ENGELLİ GENÇLERİN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ VE DİN - AHLAK EĞİTİMİ

Bu çalışma, engelli gençler için dini ve ahlak eğitimde bir rehberlik sağlama amacını taşımaktadır. Biyo- psiko-sosyal değişim ve gelişmeleri ile kendine özgü bir dönem olan gençlik döneminin içinde oluşu ve çocukluktan yetişkinliğe geçişi yaşayan bir gencin doğum öncesi genetik bir nedenden ya da hamilelik dönemindeki rahatsızlık veya alkol uyuşturucu madde kullanımından dolayı doğuştan gelen; daha sonra ise kaza, hastalık gibi bir sebepten dolayı engellilik durumu ile karşılaşması, onun hayatında çok önemli bir süreci beraberinde getirmektedir. Çünkü engellilikten kaynaklanan tedavi, bakım, psiko-sosyal uyum gibi bazı zorlukları aşma mücadelesi, gencin yaşamını önemli hale getirmektedir. Bu süreçte tıbbi tedavi, psiko-sosyal destek yanında gencin eğitimi de gençlik döneminin gelişim özelliklerinin sağlıklı gelişmesine ve engellilikten kaynaklanan zorluklarla baş etmede yardımcı olma açısından ayrıca üzerinde durulması gereken bir konu olma özelliğini taşımaktadır. Özellikle engelli gencin dini ve ahlaki eğitimi kendine özgü yönleri ile ayrıca ele alınması gereken bir husustur. Zira gençlik döneminin dini ve ahlaki gelişim özellikleri, gencin kişilik gelişiminde önemli bir yeri olmakla birlikte gence verilecek eğitimde dikkate alınması gereken bir durumdur. Bu nedenle gencin din eğitiminde başta neden engelli olduğunu kavramaya yönelik engelliliğin anlamını doğru tespit edici dini bilgiler verilmelidir. Engelliliğin kesinlikle Allah'ın bir cezası olmadığı anne babanın günahını yüklenmeyle de ilişkisinin bulunmadığı Dini referanslarla izah edilmelidir. Bu durumun her insanın hayatında yaşadığı ailevi, sosyal, ekonomik, psikolojik bazı zorluklar gibi Allah'ın insanı zorluklar karşısında çözüm üretme becerisini ve en güzel davranışı ortaya koyma kabiliyetini sınaması yanında hayatın kurallarını doğru bir şekilde gerçekleştirmeyi öğrenme ve benzer durumu yaşayanlara da yardımcı olma açısından bize farklı şeyleri öğrenme durumuyla karşılaştırdığı anlatılabilir. Aynı şekilde hayatta paylaşma, dayanışma, yardımlaşma, başkalarını anlama gibi sosyal hayatın sürekliliğini sağlayan bazı ahlaki değerler üzerinde de durarak eğitim verilebilir. Bunlar sayesinde de genç engellilik durumunu kabullenerek sağlıklı bir psiko-sosyal uyum sürecini gerçekleştirebilir.

RELIGIOUS - MORAL EDUCATION AND DEVELOPMENTAL CHARACTERISTIC OF DISABLED ADOLESCENTS

This paper aims at becoming a guide for the religious and moral education of disabled adolescents. Whether by birth, congenital or acquired, disabilities change the flow of people's life when they reach adolescence which is a unique period in human life that brings forth biopsychosocial changes for individuals. Receiving treatment or care for disabilities, trying to adapt to life physically, psychologically, biologically and socially, and overcoming difficulties always occupy the life of a disabled adolescent. In addition to treatments and psychological support, education of a disabled youngster should be particularly paid attention to in dealing with the problems occurring due to the developmental characteristics of adolescence and being a disabled person. Especially, the religious and moral education of such a person needs to be individually focused on as adolescence plays an important role in shaping an individual's identity and personality. For this reason, disabled adolescents should receive religious education which provides them with insightful information to truly appreciate the reason of their disability. They should be explained with religious references that disabilities are not punishments from God or do not have any connection with the sins or bad deeds of their parents. Instead, they should be taught that this situation is similar to other social, economic or psychological problems that God wishes the believers to experience to test them to see if they come up with solutions, are patient, behave in a good manner, live according to the rules of life, learn to help people in the same situation, and think from a different perspective. Moral education of a disabled adolescent, on the other hand, should focus on the importance of values such as being helpful, truthfulness, appreciating the situation of others, being responsible and so on. A disabled adolescent could accept his/her situation in a healthy way thanks to such an education, coming over the psycho-social adaptation process of being a disabled individual.

___

  • Başkonak, Mustafa, (2016) Engelli Gençlerin Din eğitiminde Camilerin, Kur'an Kurslarının ve Din Görevlilerinin Yeri ve Önemi, Gençliğin Gelişimi ve Problemleri Karşısında Din Görevlileri,
  • 7. Uluslararası Din Görevlileri Sempozyumu, bildiriler, İstanbul, Ensar Neşriyat
  • Bıyıklı, Latife (1997). "Özel Eğitime Gereksinim Duyan Çocuklar". Milli Eğitim Dergisi. 136: 30.
  • Brooks, Fowler (1920). The Pscychology of Adolescence. San Francisco. Çağlar, Doğan (1982). Ortopedik Özürlü Çocuklar ve Eğitimi. Ankara: Ankara. Ün. Eğitim Bil. Yay.
  • Çağrıcı, Mustafa (2009). "Saygı". İslam Ansiklopedisi. 36: 211-212. DeLoach, Charlene ve Greer, Bobby G. (1981). Adjustment to Severe Physical Disability. Newyork: Mc. Graw Hill.
  • Demir, Ayşe (2015). "Gençlik Kategorisinin Görünmeyen Yüzü: Engelli Gençlik". Ondokuz Mayıs
  • Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
  • Durmaz, Elveda (2014). "Ortopedik Engellilerin Sorunları ve Dine Bakışları". ESOGU İlahiyat
  • Fakültesi. Yayınlanmamış Lisans Tezi.
  • Erkan, Gönül (1990). Ortopedik Özürlü Çocukların Kendini Kabul Düzeyi Üzerine Bir Araştırma.
  • İstanbul: Sakatları Koruma Milli Koordinasyon Kurulu Yayınları. Erdoğan, Özüdoğru Nur, Halide (2013) Engellilere Yönelik Din ve Öğretimi, Yaygın Din Eğitimi
  • Sempozyumu II, ^0 Mart ' Nisan 2012, Diyanet işleri başkanlığı Yay. Ankara
  • Ersoy, Özlem ve Avcı, Neslihan (1981). Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Eğitimleri - Özel Eğitim. İstanbul: Ya Pa.
  • Garrison, Karl C. Ve Garrison, Karl C.Jr. (1975). Psychology of Adolescence. London: Published by Prentice Hall. Hökelekli, Hayati (1988). "Ergenlik Döneminde Dinî Şüpheler". Din Öğretimi Dergisi. 14 (OcakŞubat): 73-82.
  • Hökelekli, Hayati (2008). Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Hökelekli, Hayati (2011). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul:
  • Timaş. Hökelekli, Hayati, (2013) Psikoloji, Din ve Eğitim Yönüyle İnsani Değerler, İstanbul, Dem Yayınları
  • Hurlock, Elizabeth B. (1968). Developmental Psychology. New York. Jersild, Arthur T. (1978). Gençlik Psikolojisi. Çev. İbrahim N. Özgür. İstanbul: Takoğlu Matbaacılık.
  • King, Sharon (1998). "The Beam in Thine Own Eye: Disability and Black Church". The Western
  • Journal of Black Studies. 22 (1): 38Kula, Naci (2000). "Bedeni Özürlü Gençlerin Din Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gereken Psikolojik Hususlar". Gençlik Dönemi ve Eğitimi. İsav Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi. İstanbul:
  • Ensar Neşriyat. 179-202. Kula, Naci (2003). "Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa Çıkmaya Yönelik
  • Öneriler". Gençlik Dönemi ve Eğitimi-II. Tartışmalı İlmi Toplantı. 18-20 Nisan 2003. Bursa.
  • Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi - 40. Ensar Neşriyat: 74. İslami İlimler Araştırma Vakfı.
  • İstanbul: 103-131. Kula, Naci (2002). "Gençlik Döneminde Kimlik ve Din". Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Ed.
  • Hayati Hökelekli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
  • Kula, Naci (2005). Bedensel Engellilik ve Dini Başa Çıkma. İstanbul: Dem Yayınları. Kula, Naci (2007). "Mesnevideki Bedensel Engelli Birey Örneklerinin Yer Aldığı Hikâyelerin
  • Engellilerin Sorunlarıyla Başetmesindeki Rolü". Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. Mevlana Özel Sayısı. Konya. 2007/3: 171-192. Kula, Naci (2011). "İslam Kültüründe Engelli Çocuk ve Ergenlere Bakı ş ". Engelli Çocuk Ergenlerin
  • Haklar El Kitabı Ed. Adnan Kulaksızoğlu Çocuk Vakfı Yayınları. Ankara: Kula, Naci (2012). "Bakıma Muhtaç Kişilere Yönelik Sosyal Hizmetler ve Dini Değerler". Dini
  • Danışmanlık ve Din Hizmetleri. Ed. Nurullah Altaş ve Mustafa Köylü. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Kula, Naci (2016). "Manevi Danışmanlıkta Kullanılan Bazı Dini Kavramların Anlam Alanı ve
  • Fonksiyonelliği". I. Uluslararası Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Kongresi. 7-10 Nisan 2016. İstanbul. Yayınlanmamış Tebliğ.
  • Manevi Hayat fetva formu https://www.manevihayat.com/konu/akli-dengesi-yerinde-olmayan-kisigusul-ile-mukellef-midir.19156/
  • Erişim tarihi 25.07.2017 Musayev, İslam (2013). "Engelli Bireylerin Din Eğitimi". Uludağ Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Eğitimi Bilim Dalı. Doktora Tezi. Bursa. Özsoy, Yahya; Özyürek, Mehmet ve Eripek, Süleyman (1994). Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar, Özel Eğitime Giriş. Ankara: Karatepe Yayınları.
  • Peker, Hüseyin (2000). Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Ya Usta, Hasan (1992). Bedensel Özürlü Olmanın Sebepleri. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
  • Usta, Mustafa, (2012) Özel Eğitim Gerektiren Birey, Aile ve Din Eğitimi, Din, Felsefe ve Bilim
  • Işığında Engelli Olmak ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, İstanbul Ürün, Ali Ercan (2010). "Lise Öğrencilerinin Kendine Saygı Düzeyleri İle Mesleki Olgunlukları
  • Arasındaki İlişki". Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
  • White, K. ve Speismann, C. J. (1977). Adolescence. California. Yavuzer, Haluk (1986). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi. Yavuzer, Haluk (1988). Çocuk Psikolojisi. Ankara: Remzi Kitabevi. Yazgan, Gültekin (2002). Kör Uçuş. İstanbul: İletişim Yayınla