Cem GENÇOĞLU, HATİCE KUMCAĞIZ, Kurtman ERSANLI

ERGENLERİN ŞİDDET EĞİLİMİNE ETKİ EDEN AİLEVİ FAKTÖRLER

Günümüzde şiddet insanlığın karşı karşıya bulunduğu başlıca sorunlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu sorunun çözülmesi için değerlendirilmesi ve nedenlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ergenlik dönemi şiddet davranışının daha sıklıkla ortaya çıktığı bir dönemdir. Farklı bilişsel-duygusal yapıları ile ergenlik dönemindeki bireyler bağımsız olma ve kimliklerini bulmak için çaba harcarlar. Bu karmaşa içerisinde ön plana çıkan şiddet davranışı bireylerin yaşantılarını olumsuz etkileyebilmekte, telafisi zor durumlara neden olabilmektedir. Bu araştırmada, ergenlerin şiddete yönelik tutumlarının, cinsiyet, doğum sırası, anne-babanın eğitim durumu ve anne-babadan şiddet görme durumu gibi değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Samsun ili Canik ilçesinde bir Anadolu lisesinin 2011-2012 eğitim öğretim yılında 9 ve 10. sınıflarında eğitim gören, yaşları 14 ile 17 arasında değişen, 220'i kız, 216'i erkek, toplam 436 ergen oluşturmaktadır. Araştırma tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Veri toplama aracı olarak "Kişisel Bilgi Formu" ve Buluş, Duru ve Balkıs (2005) tarafından Türkçeye uyarlanan "Şiddete Yönelik Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde "t-Testi" ve "Tek Yönlü Varyans Analizi" kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; erkeklerin şiddet eğilimlerinin kızlardan yüksek olduğu; ilk çocukların en küçük ortanca ve tek çocuklara göre şiddete eğilimlerinin yüksek olduğu; üniversite mezunu anneye sahip ergenlerin ilköğretim ve lise mezunu anneye sahip ergenlere göre şiddet eğilimlerinin yüksek düzeyde olduğu; babanın eğitim durumunun şiddete yönelik tutumun yordayıcısı olmadığı; anne-babadan şiddet görmüş ergenlerin şiddete eğilimlerinin yüksek olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda; yaygınlaştırılması, ergenleri rehabilite edecek psikolojik destek hizmetlerinin sağlanması, ergenlere etkili problem çözme yöntemlerinin kazandırılmasına yönelik eğitimler düzenlenmesi önerilmektedir

FAMILY FACTORS AFFECTING VIOLENT TENDENCY IN ADOLESCENTS

Violence is today recognized as one of the major problemshumanity faces. The solution of this problem entails detailed evaluation of individual and social features and identification of their causes. Adolescence is a period during which violent behaviour occurs more frequently.individuals strive to be independent and find their identity. Violent behaviour coming to the forefront in such confusion may adversely affect the lives of individuals and may lead to irrecoverable situations. This study aimed to examine adolescents' attitudes toward violence with respect to such variables asgender, birth order, parents' level of education, andexposure to violence from parents. The research sample consisted of 436 ninth- and tenth- grade adolescents (220 girls and 216 boys),with ages ranging from 14 to 17, studying in an anatolian high school in Canik district of Samsun city in 2011-2012 training and education year. The research was carried out using the descriptive survey model. “Personal Information Form” and “the Attitudes toward Violence Scale” adapted to Turkish by Bulus, Duru and Balkis (2005) were used as data collection tools. In the analysis of data, "t-test" and "one-way analysis of variance" was used. The study discovered that violent tendencies of the boys were greater than those of the girls; violent tendencies of the firstborns were greater than those of the middleborns, lastborns or only child; violent tendencies of the adolescents with university-graduate mother were greater than those of the adolescents with elementary- or high-school-graduate mother; father’s level of education was not a predictor of attitudes towards violence; and the adolescents exposed to violence from their parents had greater violent tendencies. In accordance with the findings, it is suggested to extend educational activities for parents, to provide psychological support services rehabilitating adolescents, and to organize trainings to help adolescents utilize effective problem-solving methods

PDF

___

ANDERSON, C. A., & BUSHMAN, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology. 53, 27-51.
AVCI, A. (2010). Eğitimde şiddet olgusu lise öğrencilerinde şiddet, saldırganlık ve ahlaki tutum ilişkisi Küçükçekmece İlçesi Örneği. Yayımlanmamış doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
AVCI, R. & GÜÇRAY, S. S. (2010 ). Şiddet Davranışı Gösteren ve Göstermeyen Ergenlerin Ailelerinin Aile İşlevleri, Aile Bireylerine İlişkin Problemler, Öfke ve Öfke İfade Tarzları Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 45-76.
AVCI, R. & GÜÇRAY, S. S. (2013). Ebeveynler Arası Çatışma, Akran ve Medya Etkileri ile Ergenlerdeki Şiddet Davranışı Arasındaki İlişkiler: Şiddete Yönelik Tutumların Aracı Rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4),1995-2015.
AYAN, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 206-214.
BALKIS, M., DURU, E. & BULUŞ, M. (2005). Şiddete yönelik tutumların, özyeterlik, medya, şiddete yönelik inanç, arkadaş grubu ve okula bağlılık, duygusu ile ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6 (2), 81-97.
BANDURA, A. (1978). Social learning theory of aggression. Journal of Communication, 28, 12- 29.
BERT, S.C., GUNER, B.M, & LANZI, R.G. (2009). The ınfluence of maternal history of abuse on parenting know-ledge and behavior. Family Relations; 58, 176-187.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ E., AKGÜN Ö. E., KARADENİZ, Ş. & DEMİREL, E. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
BERKOWİTZ, L. (1993). Aggressiveness-Its Causes, Consequences And Control. New York: McGraw-Hill.
BUDAK, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
BURGER, J. M. (2006). Kişilik, (Çev: İ. D. E. Sarıoğlu) 1. Basım, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
BİLGİN, B. (2000). İslam ve Çocuk. Ankara: DİB Yayınları.
COREY, G. (2008). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları (Çev: T. Ergene). Ankara: Mentis Yayıncılık.
ÇAKIR, K. & ŞEN, E. (2012). Psikolojik doğum sırasına göre adil dünya inancı. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12(1), 57-69.
DACO, P. (1989). Çağdaş Psikolojinin Olağanüstü Başarıları. (Çev. O. A. Gürün) İstanbul: İnkılap ve Aka.
DOĞAN, İ. (2008). Sosyoloji, Kavram ve Sorunlar. 8. Baskı. Ankara: Pegem Akademi
DILILLO, D., TREMBLAY, C. G. & PATERSON, L. (2000). Linking childhood sexual abuse and abusive pareting: The mediating role of maternal anger. Child abuse & Neglect, 24(6), 767- 779.
ERGİŞİ, A. & KÖKSAL AKYOL, A. (2009). Yedi-Oniki Yaş Çocuklarında Davranış ve Uyum Sorunlarının İncelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 34(368), 13-19.
ERSANLI, K. (2012). Düşündüklerim Paylaştıklarım. Ankara: DH Basın Yayın.
FERRINGTON, D. P. (2004). Conduct Disorder, Aggression, and Delinquency. içinde LERNER, R. M. & STEINBERG, L. (Ed.) Handbook of Adolescent Psychology (ss. 627-664). New Jersey: John Wiley & Sons
FRIAS-ARMENTA, M. (2002). Longterm effects of child punishment on mexican women: A structural model. Child abuse & Neplect, 26(4), 371-386.
GALAMBOS, N. L. (2004). Gender and Gender Role Development in Adolescence. içinde LERNER, R. M. & STEINBERG, L. (Ed.) Handbook of Adolescent Psychology (ss.233- 263). New Jersey: John Wiley &Sons.
GRIFFIN, R.S. & GROSS, A.M. (2004). Childhood bullying: current empirical findings and future directions for research. Aggression and Violent Behavior, 9(4), 379-400.
GÖKBÜZOĞLU, B. (2008). Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
GÖKLER, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
GÖZÜTOK, F. D. (2008). Eğitim ve Şiddet. Ankara: Gazi Kitabevi.
GÜLER, N., UZUN S., BOZTAŞ Z. & AYDOĞAN S. (2002). Anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 24(3),128–134.
GÖRMEZ, K. ve ark. (1998). Aile içinde ve toplumsal alanda şiddet. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
GÜRSOY, M. (2009). Öğrencilerde şiddet eğilimi ve şiddete yönelik öğretmen algıları. KKTC - Milli Eğitim Dergisi 3, 13-30.
HOGG, M.A. & VAUGHAN, G.M., (2007). Sosyal Psikoloji. (Çev. İ. Yıldız ve A. Gelmez) Ankara: Ütopya Yayınevi
HÖKELEKLİ, H. (2007). Çocuk ve Gençlerde Şiddet Olgusu ve Önlenmesine Yönelik Öneriler. Değerler Eğitimi Dergisi, 5 (14), 61-78.
IŞIK, E. (2007). Kent yoksulluğu, sokak çocukları ve suç. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Kütahya.
IRELAND, T. O. & SMITH, C. A. (2009). Living in a partner-violent families: developmental links to antisocial behavior and relationship violence. Journal of Youth Adolesence, 38, 323-339.
İBİLOĞLU, A. O. (2012). Aile İçi Şiddet. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2),204-222.
KARATAŞ, BOLAT, Z. (2002). Anne Baba Saldırganlığı İle Lise Öğrencilerinin Saldırganlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
KAYA, A., BOZASLAN H. & GENÇ, G. (2012). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumlarının problem çözme becerilerine, sosyal kaygı düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.
KORKUT, F. (2004). Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Ankara: Anı Yayıncılık.
KILIÇ, E. Z. ( 2012). Ergenlerde Şiddet Kullanımı: Bireysel ve Ailesel Etkenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 49, 260-265.
KUTLU, L., BATMAZ, M., BOZKURT, G., GENÇTÜRK, N. & GÜL A. (2007). Annelere çocukluklarında uygulanan ceza yöntemleri ile çocuklarına uyguladıkları ceza yöntemleri arasında ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 22-29.
LE BON, G. (2005). Kitleler Psikolojisi (Çev. S. Demirkan). İstanbul: Yağmur Yayınları.
LORE, R. K. & L. A, SCHULTZ.(1993). Control of human aggression: A comparative perspective. American Psychologist, Vol 48(1), 16-25.
MAZEFSKY, C. A. & FARREL, A. D. (2005). The role of witnessing violence, peer provocation, family support, and parenting practices in the aggressive behavior of rural adolescents. Journal of Child and Family Studies, 14(1), 71-85.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (2007). Ortaöğretim okullarında görevli yöneticilerin şiddet konusundaki bilgi ve becerilerine ilişkin mevcut durum analizi. Ankara: Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (2008). Öğrencilerin Şiddet Algısı. Araştırma ve Geliştirme Başkanlığı: Ankara.
MILLER, T. W. & KRAUS, R. F. (2008). School-Related Violence: Definition, Scope and Prevention Goals. İçinde MİLLER, T. W. (Ed) School Violence and Primary Prevention. (ss. 15-24). New York: Springer.
ÖGEL, K., TARI, I. & YILMAZÇETİN EKE, C. ( 2006). Okullarda Suç ve Şiddeti Önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.
ÖZGÜR, G., YÖRÜKOĞLU G., ARABACI B.Y. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2),53-60.
PAOVILOINEN, E., ASTEDT-KURKI, P., PAUNONEN-ILLMOMEN, M. & LAIPPOLO, P.
(2001). Risk factors of child maltreatment within the family: towards a knowledgeable base of family nursing. Int Nurs Stud. 38(3), 297-303.
TAHİROĞLU, A. Y., BAHALI, K., AVCI, A., SEYDAOĞLU, G. & UZEL, M.(2009). Ailedeki disiplin yöntemleri, demografik özellikler ve çocuklardaki davranış sorunları arasındaki ilişki (The relationship between discipline methods, demographic data and behavioral problems). Turk J. Child Adolescent Ment. Heath, 16(2), 67-81.
TOLAN, P. H., GORMAN-SMITH, D., HUESMANN, L. R. & ZELLI, A. (1997). Assessment of family relationship characteristics: A measure to explain risk for antisocial behavior and depression among urban youth. Psychological Assessment, 9, 212-223.
WHO, (2013). http://www.who.int/topics/violence/en/ (Erişim Tarihi: 24/11/2013)
YILDIZ E. & ERCİ, B. (2011). Anne baba tutumları ile adölesan saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 6-11.