COVID-19 Salgın Sürecinde Sosyal Medyada Yaşlılara Yönelik Ayrımcılık: Twitter Örneği

Sosyal medya, günümüzde çeşitli gündemlerin oluşturulduğu, paylaşımların bulunulduğu ve tüm bunlara yönelik yorumların yapıldığı bir platformdur. Bu platformlardan biri de Twitter’dır. Twitter’da, COVID-19 sürecinde yaşlılara yönelik yaşa dayalı ayrımcı tutumlarla ilişkili çeşitli paylaşımlarda bulunulduğu görülmüştür. Yapılan ayrımcı paylaşımların nedeninin ise salgın döneminde 65 yaş ve üzeri yaş grubunun riskli grupta olması sebebiyle kronolojik yaşa dayalı olarak sokağa çıkma kısıtlamaların yapılmasına rağmen bazı paylaşımcılar tarafından bu kısıtlamaların sorumlusunun yaşlılar olarak görülmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Buna göre söz konusu çalışma, Twitter’da yaşlılara yönelik yapılan paylaşımlarda yaşa dayalı ayrımcı tutumları, söylemleri ve betimlemeleri tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada bir nitel araştırma tekniği olan içerik analizi tekniği kullanılarak yaşlılara yönelik yaşa dayalı ayrımcılığın nasıl, hangi gerekçelerle gerçekleştirildiği ele alınmaya çalışılmıştır. Buna göre, yapılan paylaşımlarda yaşlılığa yönelik yaşa dayalı ayrımcılık unsurları bir araya getirilerek kodlanmış ve belirli temalar altında ele alınmıştır. Yaşlı bireylerin ‘dede ve nine’ olarak tanımlanması, yaşlı bireylere yönelik ‘alay etme, küçümseme ve aşağılama’ söylemleri, yaşlı bireylere yönelik ‘hakaret, şikâyet, tehdit ve nefret’ söylemleri, yaşlı bireylere yönelik ‘yalnızlık’ söylemleri, yaşlı bireylere yönelik ‘fiziksel şiddet’ söylemleri şeklindeki temalar çerçevesinde çalışmanın bulguları sunularak yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda yaşlıların Twitter’da yapılan paylaşımlarla alay etme, küçümsenme, aşağılanma, hakaret etme ve nefret söylemleri gibi yaşa dayalı ayrımcı tutum, söylem ve betimlemelerle karşılaştıkları görülmüştür.

Discrimination Against the Elderly on Social Media during the COVID-19 Epidemic: Twitter Case

Social media is a platform where various agendas are created today, shares are made and comments about all of them are made. One of these platforms is Twitter. On Twitter, various posts related to age-based discriminatory attitudes towards the elderly were found during the COVID-19 process. The reason for the discriminatory shares is that the age group 65 years and older is in the risky group during the epidemic, so although there are restrictions on the basis of chronological age, it is thought that some sharers are responsible for these restrictions as the elderly. Accordingly, the study aims to identify age-based discriminatory attitudes, rhetoric and depictions in twitter posts for the elderly. The study focused on how and for what reasons age-based discrimination against the elderly were performed using the content analysis technique, which is a qualitative research technique. Accordingly, age-based discrimination elements for old age are brought together and encoded and discussed under certain themes. The definition of elderly individuals as 'grandparents', 'ridicule, contempt and humiliation' rhetoric towards elderly individuals, 'insults, complaints, threats and hate' rhetoric towards elderly individuals, 'loneliness' rhetoric towards older individuals, 'physical violence' rhetoric towards older individuals were interpreted by presenting the themes of the study. As a result of the study, it was observed that the elderly faced age-based discriminatory attitudes, rhetoric and depictions such as ridicule, contempt, humiliation, insulting and hate speech.

PDF

___

AA. (24.03.2020). Halk otobüsüne alınmayan yaşlıyı aşağıladığı iddia edilen 2 kişi yakalandı. https://www.milliyet.com.tr/gundem/halk-otobusune-alinmayan-yasliyi-asagiladigi-iddiaedilen-2-kisi-yakalandi-617302
Bell, P. (2001). Content analysis of visual images. Handbook of Visual Analysis. (Ed.) T. Leeuwen & C. Jewitt, Sage. 22-45.
Boissonnault, P. (2008). Look out! Here come the boomers: Ageism and the apocalyptic demographic. Transformative Dialogues: Teaching & Learning Journal, 1(3), 1-9.
Cao, H., Jiang, J., Oh, L. B., Li, H., Liao, X., & Chen, Z. (2013). A Maslow's hierarchy of needs analysis of social networking services continuance. Journal of Service Management, 24(2), 170-190.
Çayır K. (2012). Yaşçılık/yaşa dayalı ayrımcılık. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. (Der.) Kenan Çayır, Müge Ayan Ceyhan. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 163-174.
Çelebi, N. (1993). Bağımsız işyeri sahibi kadınların aile ve ilişkileri. Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı Yayınları.
Çilingiroğlu, N. D. (2004). Yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 7(4), 225-230.
Demez, G. (2012). Gençlik ideali: Anti-aging uygulamaları ve değişen yaşlılık algılarının medyada temsili. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 5(1), 94-120.
Demir, I. (2017). Mizah dergilerinde yaş ayrımcılığının yeniden üretimi. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1, 57-75. https://doi.org/10.24876/senex.2017.4
Ekici, S. K. & Gümüş, Ö. (2016). Yaşlılıkta teknolojinin kullanımı, Ege Tıp Dergisi, 55, 26-30.
Erendağ Sümer, F. (2017). Sosyal medya kullanım pratikleri üzerine ampirik bir araştırma. Global Media Journal TR Edition, 8(15), 166-181.
Eyce, B. (2000). Tarihten günümüze Türk aile yapısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 4, 223-244.
Goffman, E. (1963). Stigma. Penguin.
Görgün Baran, A. (2004). Türkiye'de aile içi iletişim ve ilişkiler üzerine bir model denemesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (1), 31-42.
Günindi Ersöz, A. (2015). Özel alan/kamusal alan dı̇kotomı̇si: kadınlığın "doğası" ve kamusal alandan dışlanmışlığı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 80-102.
Gürler, C. (2010). Nefret suçları ve iş hayatı. Ankara Barosu Dergisi, (1), 259-274.
Habertürk. (24.03.2020). Kendisini polis olarak tanıttı, tehdit etti, paylaştı! Tepki çeken paylaşım için flaş karar!. https://www.haberturk.com/son-dakika-haber-kendisini-polis-olaraktanitti-tehdit-etti-paylasti-haber-2623070
İHA. (22.03.2020). Bankta oturan yaşlılara sulu ikaz. https://www.cnnturk.com/video/turkiye/bankta-oturan-yaslilara-sulu-ikaz
Kalaycı, I. & Özkul, M. (2017). Geleneksel kalabı̇lsem modern olabı̇lsem: Modernleşme sürecı̇nde yaşlılık deneyı̇mlerı̇. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(18), 90-110.
Kalaycıoğlu, S., Tol, U. U., Küçükural, Ö. & Cengiz, K. (2003). Yaşlılar ve yaşlı yakınları açısından yaşam biçimi tercihleri. Türkiye Bilimler Akademisi Raporları.
Koç M. (2002). Gelişim psikolojisi açısından yaşlılık döneminde ruhsal gelişim. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 287-304.
Kurt, G., Beyaztaş, B.Y. & Erkol, Z. (2010). Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi/Turkish J For Med, 24(2), 32-39.
Kurtkapan, H. (2019). Gençlerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları: Nevşehir örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 220-237.
Loos, E. & Ivan, L. (2018). Visual ageism in the media. Contemporary Perspectives on Ageism. In (pp. 163-176), L. Ayalon, C, Tesch-Römer (Eds.), Springer International.
Lyons, I. (2009). Public perceptions of older people and ageing. National Centre for the Protection of Older People (NCPOP).
Meral, M. & Diri, B. (2014, April). Sentiment analysis on Twitter. In 2014 22nd Signal Processing and Communications Applications Conference (SIU) IEEE, 690-693.
Müftüler, H. G. (2018). Modern toplumda yaş ve yaşlı ayrımcılığı, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 181-214.
Neuman, W. L. (2010). Toplumsal araştırma yöntemleri-nitel ve nicel yaklaşımlar. 2. Cilt. (Çev.) Sedef Özge. Yayınodası.
Öğüt, S. (2011). Modernite, iktidar beden üzerine, Söyleşi: M. İnanç Özekmekçi, Hayatsağlık, (4), 66-75.
Özbay, F. (1984). Kırsal kesimde toplumsal ve ekonomik yapı değişmelerinin aile işlevlerine yansıması. Türkiye’deki Ailenin Değişimi. (Der.) N. Erder. Türk Sosyal Bilimler Derneği. 35-69.
Özbolat, A. (2016). Beşikten mezara: Yaşlılığın sosyolojisi ve din Adana örneği, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), 53-76.
Özmen, Ş. Y. (2013). Türk kültüründe yaşlının yerı̇ ve medyayla yaşlılığın değişen konumu, Millî Folklor, (100), 110-119.
Previtali, F., Allen L. D. & Varlamova, M. (2020): Not only virus spread: The diffusion of ageism during the outbreak of COVID-19, Journal of Aging & Social Policy, 1-9.
Rahman, A. & Jahan, Y. (2020). Defining a ‘risk group’ and ageism in the era of COVID-19. Journal of Loss and Trauma, 1-5. https://doi.org/10.1080/15325024.2020.1757993
Rozanova, J. (2010). Discourse of successful aging in The Globe & Mail: Insights from critical gerontology. Journal of Aging Studies, 24(4), 213–222. https://doi.org/10.1016/j.jaging.2010.05.001
Santini, Z., Jose, P., Cornwell, E., Koyanagi, A., Nielsen, L., Hinrichsen, C., Meilstrup, C., Madsen, K.R. & Koushede, V. (2020). Social disconnectedness, perceived isolation, and symptoms of depression and anxiety among older Americans (NSHAP): A longitudinal mediation analysis. Lancet Public Health, 5(1), e62–e70. https://doi.org/10.1016/S2468- 2667(19)30230-0
Scott, D. M. (2010). The new rules of marketing and PR: How to use social media, blogs, news releases, online video, and viral marketing to reach buyers directly. John Wiley & Sons.
TC. Sağlık Bakanlığı, (2020). COVID-19 (yeni koronavirüs hastalığı) nedir?. https://Covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/Covid-19-yeni-koronavirus-hastaligi-nedir.html
Tekedere, H. & Arpacı, F. (2016). Orta yaş ve yaşlı bireylerin internet ve sosyal medyaya yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 377-392.
TRT Haber. (21.03.2020). 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı başladı. https://www.trthaber.com/haber/turkiye/65-yas-ustune-sokaga-cikma-yasagi-basladi469012.html
Tunçay, G. Y. (2020). Toplumda yaşa bağlı ayrımcılık. Eurasian Journal Of Health Sciences, 3(1), 1-5.
Vefikuluçay, D. (2008). Üniversitede öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Vural, Z. & Bat, M. (2010). Yenı̇ bir iletı̇şı̇m ortamı olarak sosyal medya: Ege Ünı̇versı̇tesı̇ iletı̇şı̇m fakültesı̇ne yönelı̇k bir araştırma. Journal of Yaşar University, 5(20), 3348-3382.
Wink, P. & Scott, J. (2005). Does religiousness buffer against the fear of death and dying ın late adulthood? Findings from a longitudinal study. J Gerontol, 60, 207-214. https://doi.org/10.1093/geronb/60.4.P207
Yıldırım Becerikli, S. (2013). Kuşaklararası iletişim açısından yeni iletişim teknolojilerinin kullanımı: İleri yaş grubu üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (44), 19-31.
Yıldız, R., Ömeroğlu, G. & Terim, N. (2017). Yaşlı penceresinden yaşlı ayrımcılığı: Bursa ve Yalova örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 313-29.