ESTEREBADİ'DE KADI BURHANEDDİN*

Önder, lider, yönetici neyi, nerede, ne zaman ve nasıl yapacağını bilen insandır. Kimin iktidar olduğuna bakılmamalı, iktidara gelenin nefsinin egemenliğinden arınıp arınmadığına bakılmalıdır. Arınmak da etrafındakiler yüzünden önder için oldukça zor bir süreçtir. Hükümdar çevresindeki insanları seçerken çok dikkatli olmalıdır. Zira bulunduğu mevkiye liyakat yoluyla gelmemiş insanlar, iktidar sahiplerini doğru işlere yönlendirmek yerine her söylediğini onaylayarak onun gerçekleri görme yeteneğini köreltebilirler. Her hükümdar iktidarını devam ettirmek ve mükemmelliği elde etmek için birçok şeye muhtaçtır. Her şeyi tek başına sağlaması olanaksızdır. Tersine bir ya da birçok insana gereksinim duyar. İktidar-kul ilişkisi böyle doğmuştur. Hükümdar-kul ilişkisinde patron talep eder kul yazar. Ya da kul arzu ettiği patron idolünü ortaya koyar. Her iki halde de patron mitolojik bir kişiliğe bürünür. Konunun mihenk taşı olan kahraman yaratılması ögesi, daha çok bilim adamı ve sanatçılar eliyle yapılmıştır. Bilim adamı ve sanatçı, patrimonyal toplumlarda egemenin belirlediği sosyal onur, statü ve mertebe sayesinde bilimini ve sanatını icra edebilir. Bilim adamı ya da sanatçı hayatını idame ettirebilmenin egemene methiyeler yazmakla olacağını bilmektedir. Bu nedenle hükümdarlarını mesut edecek eserler vermeye çalışmışlar, hatta bu gayretleri memduhlarını överken tarihî ve efsanevi şahsiyetlerden, tabiatüstü güçlere sahip masal kahramanlarından da yararlanırlar, onların üstün niteliklerine gönderme yaparak övülen kişinin şahsiyetinde bu kahramanları ve varlıkları bütünleştirirlerdi.

KADI BURHANEDDIN IN ESTEREBADI

A leader is one who knows what to do where to do and how to do. Who is ruling is not important but whether the ruler has been purified from his self-matters. To be able to be purified is not an easy process for a leader. The ruler should be careful while choosing the people around him in that these people who have been promoted without any merit can blunt the ruler's abilities to see the realities by constantly confirming the ruler rather than directing towards right things. Every ruler needs many things to sustain his sovereignty and reach perfection. However he cannot achieve this on his own, he needs one or more people to do this. The ruler-subject relationship has been born at this point. In this relationship, while the ruler demands, the subjects write or put forward his ruler idea. In both situations, the ruler has a mythological personality. The phenomenon of creation of a hero, which is the milestone of the issue, has been made by rather scientists and artists. Scientist and artists can carry out their works thanks to social honor, status and position that the ruler has attributed in patrimonial societies. These scientist and artists are sure that to keep their lives is possible by praising the ruler. Therefore they have tried to create works to make their rulers delighted and they have not prevented themselves from exaggerate praising. While praising, the poets have employed historical and legendary figures, supernatural powers referring to their super qualities and have integrated these qualities with the praised ruler. One of these scientists and artists is Aziz b. Erdeşir, the praiser of Kadı Burhaneddin. In his Bezm u Rezm, telling Kadı Burhaneddin, Aziz b. Erdeşir made so many exaggerations that he compared Kadı Burhaneddin with prophets. While he was supporting what he said via verses he also used poetry. In Esterbadi, Kadı Burhaneddin was a mythological hero. Kadı himself considerably contributed to this saying.

PDF

___

ALPASLAN, Ali, (1977) Kadı Burhaneddin Divanından Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın no:232 (1000 Temel Eser:73), Ankara: s. XV.
ARAZ, Rıfat, (2006) "Kadı Burhaneddin"in, Kimlik Ve Ki?ilik Yapısı ?le Hayata Bakı? Tarzının Tuyuglarına Yansıması" Berceste Kayla Kültür - Sanat-Edebiyat Dergisi, Aralık 5/54, Adana, s. 25-29.
BAYRAKLI, Bayraktar, (1983) Farabi"de Devlet Felsefesi, Doğu? Yay. ?stanbul.
B?LMEN, Ö. Nasuhi, (1985) Kur"an-ı Kerim"in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, C. 3, ?stanbul
BALA, Mirza (1952) "Kadı Bürhaneddin" maddesi, ?slâm Ansiklopedisi, Millî Eğitim Basımevi, Cüz. 55, ?stanbul, s. 46-48.
ÇANTAY H. Basri, (1984) Kur"an"ı Hakîm ve Meal-i Kerim, C. 1, ?stanbul.
DALBUDAK, Dursun, (2008) Kadı Burhaneddin ?le ?eyhi"nin Gazellerinin Din Ve Tasavvuf Açısından Kar?ıla?tırılması, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamı? Yüksek Lisans Tezi) Edirne.
ELMALILI M. H. Yazır, (1979) Hak Dini Kur"an Dili, Esre Ne?riyat, C. 4, ?stanbul.
ESTEREBAD?, (1990) Bezm ü Rezm (Eğlence ve Sava?), Çev. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
FARAB?, (1990) El- Medinet"ül -Fazıla, Çev. Ahmet Arslan, Kültür Bak. Yay, Ankara.
GÜNENÇ, Halil (1998) Günümüz Meselelerine Fetvalar, C. II, Anadolu Yayınları, ?stanbul, Hazar, Mehmet, (2011) "Kadı Burhaneddin Divanı"nda Geçen Tarihî Azerbaycan Türkçesine Ait Döy- ,,Dayan-" Fiili Üzerine", Tarihsel Geli?imi ?çindeki Oğuz Türkçesi ve Kadı Burhaneddin Uluslararası Çalı?tayı, TTK ve Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
?BN-? KES?R (1985) Hadislerle Kur"an-ı Kerim Tefsiri, Çev. Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner, Çağrı Yayınları, C. 8, ?stanbul.
?NALCIK, Halil, (2003) ?air ve Patron, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
KÖYMEN, M. Altay, (1993) Büyük Selçuklu ?mparatorluğu I, TTK, Ankara.
ÖGEL, Bahaeddin, (1978) Türk Kültür Tarihine Giri?, c. I, Ankara.
POLATER, Kadri, (2007), "Kur"an ve Kitabı Mukaddes"e Göre Yusuf Kıssası", Din Bilimleri Akademik Ara?tırma Dergisi, VII, S. 3, Samsun, 133-161.
SARIKÇIOĞLU Ekrem, (2008) Dinler Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta.
SUBA?I, Muhsin ?lyas (2006) "Kadı Burhaneddin Ahmed"in Siyasî Ki?iliği", Berceste, S. 54,
SÜRMEL?, ?ahin. ( 2005) Kadı Burhaneddin Divanı: Anlam Çerçevesi, Gaziantep Ünv. Sos. Bil. Ens. (Basılmamı? Yüksek Lisans Tezi) Gaziantep.
ÜÇER, M. (1998) Kadı Burhaneddin Ahmed Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi, Bilge, ?stanbul, ss.34-38.
VEHBE EZ-ZUHAYLÎ, (1991) et-Tefsîru'l-Münir, Dâru'l-Fikri'l-Muâsır, C. 12, Beyrut.
YÜCEL, Ya?ar, (1970) Kadı Burhaneddin Ahmed Ve Devleti, AÜDTCF Yayınları, Ankara.
TANPINAR, A. Hamdi, (2009) XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Yay. Haz. Abdullah Uçman, YKY, ?stanbul.
ZACHAR?ADOU, EL?ZABETH A., (1979) "Trebizond and Turks (1352-1402)", ,,??????? ??????, "Black Sea", Birmingham, 18-20 Mart 1978, Atina, pp. 333-358.
ZACHAR?ADOU, EL?ZABETH A., Trabzon ve Türkler (1352-1402), Çev. Murat Keçi?, OTAM, Sayı: 22, Ankara,2007, s. 221-241,