DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİNDE TEVRAT KAYNAKLI DÖNÜŞTÜRMELER

Kutsal kitapların kaynaklık ettiği peygamber kıssalarının Müslüman topluluklardaki edeb? dönüşümleri üzerinde en önemli etken şüphesiz tefsir kitaplarıdır. Tefsir kitaplarındaki bu dönüştürmenin dayandığı kaynaklardan biri ve belki de en önemlisi ise çoğunlukla Tevrat kaynaklı İsrâiliyyât'tır. Kur'an-ı Kerim'de nispeten daha kısa anılan peygamber kıssalarının ayrıntılı bir şekilde kayıtlı olduğu Tevrat, Süleyman Peygamber hakkında da tafsilatlı bilgiler içermektedir. Süleyman dönüştürülürken, doğrudan Tevrat'a yapılan göndermeler Tevrat'taki paylaşılamayan çocuk davası ve Kral Süleyman'ın gözden düşmesi vakaları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Davutoğlu Süleyman hikâyesi bu bağlamda yeniden yazılırken olay örgülerine ait bazı unsurlar indirgenmiş, örgüye dâhil edilen yeni ilavelerle yer yer genişletmeler yapılmış; Kur'an-ı Kerim ve Tevrat kıssaları uyumlu birliktelik hâlinde iç içe geçirilmiştir. İncelemenin esasını teşkil eden "dönüştürme" metinlerarasılığa ait bir eylemdir. Okur merkezli düşünüldüğünde bir okuma sürecini ifade eden metinlerarasılık, yazar açısındansa bir yeniden yazma sürecidir. Tevrat'ta kral, Kur'an-ı Kerim'de hükümdarpeygamber olarak anılan Süleyman Peygamber'in kıssası bazı müfessirlerce yorumlanırken; tefsir kitaplarına her iki kutsal kitaptan sadece Tevrat'ta bulunan rivayetlerin alınması suretiyle bir edebî dönüştürmenin kapısının aralandığı görülmüştür. Bu çalışmada; yalnızca Tevrat'ta bulunan ve Kur'an-ı Kerim'deki Süleyman Peygamber tasvirine aykırı görünen bazı rivayetlerin, tefsir kitaplarının da etkisiyle, Davutoğlu Süleyman hikâyesinin yazılı ve sözlü örneklerinde dönüştürülmesi, metinlerarası ilişkiler yönteminin temel kavramları üzerinden değerlendirilecektir

TRANSFORMATIONS FROM THE TORAH IN THE STORY OF DAVUTOGLU SOLOMON

The most important factor about the literary transformations of the stories of the prophets in Muslim communities stemmed from the Holy Scriptures are undoubtedly the books of tafsir. One of the resources and perhaps the most important one on which this transformation in the books of tafsir is based is mostly Israiliyyat emanating from Torah. Torah, in which the stories of the prophets are registered in a comprehensive manner that are mentioned in relatively shorter manner in the Qur’an, contains elaborate information about the Prophet Solomon. When the story of the Prophet Solomon is transformed in the geography of the Islamic Orient, the references made directly to Torah are centred upon the events of the case of the unshareable kid and of the disfavour of Solomon in Torah. While the story of Davutoglu Solomon has been rewritten, some elements concerning the plots have been reduced, new sporadic expansions additions have been made with the new additions included in the pattern; The stories of the Qur’an and Torah have been nestled in a coherent association. “Transformation” which is the basis for the research is a practice regarding intertextuality. Intertextuality, which refers to a process of reading when considered reader-centered, is a process of rewriting from the point of the writer. While the story of the Prophet Solomon, who is mentioned as the king in Torah, as the rulerprophet in the Holy Qur'an, has been interpreted by some mufassirs, it was observed that a literary transformation has been paved the way by means of obtaining merely the narrations found in Torah from the two holy books into the tafsir books. In this study, the transformation of the story of Davutoglu Solomon in written and verbal examples of some narrations that are found merely in Torah and that appear to be contrary to the depiction of the Prophet Solomon in the Holy Qur’an, with the effect of tafsir books, will be evaluated on the basis of basic concepts of the intertextual relations method

___

  • Akkaya, Hüseyin (1997). Osmanlı Türk Edebiyatında Süleyman Peygamber ve Şemseddin Sivâsî’nin Süleymâniyyesi, İnceleme, Tenkitli Metin ve Tıpkıbasım, 1. Kısım: İnceleme, Harvard: Harvard Üniversitesi.
  • Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi.
  • Alptekin, Ali Berat (2005). Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Ateş, Ali Osman (2001). “Hazret-i Süleymân’ın Yemini”, Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 1/1, 47-67.
  • Çelik, Ahmet (2005). “Kur’an’ın Nassına Aykırı Olduğu Halde Tefsir Kitaplarında Yer Verilen Haberler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3/11, 56-65.
  • Çığ, Muazzez İlmiye (2009a). Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni, İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Çığ, Muazzez İlmiye (2009b). Sumerlilerde Tufan, Tufan’da Türkler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Daşdemir, Özkan (2015). Davutoğlu Süleyman Hikâyesi -Metinlerarası bir okuma-, Erzurum: Fenomen Yayınları.
  • Demir, Şehmus (2003). Mitoloji, Kur’an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik, Ankara: Beyan Yayınları.
  • Ebû Ca’fer Muhammed Bin Cerîrü’t-Taberî (t.y.). Tarih-i Taberî, I, çev. M. Faruk Gürtunca, İstanbul: Sağlam Yayınevi.
  • İsmayılov, Hüseyn vd. (2007). Azerbaycan Folkloru Külliyyatı-V. Cild: Nağıllar-V. Kitab, Bakü: Nurlan Neşriyyatı.
  • Kitabı Mukaddes (2000). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi.
  • Lord Raglan (2006). “Geleneksel Kahraman”, çev. Metin Ekici, Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar-I, haz. M. Öcal Oğuz vd., Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
  • Oğuz, M. Öcal (2000). Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Ögeyik, Muhlise (Coşkun) (2008). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Rüstemzade, İlkin (2006). Azerbaycan Folkloru Antologiyası-XVI. Kitab: Ağdaş Folkloru, Bakü: Seda Neşriyyatı.
  • Sakaoğlu, Saim vd. (1997). Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri, I, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • Şimşek, M. Sait (1993). Kur’an Kıssalarına Giriş, İstanbul: Yöneliş Yayınları.
  • Yazır, M[uhammed] Hamdi (Elmalılı) (2008). Hak Dini Kur’ân Dili Meâli, Sadeleştirenler: Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Ankara: Akçağ Yayınları.