Dergâh’tan Büyük Doğu’ya ilk dönem Cumhuriyet Devri poetika muhitlerinde Şiiri tarif denemeleri

Bu çalışmada ilk dönem Cumhuriyet Devri poetikalarının Şiir tarifleri değerlendirilmiştir. Bu dönem poetikaları, hemen hemen ortak bir tarifte ittifak etmiştir. Döneme hâkim poetik düşünceyle tutarlı olan bu genel tarif, saf Şiir yanlısı sembolizme dayanır. Şiirin bu tarzda tarifi, dönemin başlarında Dergâh muhitinde temellendirilmiş ve daha sonra ortaya çıkan poetik muhitlerde tekâmül ederek Büyük Doğu‟ya kadar ulaşmıştır. Bu süreç zarfında bazı itirazlar dışında ciddi bir dirençle karşılaşmamıştır. Büyük Doğu‟da yerli geleneğe yaklaştırılan söz konusu tarifin önemli kavramları, net bir anlama da kavulşturulmuştur. Dönem boyunca tekâmül eden Şiir tarifi, genel bir bütünlük arz eder ve devrin Şiirini anlamada son derece önemlidir.

Definitions of poem in the first period of republican era poeticas from Dergah to Büyük Doğu

In this study, poetry definitions of the first period of Republican Era poeticas are evaluated.The poeticas of this period have almost common definitions. This general definition which is coherent with the poetic thought related to the period based on the pro- pure poetry symbolizm. At the beging of the period,the definition of the poetry in this form is primarily formed at “Dergah School” which is a journal published by a group of writers.Later on, ıt has reached till to the “The Great East” by developing in emerging poetic magazines.In this process, it did not encounter serious resistance except for some objections. The most important concepts of this definition which were brought closer to locale traditions in The Great East have also been reached to a clear meaning. The developing poetry definition throuhout the period presents a general integrity and it is extremely important for us to understand the poetry of this period.

___

  • Ahmet Haşim, “Sembolizmin Kıymetleri”, Hayat, S. 26 (Mayıs 1927), s. 507.
  • Ahmet Haşim, “Şiirde Mana”, Dergâh, S. 8 (Ağustos 1337/1921), ss. 113–114.
  • Ahmet Haşim, Bütün Eserleri – 2: Bize Göre – İkdam’daki Diğer Yazıları, (Haz. İ. Enginün – Z. Kerman), (3. bas.), Dergâh Yay., İstanbul 2004.
  • AYVAZOĞLU Beşir, Geleneğin Direnişi, Ötüken Yay., İstanbul 1997.
  • BERGSON Henry Yaratıcı Tekâmül (L’Évolution Créatrice), (Çev. M. Şekip Tunç), (2. bas.), MEB Yay., İstanbul 1986.
  • BEYATLI Yahya Kemal, Edebiyata Dair, (4. bas.), İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul 1997.
  • ÇAĞAN Kenan, “Hakikati İfade Biçimi ya da Hakikatin Bilgisi Olarak Şiir”, Hece, S. 53, 54, 55, (Mayıs – Haziran – Temmuz), 2001. ss. 401–404.
  • ÇELEBİ Asaf Halet, “Şiirde Şairin Tesiri”, Yeni Adam, S. 312 (Birinci Kanun 1940), s. 4.
  • ÇETİŞLİ İsmail, Batı Edebiyatında Edebî Akımlar, (8. bas.), Akçağ Yay., Ankara 2007.
  • DEMİRCİ İbrahim, “Ahmet Hamiş‟in „Bir Cevap‟ı”, Hece, S. 59 (Kasım 2001), s. 93.
  • ERBAY Erdoğan, “ „Bir Günün Sonunda Arzu‟ Şiirinin Ardından Ahmet Haşim ve Dergâh Mecmuası Yazarlarına Yöneltilen Tenkit ve Tehziller”, Türk Kültürü İncelemeleri, S. 8 (İstanbul 2003), ss. 165 – 184.
  • ERTEM Sadri, Fikir ve Sanat, Semih Lütfi Kitabevi Yay., İstanbul 1939.
  • GÖKBERK Macit, Felsefe Tarihi, (5. bas.), Remzi Kitabevi Yay., İstanbul 1995.
  • HİSAR Abdülhak Şinasi, “Ahmet Haşim‟in Şiirleri”, Varlık, S. 23 (Haziran 1934), ss. 858 – 859.
  • HİSAR Abdülhak Şinasi, “Edebiyata Dair Fıkralar ve Düşünceler”, Ağaç, S. 13 (Haziran 1936), ss. 3 – 4.
  • HİSAR Abdülhak Şinasi, “Şiirde Vuzuh”, Dergâh, S. 12 (Ekim 1337/1921), ss. 193 – 195.
  • KANIK Orhan Veli, “Şiire Dair: 2; Âhenk ve Tasvir”, Varlık, S. 156 (Ocak 1940), ss. 315 – 316.
  • HİSAR Abdülhak Şinasi, “Şiire Dair: 4; Şairane”, Varlık, S. 158 (Şubat 1940), s. 358.
  • HİSAR Abdülhak Şinasi, “Şiire Dair: Garip”, Varlık, S. 154 (Aralık 1939), ss. 266 – 268.
  • KAPLAN Mehmet, Tanpınar’ın Şiir Dünyası, (4. bas.), Dergâh Yay., İstanbul 2001.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Manzara” Ağaç, S. 4 – 10, (1936), ss. 1 – 2.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Necip Fazıl Diyor ki”, Her Ay, S. 4, (Haziran 1937). ss. 96 – 100.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Fil Dişi Kule”, Ağaç, S. 3 (Mart 1936), ss. 1 – 2.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Poetika: 1 – Şiir Nedir?”, Büyük Doğu, S. 48 (Eylül 1946), s. 2.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Poetika: 4 – Şiirin Unsurları?”, Büyük Doğu, S. 51 (Ekim 1946), s. 2.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, Çile, (35. bas.), Büyük Doğu Yay., İstanbul 1998.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Sanat Hakkında”, Varlık, S. 52 (Eylül 1935), ss. 50 – 52.
  • KISAKÜREK Necip Fazıl, “Poetika: 3 – Şiirin Gayesi”, Büyük Doğu, S. 50 (Ekim 1946), s. 2.
  • KÖNİ Yunus Kâzım, “Bir Şiir ve İki Manzume”, Yeni Adam, S. 246 (Eylül 1939), s. 13.
  • MİYASOĞLU Mustaf, Asaf Halet Çelebi, MEB Yay., İstanbul 1994.
  • NAYIR Yaşar Nabi – BOLAT Salih, Şiir Sanatı, (1. bas.), Varlık Yay., İstanbul 2004.
  • OKAY M. Orhan, Poetika Dersleri, (2. bas.), Hece Yay., Ankara 2005.
  • ONGUN Cemil Sena, “Şiirde Formalizm Hakkında Bir Deneme”, Varlık, S. 148 (Eylül 1939), ss. 108 – 115.
  • OZANSOY Munis Faik, “Valéry‟nin Dersi”, Marmara, S. 10 (Ocak – Şubat 1938), 97 – 99.
  • Peyami Safa, Objektif-2: Sanat Edebiyat Tenkit, (3. bas.), Ötüken Yay., İstanbul 1978.
  • Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh ve şerhi, C. 2, (müellifi: Zeynü‟d-din Ahmed b. Ahmed b. Abdi‟l-Lâtîfi‟z-Zebîdî, mütercim ve şârihi: Kâmil Miras), (7. bas.), Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 1981.
  • “Şiiri Yaratanlar Şiiri Nasıl Tanımlamışlar?”, Yücel, S. 7 (Eylül 1935), ss. 21 – 22.
  • “Şuarâ Suresi”, Kur’ân-ı Kerîm, 26. Sure, 224. Ayet.
  • TANPINAR Ahmet Hamdi, “Şiir Hakkında”, Görüş, S. 1 (Temmuz 1930), s. 18 – 24.
  • TAŞDELEN Vefa, “Necip Fazıl‟ın Çilesi, Şiiri ve Poetikası Arasındaki ilişki Üzerine”, Hece, (Necip Fazıl Özel Sayısı), S. 97 (Ocak 2005), ss. 214 – 222.
  • TUNÇ Mustafa Şekip, “Şiir ve Fikir”, Ağaç, S. 4 (Nisan 1936), ss. 2 – 3.
  • TUNÇ Mustafa Şekip, “Şiir ve Fikir”, Büyük Doğu, S. 17 (Şubat 1946), s. 6.
  • VALÉRY Paul, “Edebiyat”, Oluş, S. 3, 4 (1939), s. 41, 57.
  • VALÉRY Paul, “Şiir Meseleleri”, Kültür Haftası, S. 13 (Nisan 1936), s. 249, 52.
  • VALÉRY Paul, “Şiir Meseleleri”, Kültür Haftası, S. 14 (Nisan 1936), s. 268.
  • VALÉRY Paul, “Şiir Meseleleri”, Kültür Haftası, S. 15 (Nisan 1936), s. 284.
  • YETKİN Suut Kemal, Edebiyat Üzerine Denemeler, Palmiye Yay., Ankara 2007.
  • YÜCEL Hasan Ali, “Şiir ve Şair”, Hayat, S. 50 (Teşrinisani 1927), s. 467 – 468.