195108

ENDÜLÜS’TE FELSEFÎ DÜŞÜNCENİN GELİŞMESİNİ ENGELLEYEN FAKTÖRLER: FUKAHA SULTASI ÖRNEĞİ

Endülüs'te felsefî düşüncenin doğuşu, gelişmesi hayli problemli olmuştur. Endülüs, her alanda olduğu gibi felsefi düşünce alanında da doğuyu taklit etmiştir. Ancak felsefenin Endülüs'e girişi o kadar da kolay olmamıştır. Felsefi düşüncenin doğudan batıya olan tarihi seyri hem meşakkatli hem de maceralı olduğu gibi, aynı zamanda uzun bir süreci takip etmiştir. Bu tarihi yolculukta Endülüslü filozofların bir kısmı, felsefe ile ilgilendikleri için bunun bedelini çok ağır ödemiştir. Doğuda Hint, Mısır, İran ve kadim Yunan felsefelerinin tercümeler yoluyla İslâm dünyasına kazandırılması ve bunun mevcut otorite tarafından desteklenmesi felsefeye duyulan ilginin sonucudur. Bu sebepten olacak ki doğuda Kindî, Fârâbî ve İbn Sinâ gibi büyük filozoflar yetişti ve onlar kendi felsefî sistemlerini kurdular. Endülüs'te ise felsefenin doğuşu ve gelişmesi için doğudaki gibi ne hazır bir kaynak ne de bir destek söz konusuydu. Fethin başından itibaren Felsefenin gelişmesini destekleyici olmaktan ziyade engelleyici faktörlerden bahsetmek daha doğru olacaktır. Endülüs'ün doğuya uzaklığı, kadîm Grek felsefesinde olduğu gibi varsayılan felsefî bir modelden yoksun oluşu, Endülüs'ü fetheden bazı emirlerin ve fatihlerin felsefeye uzak duruşları, pratik sorunların çözümü bağlamında ilk olarak fıkhî mezheplerin Endülüs'e girişi ve fakihlerin kendi otoritelerini güçlendirmek için farklı düşüncelere tahammül göstermemesi gibi faktörler, Endülüs'te felsefenin gelişmesini yavaşlatmış, durdurmuş, bazen de engellemiştir. Bu makalenin amacı Endülüs'te felsefenin gelişmesini engelleyen fukahanın rolünü ortaya koymaktır

THE FACTORS THAT PREVENT THE DEVELOPMENT OF PHILOSOPHICAL THOUGHT IN ANDALUSIA: THE EXAMPLE OF THE FUKAHA HEGEMONY

The birth and development of philosophical thought in Andalusia has been very problematic. Andalusia imitates the Orient in the field of philosophical thought as it is in every area. But it has not so easy to enter the philosophy in Andalusia. The historical journey of philosophical thought from east to west was both tough and adventurous, and at the same time followed a long process. On this historic journey some of the Andalusian philosophers have paid so much for their interest in philosophy. The brought philosophies of India, Egypt, Iran and early Greek into the Islamic world through translations and that this is supported by the existing authority, is the result of the interest in philosophy. This would be the reason that great philosophers such as Kindi, Fârâbî and İbn Sînâ were present in the east and they established their own philosophical systems. There was neither a ready source nor a support for the birth and development of philosophy in Andalusia as in the east. From the beginning of the Conquest, it will be more correct to talk about the preventive factors, rather than supporting the development of Philosophy. The factors such as the distance of Andalusia to the east, the absence of a supposedly philosophical model, as in the early Greek philosophy, to stay away some of the orders and conquerers of Andalusia from the philosophy, the entrance of fiqhist sects firstly, in the context of the solution of practical problems into Andalusia and the factors such as the fact that the judges do not tolerate different thoughts to strengthen their authority slowed, stopped, and sometimes prevented the development of philosophy in Andalusia. The purpose of this notification is to reveal the role of fuqaha which prevents the development of philosophy in Andalusia.

PDF

___

Abbâs, İhsân (1997), Târîhu’l-Edebi’l-Endelûsî Asru’t-Tavaif ve’l-Murabitin, Dâru’ş-Şurûk, Amman.
Addas, Claude (1992), Andalusi Mysticism and the Rise of İbn Arabî, The Legacy of Muslim Spain, Ed. Salma Khadra Jayyusi, Leiden, E.J. Brill.
Alkam, Hasan İbrahim (1988), El-Cevabü’l-Felsefiyye Fi Kitabati İbn Es-Seyyid El-Batalyevsi, Darü’l-Beşir, Amman.
Bozkurt, Birgül (2017), Endülüs’te Gazâlî Algısı, Beytulhikme, 7 (I).
Bozyiğit, Ahmet (2017), İbn Meserre ve Felsefesi, Basılmış doktora Tezi, Fecr Yayınları.
Ca’fer, Muhammed Kemâl İbrâhîm (1980), Teemmülat fî’l-Fikri’l-İslâmî, Dârü'l-Ulûm, Kahire.
Dane, Kirstin Sabrina (20069, Power Discourse and Heresy in al-Andalus: The Case of Ibn Masarra, Institute of Islamic Studies Mcgill University Montréal.
ed-Dabbî, Ahmed b. Yahyâ (1989), Buğyetu’l-Mültemis fî Târîhi Ricali Ehl el-Endulus, thk. İbrâhîm el-Ebyari, Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî, I. cilt, Kahire.
el-Feyyûmî, Muhammed İbrâhîm (1997), Târîhu’l-Felsefeti’l-İslâmiyye fî’l-Mağrib ve’l-Endelus, Dâru’l-Ceyl, Beyrut.
el-Huşeni (1953), Kudatu Kurtube ve Ulemau İfrikiyye, Neşr ve Tash. Es-Seyyid İzzet el-Attar El- Hüseyni, Mektebetü’l-Hanci, Kahire.
el-Makkari (1988), Nefhu’t-Tib Min Ğusni’l-Endelus Er-Retib, Tahk. İhsan Abbas, Darü Sadır, Beyrut.
el-Malki (1983), Tarihu Kudati’l-Endülüs, Darü’l-Afaki’l-Cedide, Beyrut.
Ferrûh, Ömer (1983), Târîhu’l-Fikri’l-Arabî İla Eyyami İbn Haldûn, Dâri’l-İlmi li’l-Melâyîn, Beyrut.
Fierro, M. Isabel (2009), Endülüs’te Tasavvufa Muhâlefet, çev. Semih Ceyhan, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. XVIII, sayı: 2.
Hanna, E. Kassis (ty.), İslam in Spain mad. E.R. Volume- 7.
İbn el-Farazi (1988), Târîhu’l-Ulemâi ve’r-Ruvati li’l-İlmi Bi’l-Endelus, Matba’atu’l-Hancî, Kahire.
İbn Hallikân (1994), Vefâyatu’l-A’yan Ve Enbaü Ebnai’z-Zaman, IV. Cilt, Tahk. İhsân Abbâs, Dâru Sadır, Beyrut.
İbn Hazm (1996), El-Faslu Fi’l-Mileli Ve’l-Ehvai Ve’n-Nihel, Tahk. Muhammed İbrahim Nusayr, Abdurrahman Umayra, Darü’l-Ceyl, Beyrut.
İbn Kattan (1990), Nuzumu’l-Cemân, thk. Mahmud Ali Mekki, Daru’l-Ğarbi’l-İslâmi, Kahire.
İbn Uzarî (1983), el-Merraküşi, El-Beyanü’l-Muğrib fi Ahbari’l-Endelus ve’l-Mağrib, Thk. R. Dozy, G. S. Colin, E. Levi Provençal, Darü’s-Sakkafe, Beyrut.
Medkûr, İbrâhîm (1984), “İbn Meserre”, Mu’cemu A’lami’l-Fikri’l-İnsani, el-Heyetu’l-Mısriyye el- Amme li’l-Kitab, Kahire.
Özdemir, Mehmet (1997), Endülüs Müslümanları İlim ve Kültür Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara.
______ (1995), Müvelledun’un Endülüs Emevileri Döneminde Kültürel Hayattaki Yeri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 34.
_______ (1998), IX. Yüzyıl Endülüs’ünde Zındıklık Suçlamaları, AÜİFD, XXXVIII.
Palacios, Miguel Asin (1978), The Mystical Philosophy of İbn Masarra and His Followers, Transl. by Elmer H. Douglas and Howard W. Yoder, Leiden, E.J. Brill.
Palencia, Angel Gonzalez (1945), A Historia de la Literatura Arabigo-Espanola, (Târîhu’l-Fikri’l- Endelûsî), İspanyolca Aslından Arapçaya çev. Huseyn Mu’nis, Mektebetu’s-Sekâfeti’d- Diniyye, Madrid.
Provençal, E. Levi (1954), A Propos D’Lascete Philosophe İbn Masarra De Cordoue, Orientalia Suecana, Vol. III, Upsala.
Sa’îd el-Endelûsî (1912), Tabakâtu’l-Umem, Neşr. el-Ebû Luveys Şeyhu el-Yesui, Mektebetu’l- Katulûkiyye li’l-Âbâi’l-Yesuiyyîn, Beyrut.
Salim, Seyyid Abdülaziz (1985), Fi Tarihi ve Hadareti’l-İslam Fi’l-Endelus, Müessesetü Şebab El- Camia, İskenderiyye.
Suyûtî, Celaluddîn (1979), Buğyetu’l-Vuat fî Tabakati’l-Lağaviyyine ve’n-Nuhat, thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm, Daru’l-Fikr.