Kanıyordu, İstanbul: Gendaş Yayınları.
BAYSAL, F. (1993a).“Bir Çağdaş Anadolu Destanı”,Cumhuriyet gazetesi kitap eki, S.189.
BAYSAL, F. (1993b). Sarduvan, İstanbul: Can Yayınları.
BAYSAL, F. (1994a). Rezil Dünya, İstanbul: Can Yayınları.
BAYSAL, F. (1994b). Ayın Ucunda, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.
BAYSAL, F. (1996). Kırmızı Sardunya, (Perşembe Adası ve Sancı Meydanı birleştirilerek), İstanbul: Can Yayınları.
BAYSAL, F. (2001). Gül Sancısı, Adapazarı: Adapazarı Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayınları.
BAYSAL, F. (2009). Ilgaz Teyze Öldü, Ankara: Kyrhos Yayınları.
FERİDUN, A. (2001). “Faik Baysal”, Söz Uçar Yazı Kalır (Yüzyılın Son Tanıkları-I), İstanbul: Can Yayınları.
FURRER, P. (2000). “Mekânın Anlamlandırılması ve Tarihsel Romanda Tarih Bilinci”, Tarih ve Toplum, (Çev. İnci Tuna), S. 198.
GÜRSOY, Ü. (2007).Faik Baysal ve Hikâyeciliği, Ankara: Akçağ Yayınları.
HARMANCI, A. (2013). “Faik Baysal Şiirinde Mekânlar”, Turkish Studies,International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 1687-1698, ANKARA-TURKEY.
İSLAM, A. (2001). “Üç Roman Bir Yazar, Faik Baysal’ın Sarduvan, Rezil Dünya ve Voli Adlı Romanlarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Bilig, S. 18.
KIRAN, Z.; KIRAN, A. (2000).Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
KORKMAZ, R. (2007). “Romanda Mekânın Poetiği”, Edebiyat ve Dil Yazıları, (Ed. Ayşenur Külahlıoğlu İslam, Süer Eker), Ankara: Grafiker Yayınları.
KÜTÜKÇÜ, T. (2003). “Çağdaş Anlatıda Mekânın Kurgulanışı ve İşlevi”, Edebiyat ve Eleştiri, S. 65.
MİYASOĞLU, M. (2002). “Roman ve Şehir Kültürü”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S. 65/66/67.
MORAN, B. (1991). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi.
ÖNGER, F. (1974). “Sarduvan”, Aile Dergisi, C. 1, S. 1.
SAĞLIK, Ş. (2002).“Kurmaca Âlemin Kurmaca Sözcülerinden Romanda Zaman-Mekân-Tasvir”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S. 65/66/67.
TEKİN, M. (1989). Roman Sanatı ve Romanın Unsurları, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
TUNA, F. A. (2001). “Yaşasın Edebiyat”, Irmak Dergisi, S.1.
TUNCER, C. (1951). “Faik Baysal ve Sarduvan”, Kervan, S. 2.
WELLEK, R.; VARREN, A. (1993). Edebiyat Teorisi, İzmir: Akademi Kitabevi.
YARDIM, M. N. (2000). “Edebiyat Adasının Yalnız Adamı Faik Baysal”, Romancılar Konuşuyor, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
YILMAZ, E. (2001). “Sakaryalı Sait Faik'in Sakarya (ve Çevresi) Hikâyeleri”, Türk Dili Dergisi, S.600.