DİL ÖĞRETİMİNDE KALIP SÖZLERİN, ŞİİRİN ÖNEMİ/ETKİSİ

Atasözleri, deyimler ve manzum metinler (mani, şiir) kalıp sözler olarak adlandırılabilir. Kalıp sözler belli bir düzen içerisinde oluşturulan, değiştirilmeyen yapılardır. İçerisinde yer alan kelimeler, aynı anlamlı da olsa başka kelimelerle değiştirilememektedir. Örneğin "Ak akçe kara gün içindir." yerine "Beyaz para siyah gün içindir." denilmemelidir. Atasözleri ve deyimler milletin geçmişten getirdiği bilgi ve tecrübelerinin en kısa, en saf ve en veciz şekilde ifade şekilleri olup milli duyuş tarzlarının, milli kültürün de en önemli göstergelerindendir. Anonim eserler olan manilerin de kalıplaşmaya bağlı olarak şekli sabittir. Şiir metinleri de kalıbı, düzeni, yapısı açısından düzenleyicisinin öngördüğü şekilde sabitlenmiş metinlerdir. Dil öğretimi ve kullanımı bebeklik çağından itibaren ailede başlayan ve hayatın bütünlüğü içerisinde devam edegele bir olgudur. Dil öğretimini kendi içerisinde "dilin çocukluktan itibaren aileden ve çevreden öğrenilen, günlük hayatta kullanılan doğal öğrenimi" ve "dilin okullarda öğretilen gramere dayalı doğru / standart kullanımı" olmak üzere iki farklı öğretiminden bahsedebiliriz. Kelimelerin anlamlarını şiir kalıpları içerisinde veren manzum sözlükler şiir ezberlenmenin daha kolay olması düşüncesinden hareketle oluşturulmuşlardır. Şiir ezberleme yoluyla kelimelerin daha kolay kavratılacağı ve dil öğretiminde daha etkili bir öğretim sağlanacağı düşünülmüştür. Türk dili tarihinde manzum sözlükler sadece Osmanlı dönemi Divan şairlerinde görülmekte olup sayıca çok fazla bir yekûn tutmamaktadır. Kırbıyık, şiir dışındaki bazı eserlerin de Türkler tarafından manzum olarak telif etmeye önem verildiğini dile getirmiş, Türk edebiyatında tefsir, fıkıh, akâid, vb. pekçok alanda manzum olarak yazılan eserlerin yanı sıra bazı lügatlerin de manzum olarak telif ettiklerini beirtmiştir. Eserlerin manzum yazılışının sebebini de "...manzum olarak yazılan eserin vezin ve kâfiye gibi birtakım âhenk unsurlarını taşımış olma özelliği ile okumayı zevkli bir faaliyet hâline getirmesi ve okunan metnin hafızada daha kolayca kalmasını"na (Kırbıyık, 2002, 182) bağlamıştır. Tekrarlara dayalı, kalıplar içerisinde vezinli uyaklı birimlerin dil öğretiminde daha hızlı ve etkili kelime öğretimi sağlaması yanında çocuklarda edebî zevkin yerleştirilmesine, kelimelerin temel anlamları dışında mecaz ve yan anlamlarının da öğretilmesini sağlayacağı muhakkaktır

THE EFFECT OF THE PATTERN WORDS FOR / THE IMPORTANCE OF POETRY IN LANGUAGE TEACHING

Among the constructions that can be called mold words are proverbs, idioms, verse texts (mani, poetry). Molded words are unmodified structures formed in a certain order. The words in it can not be changed by the same meaning or by other words. For example, we can not say "White money is for black day" instead of " Ak akçe kara gün içindir." Proverbs and idioms are the shortest, purest and most expressive forms of expression of knowledge and experiences that the nation brings from the past, and the national modes of hearing and national culture are the most important indicators. The anonymous artifacts are fixed in shape due to the stereotyping. Poetry texts are also texts fixed in form, form, structure, as prescribed by the organizer. Language teaching and use is an initiative that begins in the family since infancy and continues in the integrity of life. We can speak about language teaching in two different ways, "natural learning used in everyday life" and "grammatical correct / standard use taught in language schools". The poetic dictionaries that give the meaning of the words within the forms of poetry are created with the thought that the poem is easier to memorize. By memorizing poetry it is thought that words will be taught more easily and more effective teaching in language teaching. In the history of Turkish language, verse dictionaries are seen only in Divan poets of Ottoman period and do not hold a lot of numbers. Kırbıyık pointed out that in same work soutside of poetry, the Turks placed importance on offering them as verse, In Turkish literature, various works such as exegesis, fiqh, akâid, are written with poetry as well as some of the dictionaries have written as verse. The reason why the works are written with poetry is that "... it is a pleasurable activity to read some of the harmonious elements such as poetry and disgrace of the work written as verse, and it is easier for the text to be read easily in memory". Based on repetition, it is certain that viziered units within the molds will provide faster and more effective vocabulary teaching in language teaching, as well as literary pleasure in children, teaching metaphor and side meanings beyond the basic meanings of the words

___

  • Clifford, T. Morgan, (çev. Hüsnü Arıcı ve diğerleri) Psikolojiye Giriş, Meteksan Ltd.Şti. Yay., Ankara 1980
  • Çınar, Bekir, Manzum Sözlüklerimizden Miftâh-ı Lisân’ın Şekil, Dil Ve Üslûp Özellikleri, 38. ICANAS Bildiriler Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi Cilt : I-IV, Ankara 2011, s.457- 479.
  • DeCasper, Aj. - Fifer, WP., “Of human bonding : Newborns prefer their mothers’ voice” Science, 208, s.1174-1176, 1980
  • Erdem, Mehmet Dursun, Manzum Sözlükler Ve Tuhfe-İ Âsım, Prof. Dr. Mustafa Canpolat Armağanı The International Association of Central Asian Studies, ISSN 1226-4490. Volume 10-1 2015, s.199.
  • http://www.edebiyatogretmeni.org/etiket/ninni-ornekleri/
  • http://www.edebiyatfatihi.net/2014/04/en-guzel-mani-ornekleri.html
  • İlhan, Nadir, Geçmişten Günümüze Sözlükçülük Geleneği ve Türk Dili Sözlükleri, Manas Yayınları Elazığ 2007, s.47.
  • İlhan, Nadir, “Çocukların Dil Edinimi, Dil Gelişimi ve Dile Katkıları” Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:13, s.155-160, Bişkek, 2005.
  • İmamoğlu, A. Hilmi, Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede Tuhfe-i Şâhidî Farsça - Türkçe Manzum Sözlük, Muğla Üniv. Yay., Muğla 2005, s.2.
  • Kılıç, Atabey, “Manzum Sözlüklerimizden “Manzume-i Keskin”” , Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001) Bildiriler, 1. Cilt Kayseri 2001, s.442.
  • Kırbıyık, Mehmet, “Miftâh-I Lisân Adlı Manzum Fransızca-Türkçe Sözlük Üzerine” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Selçuk University Journal of Studies in Turcology Sayı 11, 2002, s.181-200.