EĞİN TÜRKÜLERİNİN COĞRAFÎ ANALİZİ

Bu araştırmada Eğin türküleri coğrafî bakımdan analiz edilmektedir. Eğin, Erzincan'a bağlı Kemaliye ilçesinin eski adı olup, doğal güzellikleri ve otantik kültürüyle Türkiye'nin dikkat çeken yörelerinden birisidir. Uzun bir tarihî geçmişin ve zengin kültürel mirasın ürünü olan Eğin türküleri, konunun uzmanları tarafından derlenmiş ve kayda geçirilmiştir. Bu çalışmamızda yazılı kaynaklarda yer alan Eğin türkülerinin temaları ve ifade özellikleri coğrafî bakış açısıyla incelenmektedir. Çalışmada materyal olarak yazılı literatür yanında, sahada tarafımızdan yapılan gözlemler sonucu elde edilen veriler kullanılmıştır. Analiz edilecek türkülerin seçiminde Taş-Turhan, Tarlabaşı ve Gökçe'nin eserlerinden yararlanılmıştır. Türküler öncelikli olarak temalarına ve içerdikleri coğrafî motiflere göre sınıflandırılmışlardır. Daha sonra doğal ve sosyoekonomik özelliklerin toplam 86 Eğin türküsü üzerindeki etkisi coğrafî bakış açısıyla analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Kemaliye, sözlü kültürün temel unsurlarından olan türküler bakımından oldukça zengindir. Bulgularımıza göre bu zenginliğin ortaya çıkmasında çok çeşitli faktörler etkili olmuştur. Bu faktörlerin pek çoğu coğrafya biliminin ilgi alanına girmektedir. Başlıcaları; konum, yerşekilleri, iklim, bitki örtüsü, yaban hayatı, hidrografik özellikler, göçler, ulaşım, meskenler, mimari yapı ve geçim kaynaklarıdır. Bunlar bazen tek, bazen ise bir bütün halinde Eğin türkülerinin dizelerine yansımıştır. Nitekim türkülerde kullanılan sözcüklerin ve motiflerin büyük bir bölümü yöreyle ilgili olduğu gibi, işlenen temalar da genellikle yöreseldir. Ancak bu yerel motifler ve temalar ulusal kültürden kopuk değildir. Eğin türkülerinin Türk Halk Müziği içerisinde özel bir yerinin olması, yerel motifleri ve temaları başarılı bir şekilde işlemiş olmasından kaynaklanmaktadır.

GEOGRAPHICAL ANALYSIS OF EĞİN FOLK SONGS

In this study, Eğin folk songs were analyzed from the geographical perspective. Eğin, the ancient name of Kemaliye district of Erzincan, is one of Turkey's attractive places, which is famous with natural beauties and authentic culture. Eğin folk songs having a long history and product of a rich cultural heritage were compiled and recorded by the experts. In this study, themes and expression features of Eğin folk songs written in the texts were analyzed with a geographical point of view. The data gathered from the written literature and our observations in the area were used in this study. In the selection process of the folk songs, the works of Taş-Turhan, Tarlabaşı and Gökçe were considered. The folk songs firstly were categorized according to their themes and geographical motifs. Then, the effects of natural and socio-economic features on totally 86 Eğin folk songs were analyzed from geographical perspective and were interpreted. Kemaliye is a rich district from the point of folk songs which are main features of oral culture. According to our findings, there are various factors which are effective on this richness. Most of these factors are related to geography science. The primary ones are location, landforms, climate, vegetation cover, wild life, hydrographic features, migrations, transportation, dwellings, architectural construct and source of living. These factors are reflected on Eğin folk songs' verses sometimes as a whole or one by one. Most of the words used in the folk songs are related to the region, and the themes are generally concerned with the region. But, these local motifs and themes are not different from national culture. The special place of Eğin folk songs in Turkish Folk Music derives from their successful use of local motifs and themes.

PDF

___

AKPINAR, E., 2004, "Doğu Anadolu Bölgesi'nde Alternatif Turizm Merkezi Olmaya Aday Bir İlçe: Kemaliye", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2).

ALPER, B., 1990, Kemaliye (Eğin) Yerleşme Dokusu ve Evleri Üzerine Bir Araştırma, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.

ARI, Y., KÖSE, A., 2005, "İnsan-Çevre Etkileşimini Yorumlamada Yeni Bir Alternatif: Kültürel Coğrafya", Türk Coğrafya Kurumu Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, İstanbul.

ARI, Y., 2005, "Amerikan Kültürel Coğrafyasında Peyzaj Kavramı", Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (13).

ARIKAN, Z., 1994, "Tanzimat Döneminde Eğin ve Çevresinden İstanbul'a Yönelik Göçler", Türk Tarih Kurumu, Tanzimat'ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Ankara. ARIKAN, Z., 1999, "Eğin Kasabasının Tarihsel Gelişimi", http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1268/14597.pdf

BAŞIBÜYÜK, A., AKPINAR, E., 2010, "Erzincan Atasözlerinin Coğrafi Analizi", Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2 Spring 2010.

BORATAV, P. N., 1992, Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.

CONGUR, H., R., 2010, Türkiye'nin Muhtarı Fethi Gemuhluoğlu, Manas Yayıncılık, Elazığ.

COŞKUN, S., 2010, "Sezai Karakoç'un Şiirleri Üzerinde Edebiyat- Medeniyet-Coğrafya İlişkisi Bağlamında Bir İnceleme", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/1 Winter 2010.

FEYZİOĞLU, N., 2012, "On Erzurum Türküsü Üzerinde Bir Metot Denemesi", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1).

GÖKÇE, E., 1982, Eğin Türküleri, YABA Yayınları, Ankara.

GÜLÜM, K., ULUSOY, K., 2008, "Sosyal Bilgiler Dersinde Göç Konusunun İşlenişinde Halk Türkülerinin Kullanılması (Örnek Bir Çalışma)", Elektronik sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26).

KEFELİ, E., 2009, "Coğrafya Merkezli Okuma", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/1, Winter 2009.

KRAPPE, H. A.,1964, The Folk-Song, "The Science of Folklore", Newyork: Norton.

KROEBER, A., CLUCKHON, C., 1952, Culture: A Critical Review of Concepts and Definitions, Harward University Printing Office, USA.

MİRZAOĞLU, F. G., 2003, "Güdüşlü'nün Çeşmesi: Bir Türkünün Yaratılış Hikâyesi Bağlamında Tema, İcrâ ve Müzikal Yapı", Türkbilig, Sayı: 5.

MİRZAOĞLU, F. G., 2012, "Türk Halk Türkülerinde Değirmen Motifi ve Değirmenci Türküleri", bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 62

MOLTKE, H. V., 1969, Türkiye Mektupları (Çeviri: H. Örs), Remzi Kitabevi, İstanbul.

ÖZÇAĞLAR, A., 2011, "Edebiyat-Coğrafya İlişkisi", Edebiyat ve Bilim-I, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, No: 407.

TARLABAŞI, B., 1995, Eğin Havaları, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları: 1759, Halk Müziği ve Oyunları Dizisi: 14, Ankara.

TAŞ, F., TURHAN, S., 2004, Erzincan'a Girdim Ne Güzel Bağlar: Erzincan Türküleri 1-2, Ankara.

TDK, 1983, Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara.

TÜMERTEKİN, E., ÖZGÜÇ, N., 2002, Beşeri Coğrafya (İnsan- Kültür-Mekân), Çantay Kitabevi, İstanbul.

UÇANER, B., 2008, "Meyvelerin Türküsü", Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/5 Fall 2008.