Dramatik aksiyonu sağlayan değerler açısından Bamsı Beyrek Hikâyesi

Dede Korkut Hikâyeleri, Türk kültürünün eşsiz şaheserleridir. Bu hikâyeler, Türk edebiyatında anlatıma/tahkiyeye dayalı eserler arasında önemli bir konuma sahiptir. Dede Korkut Hikâyeleri, Türkler tarafından sevilerek dinlenmiş ve okunmuş; böylece ataları Oğuzlara karşı, Anadolu Türklerinin derin bir sevgi ve bağlılık duymasına vesile olmuştur. Bamsı Beyrek’in başından geçen olayların konu edildiği Dede Korkut Hikâyesi’nde geçen Rum İli, Gürcistan, Karadervent, Avnik Kalesi ve Bayburt Hisarı gibi mekânlar, olayların Doğu Anadolu ve daha geniş anlamda Güney Kafkasya’da cereyan ettiğini göstermektedir. Yer adlarından yola çıkılarak bakıldığında, Dede Korkut Hikâyeleri’nin Kafkas halklarının ortak sesi ve mirası olduğu ihtimali zihinlerdeki yerini korumaktadır. Sözlü ya da yazılı olsun, edebî birer eser özelliği taşıyan Dede Korkut Hikâyelerinin çeşitli inceleme yöntemleriyle inceleme alanına dâhil edilmesi, Türk kültürünün eşsiz şaheserleri olan bu hikâyelerin ne kadar derin anlamlar taşıdığının görülmesi adına önemlidir. Bu anlatıların bir duyuşsal boyutu olduğu gibi bir de derin ve çok katmanlı düşünsel yapıları bulunmaktadır. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı’nda yer alan Bamsı Beyrek Hikâyesi’nde dramatik aksiyonu sağlayan göstergelerin, duyuşsal yapıda birbirlerine karşı duruşları izlenirken, derin yapıda ise değerlerin çatışma durumları gösterilerek hikâyenin baş kahramanı olan Bamsı Beyrek’in eve dönüş süreci incelenmiştir. Çalışmada, hikâyenin içerik düzlemi, görüngülerin/fenomenlerin betimlenmesiyle yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı, hikâyenin homosemiyotik (homo semioticus) anlamda okunmasıdır.

The story of Bamsı Beyrek in terms of values which Ensure dramatic action

Dede Korkut Stories are unique masterpieces of Turkish culture. These stories have an important position among the works that based on expression in Turkish literature. Dede Korkut Stories have been listened and read pleasantly by Turks; because of this fact, Anatolian Turks felt a deep love and commitment against the ancestors of Oghuz. The places such as Greek Province, Georgia, Karadervent, Avnik Castle and Bayburt Fortress mentioned in the story of Bamsı Beyrek have indicated that episodes have occurred in Anatolia and at a wider context in South Caucasus. When being looked at the names of the places, it can be viewed that Dede Korkut Stories have common sounds and heritages of Caucasian people within its structure. Whether oral or written, searching Dede Korkut Stories which have a literary identity, by a variety of methods, has an importance in terms of understanding how deep meanings those stories, which are the masterworks of Turkish culture, have. These stories have both sensual dimension and a deeper multi – layer spiritual structure. In this study when in the sensual dimension the states of indicators against each other providing dramatic action have been pursued, in the deep structure the returning process of Bamsı Beyrek, protagonist of the story, back to home has been analyzed by the means of showing conflict states of values. In the study, the content of the story is tried to be interpreted by describing the phenomenons. This study aims to evaluate the story in terms of homosemiotics.

PDF

___

ALPTEKİN, Ali Berat. (1999). “Bamsı Beyrek Hikâyesinin Motif Yapısı”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. s. 35 – 45.
BULDUK, Üçler. (1995). “Dede Kokut, Oğuz Elleri ve Kafkaslar”. 1. Milli Kafkasya Sempozyumu ve Âşıklar Şöleni. Kars. s. 247 – 251.
DUYMAZ, Ali. (1999). “Dede Korkut Kitabında Alpların Eğitimi ve Geçiş Törenleri”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. s. 109 – 122.
EKİCİ, Metin. (1999). “Dede Korkut Kitabında Kadın Tipleri”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. s. 123 – 138.
ELİUZ, Ülkü. (2000). Dede Korkut Hikâyelerinde Tipler. Uluslar Arası Dede Korkut Bilgi Şöleni ( 19-21 Ekim 1999-Ankara ), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, s. 141-151.
ELİUZ, Ülkü. (1998). Toplumdan Bireye Geçiş Sürecinde Bamsı Beyrek. Türk Dili, S. 558, s. 512- 515.
ELİUZ, Ülkü. (2001). Dede Korkut Hikâyeleri'ndeki Şahıs Kadrosunun Karakter Yapıları Bakımından İncelenmesi. Bilig, S.18, s. 64-78.
ERCİLASUN, Ahmet Bican. (2002). “Salur kazan Kimdir?”. Milli Folklor Dergisi. Yıl: 14. Sayı: 56. Ankara. s. 22 – 33.
ERGİN, Muharrem. (2009). Dede Korkut Kitabı I. (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERGİN, Muharrem. (2009). Dede Korkut Kitabı II. (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
FEYZİOĞLU, Nesrin. (2004). “Dede Korkut Hikâyeleri’nden Duha Kocaoğlu Deli Dumrul Hikâyesi ile Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Hikâyeye Simge ve İmgeler Bakımından Bir Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (4)2. Erzurum. s. 51 – 59.
GENÇ, Reşat. (1997). Türk İnanışları İle Millî Geleneklerinde Renkler ve Sarı Kırmızı Yeşil. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
GÖKYAY, Orahn Şaik. (1986). Dede Korkut Hikâyeleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
GUİRAUD, Pierre. (1994). Göstergebilim. (Çev. Prof. Dr. Mehmet Yalçın). 2. Baskı. Ankara: İmge Yayınları.
İÇLİ, Ahmet. (2008). “Yusuf u Züleyha Mesnevisi’nde Mekân”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 13:2. s. 339 – 351. Elazığ.
JUNG, Carl Gustav. (2008). İnsan Ruhuna Yöneliş. (Çev. Engin Büyükinal). İstanbul: Say Yayınları
KIRZIOĞLU, Mehmet Fahrettin. (1952). Dede Korkut Oğuznâmeleri. İstanbul: Burhanettin Erenler Matbaası.
KORKMAZ, Ramazan. (2002). “Romanda Dramatik Aksiyonu Sağlayan Değerlerin Görüntü Seviyeleri Üzerine Bazı Öneriler”. 20. Yüzyılda Türk Romanı Sempozyumu (19-21 Nisan 200). Düzenleyen; Marmara Üniversitesi. Türkiyat Araştırma Merkezi. Yayım yeri: A Festschrift to Lars Johanson/ Lars Johanson Armağanı. Ankara: Grafiker Yayınları. s. 271 – 282.
KORKMAZ, Ramazan. (2000). Fenomenolojik Açıdan Tepegöz Yorumu. Uluslar Arası Dede Korkut Bilgi Şöleni ( 19-21 Ekim 1999-Ankara ), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, s. 259-269.
KULA, Onur Bilge ; Sakallı, Cemal. ( 2005). Göstergebilimsel Yaklaşım Yazınsal Alanda Ne Kadar İşlevselleşebilir? Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. (22)1. Ankara. s. 21 – 26.
OLRİC, Axel. (2003). “Halk Anlatılarının Epik Kuralları”. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Milli Folklor Yayınları.
ÖZSOY, Bekir Sami. (2006). Dede Korkut Kitabı. (1. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
SEVİM, Oğuzhan. (2010) Nedim Divanı’ndaki Şarkıların Estetik Ögeler Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
SÜMER, Faruk. (1992). Oğuzlar Türkmenler Tarihleri – boy Teşkilatı – Destanları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı