ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ DİNİ GELİŞİM TEORİLERİ BAĞLAMINDA DİN EĞİTİMİ

İnsan hayatının önemli bir alanını oluşturan dinin ya da kutsalın kaynağı, gelişimi ve kurumsallaşması konusunda yaklaşık yarım yüzyıldır birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar bize özellikle erken çocukluk döneminin birçok açıdan keşfedilmeyi bekleyen önemli bir gelişim alanı olduğunu göstermektedir. Gelişim psikolojisindeki yaklaşımların konuyu ele alış tarzları farklı olmakla beraber, yaklaşık yedi yaşlarına kadar çocukta canlı bir dini merakın varlığı, özellikle de son dönem araştırmaların çocuk-yetişkin ilişkisini kısmen farklı bir boyutta ele almaları bu dönemdeki din eğitiminin niteliğini de etkiler mahiyettedir. Bu konuda yapılan çalışmaları üç aşamada incelemek mümkündür. İlk aşama Freud, Piaget, Erikson, Jung gibi psikanalitik ve bilişsel psikolojinin önemli temsilcilerinin çalışmalarından etkilenen ilk dini gelişim çalışmalarıdır. İkinci aşama bu teorilerin yanı sıra Kohlberg'in geliştirdiği ahlakî gelişim kuramından etkilenen ikinci dalga dini gelişim teorileridir. Üçüncü aşama ise son yirmi yıldır kültürel antropolojiden etkilenen dini gelişim çalışmalarıdır. Bu çalışmalar kaçınılmaz bir şekilde erken çocukluk dönemi din eğitimini birçok yönüyle etkilemiştir. Çünkü çocuğun yaklaşık yedi yaşlarına kadar dini bir nitelik göstermediğini kabul eden yaklaşımların aksine bu dönemin çocuğun dini gelişiminin temeli olduğunu ileri süren yaklaşımlar da söz konusudur. Bu konuda yapılan son araştırmalar bütün gelişim alanlarında olduğu gibi dini gelişimde de erken çocukluğun çok önemli bir yer tuttuğunu ve bu yüzden bütün yönleriyle incelenmesi gerektiğini göstermektedir. Din eğitiminin bilimselleşmesine önemli katkılar sağlayan bu tür çalışmalar aynı zamanda yöntem tartışmasını da ortaya çıkarmıştır. Erken çocukluk döneminde din eğitimi verilmeli midir? Eğer verilecekse hangi metotlar kullanılmalıdır? Bu sorulara verilen cevaplar geleneksel birçok yöntemin artık fazla bir anlam ifade etmediğini, bu yaklaşımlardan hareket etmenin ise birçok kalıcı probleme yol açtığını gösteriyor. Çocuğun din eğitimi hem içerik hem de yöntem bakımından yetişkin din eğitiminden farklı olmak zorundadır. İslam din eğitimi açısından düşünüldüğünde, doktriner ve normatif din eğitiminin bu dönemdeki çocuklar için faydadan ziyade zarar getireceği söylenebilir. Bu dönemde çocuğa sunulacak din eğitiminin ana çerçevesini duygusal gelişime katkı sağlama, iletişim ve dil becerisini arttırma, kutsalı ve sonsuzluğu farklı boyutları ile hissetme ve din diline aşina olma oluşturmalıdır

RELIGIOUS EDUCATION IN THE CONTEXT OF EARLY CHILDHOOD RELIGIOUS DEVELOPMENT THEORIES

Nearly half a century many studies have been done on the source, development and institutionalization of religion or holy that constitutes an important field of human life. These studies shows that especially early childhood is an important field required to be explored in many aspects of growth. Although this topic has been studied in different approaches of developmental psychology, the presence of a live religious curiosity at children up to the age of seven, especially recent researches to address the child-adult relationship at a different size also affect the quality of religious education in this period. It is possible to examine the work carried out on this subject in three waves. The first wave is the religious development theories that were affected by works of major representatives of psychoanalytic and cognitive psychology such as Freud, Piaget, Erikson and Jung. The second wave, as well as these theories, is religious development theories that were affected by the theory of moral development such as Kohlberg. The third wave is studies of religious development in the last twenty years that are affected by cultural anthropology. These studies, inevitably, affected early childhood religious education in many aspects. Contrary to approaches that indicate the child does not show any religious issues up to the age of about seven, there are some approaches suggest that this period is the basis of development of religious thinking. Recent researches conducted on this subject show that, as well as in all developmental period also in religious development, early childhood takes part a very important place and therefore should be examined in all its aspects. Such studies provide important contributions to the religious education and come up for discussion of the method of religious instruction and education. Should religious education be given in early childhood? If so, which methods should be used? Answers to those questions show that many traditional methods do not make sense anymore, moving with these approaches lead to many permanent problems. The child's religious education must be different from adults in terms of both content and method. In terms of Islamic religious education, doctrinal and normative religious education for children of this period can be said to bring harm rather than goodness. During this period, religious education should take into consideration of contribution to emotional development, increasing communication and language skills, feeling the sacred and eternal with different dimension and being familiar with the language of religion

PDF

___

ASHTON, Elizabeth, Religious Education in the Early Years-Teaching and Learning in the First Three Years of School, Routledge, London 2000.
BANDURA, A. Human Agency in Social Cognitive Theory, American Psychologist-American Psychological Association, Vol. 44/ No.9. 1989.
BARRETT, Justin, Do Children Experience God as Adults Do, (ed. J. Andresen) Religion in Mind: Cognitive Perspectives on Religious Belief, Ritual, and Experience, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
BAŞKURT, İrfan, Federal Almanyada Din Eğitimi, İfav Yay., İstanbul 1995.
BAYRAKLI, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, Bayraklı Yay., İstanbul 2007.
BOYER, Pascal & WALKER, Sheila, Intuitive Ontology and Cultural Input in the Acquisition of Religious Concepts, (eds. K. S. Rosengren, C. N. Johnson & P. L. Harris) Imagining the Impossible: Magical, Scientific, and Religious Thinking in Children, Cambridge University Press, Cambridge 2000.
BOYER, Pascal, The Naturalness of Religious Ideas: A Cognitive Theory of Religion, University of California Press, London 1994.
CEVİZCİ, Ahmet, Eğitim Sözlüğü, Say Yay., İstanbul 2010.
CEVİZCİ, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yay., İstanbul 2010.
CHANDLER, Micheal J.; LALONDE, Chris E., Surprising, Magical and Miraculous Turns of Events: Children’s Reactions to Violations of their Early Theories of Mind and Matter, British Journal of Developmental Psychology, 12, 1994.
CLARK, W. H., Çocukluk Dönemi Dini, (çev. Neda Armaner) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24, Ankara 1981.
COPLEY, Terence, Teaching Religion-Sixty Years of Religious Education in England and Wales, University of Exeter Press, Devon 2008.
ELKIND, David, The Origins of Religion in The Child, Review of Religious Research, Vol.12, No.1, (Autumn) 1970.
ELKIND, David, The Child’s Reality: Three Developmental Themes, Lawrence Associates Inc., New Jersey 1978.
ELİAS, John L., Ronald Goldman: Dinî Anlayış Psikoloğu, (ed. A.R. Aydın) Birey ve Din-Din Psikolojisinde Yeni Arayışlar, İnsan Yay., İstanbul 2004.
ERA., Education Reform Act, HMSO, London 1988.
ERİKSON, Erik H., Childhood And Society, Norton&Company Inc., New York 1963.
ESED, Muhammed, Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir (çev. C. Koytak, A. Ertürk), İşaret Yay., İstanbul 2002.
FOWLER, James W., Faith Development At 30: Naming The Challenges Of Faith In A New Millennium, Religious Education, Vol.99, No.4, Fall 2004.
FOWLER, James W., Toward a Developmental Perspective on Faith, Religious Education, 69:2, 1974.
FERSAHOĞLU, Yaşar, Din Eğitimi ve Öğretiminde Duyguların Transferi, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19, İstanbul 2000.
FREUD, Sigmund, Totem and Taboo Some Points of Agreement between the Mental Lives of Savages and Neurotics, Routledge & Kegan Paul, London 2004.
FREUD, Sigmund, The Future of an Illusion (translated and edited by James Strachey), Norton Company Inc., New York 1961.
FUESS, Albrecht, Islamic Religious Education in Western Europe: Models of Integration and the German Approach, Journal of Muslim Minority Affairs, Vol. 27, No.2, 2007.
Gazâlî, Ebu Hamid, İhya-u Ulumi’d-Din (thk. Abdu’l-Mut’i Emin Kal’acı), Dâru’s-Sadr, Beyrut 2004.
GOLDMAN, Ronald, The Development of Religious Thinking, Learning for Living, 2:5, 1963.
GOLDMAN, Ronald, Religious Thinking from Childhood to Adolescence, Routledge and Kegan Poul, London 1964.
GOLDMAN, Ronald, Readiness For Religion-A Basis For Developmental Religious Education, Routledge and Kegan Poul, London 1965.
GOPNIK, Alison; Meltzoff, Andrew; Kuhl Patricia, The Scientist in the Crib, HarperCollins ebooks, 2001.
GOTTLIEB, Eli, Development of Religious Thinking, Religious Education: The Official Journal of the Religious Education Association, 101:2, 2006.
GROVE, Julie, Religious Education: A Reformation for the 1990s, Education 3-13 Octobar, 1991.
GÜÇLÜ, Abdülbaki; Uzun, Erkan; Uzun, Serkan; Yolsal, Ü. Hüsrev, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara 2003.
GÜNDÜZ, Fatma, Okulöncesi Dönem Çocuğunda Dinî Tasavvurlara Psikolojik Bir Yaklaşım, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş 2007
HARMS, Ernest, The Development of Religious Experience in Children, The American Journal of Sociology, The University of Chicago Press, Vol. 50, No.2, September 1944.
HELLER, David, The Children’s God, The University of Chicago Press, London 1986.
HOLM, Nils G., Din Psikolojisine Giriş (çev. Abdulkerim Bahadır), İnsan Yay., İstanbul 2004.
HULL, M.John, God-talk with Young Children-Notes for Parents and Teachers, Birmingham Papers in Religious Education, CREDAR, Birmingham 1991.
HULL, M. John, Studies in Religion & Education, The Falmer Press, London 1984.
JUNG, C.Gustav, Modern Man in Search of a Soul, (translated by W.S. Dell & Cary F. Baynes), Routledge, London 2001.
MEHMEDOĞLU, Yurdagül, Okul Öncesi Çocuklarda Dinî Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2005;
NEWTON, E.M., A Developmental Theory of Religious Education, Open Access Dissertations and Theses, McMaster University, 1981.
ORUÇ, Cemil. Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi, Dem Yay., İstanbul 2011.
OTTO, Rudolf, The Idea of the Holy: An Inquiry into the Non-Rational Factor in the Idea of the Devine and its Relation to the Rational, Oxford University Press, London 1958.
ÖZSOY, Ömer; Güler, İlhami, Konularına Göre Kur’an-Sistematik Kur’an Fihristi, Fecr Yay., Ankara 2005.
QCA, Religious Education: The Non-statutory National Framework, Qualifications and Curriculum Authority, London 2004.
PEKER, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yay., İstanbul 2010.
PIAGET, Jean, The Child’s Conception of the World, Routledge & Kegan Paul Ltd., London 1929.
PIAGET, Jean, The Psychology of Intelligence, Taylor&Francis e-Library, New York 2001.
Zemahşeri, Keşşaf, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan 2006.
RATCLİFF, Donald (ed), Handbook of Preschool Religious Education, Religious Education Press, Birmingham 1988.
RATCLİFF, Donald (ed), Handbook of Children’s Religious Education, Religious Education Press, Birmingham 1992.
ROUSSEAU, Jean-Jacques, Emile or on Education, (Introduction, translation, and notes by Allan Bloom), The Perseus Books Group, the USA 1979.
SELÇUK, Mualla, Din Eğitiminin Kurumsal Temelleri, (ed. M. Selçuk) Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, Meb Yay İstanbul 2000.
HOOD, Ralph W., HILL, Peter C., Spilka, Bernard, The Psychology of Religion An Empirical Approach, The Guilford Press, London 2009.
VERGOTE, Antonie, Çocuklukta Din (çev. E. Fırat), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.XXII, Ankara 1978.
YAZIR, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Azim Dağıtım, İstanbul trs.