KAZIM BİBER, Hülya CANKORUR, Zehra Nur AKÇAY, Berfu ŞUMNULU

ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİME DEVAM EDEN ANNELERE OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNA YÖNELİK FARKINDALIK EĞİTİMİ

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), bireylerin yaşam fonksiyonları üzerinde etkili olup sosyal ilişki, iletişim, davranış ve gelişimsel bozukluğa neden olabilen bir durum olarak ifade edilmektedir. OSB’li bir çocuğun yaşama başarılı bir şeklide uyum sağlamasını kolaylaştıran en önemli etmenlerden birisi, OSB’li çocuğun ve ailelerin gereksinimlerinin karşılanmasına, sorunlarının azaltılmasına yardım eden, bu sorunlar ile başa çıkmalarını kolaylaştıran ve ailelerin stres düzeyinin azalmasını sağlayan sosyal destek faktörüdür. OSB’li bireylerin davranışlarından ya da aile tutumları kaynaklı, sosyalleşme problemlerinin temel nedeni toplumun OSB hakkındaki bilinç yetersizliği ve buna bağlı olarak, sergiledikleri tutum yanlışlarıdır. Çalışmanın amacı; aile bireyleri içerisinde OSB olmayan 4-6 yaş çocuğu olan annelere verilen eğitim ve akran sohbetleriyle, otizm farkındalığının oluşturulmasıdır. Tek-Grup Ön test-Son test Deneysel Desenin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu, 2017-2018 Eğitim Öğretim yılında Balıkesir İli Karesi İlçesi Sıdıka Sami Kula Anaokulunda çocuğu eğitim alan ve OSB’li çocuğu olmayan 32 anne ve Otizmli Bireyleri Destekleme Vakfında (OBİDEV) çocuğu eğitim gören OSB tanısı almış çocuğu olan 16 anne oluşturmaktadır. Eğitimler, annelerle, OBİDEV merkezinde 12 oturum 6 hafta olarak yürütülmüş, her oturumdan önce OSB`li çocuğu olan 2 anne ve çalışma grubundan 4 anneden oluşan 6 kişilik 8 küçük grup oluşturularak konusunun serbest bırakıldığı 40 dakikalık sohbetler yapılarak yürütülmüştür. Ön test ve son test de kullanılan veri toplama aracı araştırmacılar tarafından geliştirilen 24 sorudan oluşan Otizm Farkındalık Anketidir. Toplanan verilerin analizinde frekans, yüzde ve bağımlı gruplar için McNemar testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda çalışma grubunu oluşturan annelerin eğitim öncesi OSB’i tanıma ve tanımlama, otizmli bireylere yönelik kabul ve bir arada bulunma, OSB’li çocuğu olan ailelere yönelik kabul ve görüşme, OSB’li çocuğu olan ailelerin yaşadıkları sorunları ifade etmeye ilişkin düşüncelerinde verilen eğitime sonrası anlamlı farklılık bulunmuştur.

AWARENESS EDUCATION REGARDING AUTISM SPECTRUM DISORDER FOR MOTHERS WHO HAS CHILDREN IN PRE- SCHOOL

Autism Spectrum Disorder (ASD) is expressed as a condition that affects individuals' life functions and may cause social relations, communication, behavior and developmental disorder. One of the most important factors facilitating a successful adaptation of an autistic child is the social support factor that helps meet the needs of the autistic child and their families, helps them to reduce their problems, facilitates their dealing with these problems, and reduces the stress level of their families. The main reason for the socialization problems caused by the behavior of the autistic individuals or the family attitudes is the inadequacy of consciousness about the autism spectrum disorder of the society and the attitude mistakes they exhibit accordingly. The purpose of the present study is to increase awareness of autism through education and peer talks given to mothers who are with 4-6 year old children and who do not have ASD members within their family. The sample of the study in which experimental design that includes single group pre-test and post-test was used was composed of 32 mothers whose children were educated in Sıdıka Sami Kula Kindergarten in Karesi District of Balikesir province in 2017-2018 academic year and 16 mothers with autistic children who were studying in the Support Foundation for Autistic Individuals (OBIDEV). The trainings were carried out as 12 sessions and 6 weeks in the center of the OBIDEV. Each session was preceded by 40-minute conversations, in which 8 small groups of 6 persons, consisting of 2 mothers with ASD children and 4 mothers from the study group, talked on a free subject. The data collection tool used in the pre-test and the post-test is the Autism Awareness Questionnaire consisting of 24 questions developed by the researchers. In the analysis of collected data, frequency, percentage and McNemar test for dependent groups were used. As a result of the research, significant differences were found in the post-training regarding recognition and identification of ASD, acceptance and coexistence with autistic individuals, acceptance and meeting families with autistic children, and expressing the problems experienced by families with autistic children.

PDF

___

Acar, Ç.(2015). Otizmli Çocuklara Sosyal Becerilerin Öğretiminde Anneler Tarafından Hazırlanarak Sunulan Sosyal Öykü Ve Video Modelle Öğretim Uygulamalarının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Allik, H.,Larsson, J. O., & Smedje, H. (2006). Sleeppatterns of school-age children with Aspergersyndromeor high-functioning autism. Journal of autismand developmental disorders, 36(5), 585-595.
Altiere M. & KlugeS. (2009). Searching for Acceptance: Challenges Encountered While Raising A Child with Autism,Journal of Intellectualand Developmental Disability, S. 34(2), s. 142– 152.
Barnes, D. E., And Yaffe, K. (2011). The projected effect of risk factorreduction on Alzheimer's disease prevalence. The Lancet Neurology, 10(9), 819-828.
Boyd, B. A. (2002). Examining There Lationship Between Stress Andlack of Social Support İn Mothers of Children With Autism. Focus On Autism And Other Developmental Disabilities, 17(4), 208-215.
Brewin, B. J.,Renwick, R., & Fudge Schormans, A. (2008). Parental Perspectives Of Thequality of Life İn School Environments For Children With Aspergersyndrome. Focus on Autism and other developmental disabilities, 23(4), 242-252.
Broach S. (2003). Autism: Rights in Reality: How People with Autism Spectrum Disorders and Their Families Are Still Missing Out on Their Rights, (England and Wales) – fullreport. London: National Autistic Society.
Centelles, L.,Assaiante, C., Etchegoyhen, K., Bouvard, M., & Schmitz, C. (2012). Understanding Social İnteraction in Children With Autism Spectrum Disorders: Does Whole-Body Motion Mean Anything To Them. Encephale, 38(3), 232-240.
Cevher, Z.(2017). Otizmli Çocuklara Yönerge İzlemenin Öğretiminde Sözel Yönergelerin Jest/İşaretlere Dayalı Görsel Destekle Sunulduğu Ve Yalnız Sunulduğu Ayrık Denemelerle Öğretimin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir
Ceyhun, A. T., Özdemir, S., Töret, G., & Özkubat, U. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuk ve Ebeveynlerinin, Ebeveyn-Çocuk Etkileşimlerinin Normal Gelişim Gösteren Çocuk ve Ebeveynleri ile Karşılaştırılması. International Journal of Early Childhood Special Education, 7(2), 183-211.
Cottenceau, H.,Roux, S., Blanc, R., Lenoir, P., Bonnet-Brilhault F., & Barthelemy, C. (2012). Quality of Life Of Adolescents With Autism Spectrum Disorders: Comparison To Adolescents With Diabetes. European Child & AdolescentPsychiatry, 21(5), 289-296.
Çopuroğlu, Y. C. ve Mengi, A. (2014). Toplumsal Dışlanma Ve Otizm. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/5 Spring 2014, p. 607-626, www.turkishstudies.net. DOI Number:10.7827/Turkish Studies. 6993ANKARA- TURKEY
Darıca N. (2000) Otizm ve otistik çocuklar. Özgür Yayınları, İstanbul, 145-149. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (2012) DSM-5: The Future of Psychiatric
Diagnosis. 15 Ocak 2018 tarihinde http://www.dsm5.org adresinden erişildi.
Dunst, C. J. And Trivette, C. M. (1986). Mediating influences of social support: personal, family, and child outcomes. American Journal of Mental Defiency, 90 (4), 403-417
Ekas, N. V., Lickenbrock, D. M., & Whitman, T. L. (2010). Optimism, Social Support, And Well- Being İn Mothers of Children With Autism Spectrum Disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40(10), 1274-1284.
Erden, G. (2010). Çocuk Hekimleri ve Otizm : Tanıda Zorluklar. Türkiye Klinkeri Pediatri Dergisi. 19(1):9–15
Eren, G. H. (2014). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Eşleme Becerilerine Yönelik Eğitim Materyallerinin Ürün Kullanıcısı İlişkisi Açısından Tasarım Kriterlerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Anadolu Üniversitesi, Endüstriyel Sanatlar Anabilim Dalı. Eskişehir
Goldberg, W. A.,Thorsen, K. L., Osann, K., & Spence, M. A. (2008). Use of Home Video Tapes To Confirm Parental Reports of Regression İn Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38(6), 1136-1146.
Güleç-Aslan, Y., Cihan, H., & Altın, D. (2014). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı Çocuk Sahibi Annelerin Deneyimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 96-111.
Gölbaşı, H. (2018). Sivas İl Merkezi’nde Otizm Spektrum Bozuklukları Yaygınlığı Ve Sağlık Çalışanlarının Otizm Spektrum Bozukluklarına Yönelik Bilgi Ve Tutumları, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi. Sivas
Heiman, T. (2002). Parents of Children With Disabilities: Resilience, Coping, And Future Expectations. Journal of Developmental And Physical Disabilities, 14(2), 159-171.
Holroyd, J. And Mc Arthur, D. (1976). Mental Retardation And Stress on Theparents: A Constrast Between Downe's Sydrome and Child Hood autism. American Journal of Mental Deficiency, 80, 552–561
Kaner, S. And Bayraklı, H. (2009). Resilience, Social Support, and Coping with Stress Among the Mothers with Disabled and Nondisabled Children. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 8, 115-133.
Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Ana babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Bilimsel araştırma projesi kesin raporu, Ankara Üniversitesi. Ankara.
Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık Basımevi.
Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Alkım Basımevi. Ankara.
Kırcaali-İftar, G. (2013). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri. E. Tekin- İftar (ed.), Otizm spektrum bozukluğuna genel bakış. Vize Basın Yayın. Ankara.
King, G., Zwaigenbaum, L., Bates, A., Baxter, D., & Rosenbaum, P. (2012). Parentviews of The Positive Contributions Of Elementary And Highschool‐Aged Children With Autism Spectrum Disorders And Down Syndrome. Child: Care, Health And Development, 38(6), 817-828.
Knapp, M., Romeo, R., & Beecham, J. (2009). Economic Cost of Autism İn the UK. Autism, 13(3), 317-336.
Ludlow, A., Skelly, C. & Rohleder, P. (2012). Challenges Facedby Parents of Children Diagnosed with Autism Spectrum Disorder. Journal of Health Psychology, S. 17(5), s. 701-711.
Meral, B. F. (2011). Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuk Annelerinin Aile Yaşam Kalitesi Algılarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Tohum Otizm Vakfı. Otizmde Eğitim, Terapi ve Tedavi Yöntemleri. 2012. http://tohumotizm.org.tr/ Adresinden 02.02.2018 tarihinde dinilmiştir.
Nealy, C. E., O'Hare, L., Powers, J. D., & Swick, D. C. (2012). The İmpact Of Autism Spectrum Disorders On The Family: A Qualitative Study of Mothers’ Perspectives. Journal of Family Social Work, 15(3), 187-201.
Ozonoff, S., Williams, B. J., & Landa, R. (2005). Parental Report Of Theearly Development of Children With Regressive Autism: The Delays-Plus-Regression Phenotype. Autism, 9(5), 461-486.
Özçelik, A. A., Soysal, Ş., Arhan, E., Demir, E., Gücüyener, K., & Serdaroğlu, A. (2015). Autism Spectrum Disorder Management Practices and Level of Knowledge Among General Pediatricians. Gazi Medical Journal, 26(4).
Rahbar M. H., Ibrahim, K., Assassi, P. (2011). Knowledge and attitude of general practitioners regarding autism in Karachi, Pakistan. Journal of Autism and Developmental Disorders 41(4):465–74
Rakap. Salih (2017). Otizm Spektum Bozukluğu ve Özel Eğitim. Tohum Otizm Vakfı. Sivil Düşün AB Raporu.
Rakap, S. ve Kalkan, S. (2017). Özel Gereksinimli Çocuklar Ve Sosyal Kurumlar: Hükûmet, Mahkemeler Ve Okullar. Rakap, S. (Çev. Ed.)., Kalkan, S. (Çev. Yrd. Ed.). Özel Gereksinimli Çocukların Eğitimi. Nobel Yayınevi. Ankara.
Rakap, S., Balikci, S., Parlak-Rakap, A., & Kalkan, S. (2016). An Analysis of Turkish Pre-Service Teachers’ Knowledge of Autism Spectrum Disorder: Implications For Teacher Preparation Programs. SAGE Open, 6(3), 1-11, doi: 10.1177/2158244016668853.
Russell, L., Lynn, K. K., Kristen, A., April, R., Whitney, E., & Whitney, S. (2010). Physical Exercise And Individuals With Autism Spectrum Disorders: A Systematic Review. Research İn Autism Spectrum Disorders, 4(4), 565-576.
Sabuncuoğlu, D.M., Cebeci, S., Rahbar, M.H. (2015). Autism Spectrum Disorder and Attention Deficit Hyperactivity Disorder : Knowledge and Attitude of Family Medicine Residents in Turkey Otizm Spektrum Bozukluğu ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite. Turkish Journal of Family Medicine and Primary care. 9 (2):46-53
Smith, D. D. (2007). Introduction To Special Education: Making A Difference. New York, NY: Pearson Education, Inc.
Spiker, D., Boyce, G. C. & Boyce, L. K. (2002). Parent Child İnteractions When Young Children Have Disabilities. International Review of Research in Mental Retardation, 25, 35-70.
TNAS. (2015).Farklı düşünün - Olumlu davranın, Otizmin Kamu Algıları. Londra: Ulusal Otistik Toplum. www.autism.org.uk/~/media/NAS/Documents adresinden 14 Ocak 2018 tarihinde erişildi.
Top, Ü, F. (2009). Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadıkları Sorunlar ile Ruhsal Durumlarının Değerlendirilmesi: Niteliksel Araştırma. Çocuk Dergisi 9(1):34-42
Töret, G., Özdemir, S., Selimoğlu, Ö. G. & Özkubat, U. (2014). Otizmli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Görüşleri: Otizm Tanımlamaları Ve Otizmin Nedenleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(01), 001-014.
Ünlüer, E. (2009). 2-6 Yaş arası otistik çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. İstanbul.
Vardarcı, G. (2011). Otistik çocuklu ailelere uygulanacak aile eğitim programının aile içi iletişim becerilerine, ailenin problem çözme becerilerine ve otistik çocuklarıyla ilgili algılarına etkisi Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir
Vuran, S. ve Turhan, C. (2012). Sosyal Öyküler. Sosyal Yeterliklerin Geliştirilmesi. Ankara: Vize Yayıncılık; 167-82.
Vuran, S. ve Ünlü, E. (2013). Türkiye’de özel gereksinimli çocukların eğitimi ile ilgili örgütlenme ve mevzuat. S. Vuran (Ed.), Özel eğitim (ss. 57-80). Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmanlık.
Weinstein, A., Miller, H., Tal, E., Avi, I. B., Herman, I., Bar-Hamburger, R.& Bloch, M. (2010). Treatment of Cannabis With drawal Syndrome Using Cognitive-Behavioral Therapyand Relapse Prevention for Cannabis Dependence. Journal of Groups in Addiction & Recovery, 5(3-4), 240-263.
Yasar, P. ve Cronin, K. A. (2014). Perspectives Of College Of Education Students İn Turkey On Autism Spectrum Disorders. International Journal Of Special Education, 29(1), 61-75.
Yazıcı, D.N., Akman, B. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Otizmli Çocukların Kaynaştırılması Hakkındaki Düşüncelerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 19,(1), 105-128
Yumak, N. &Akgul, E. M. (2010). Investigating Elementary School Administrators’ Andteachers’ Perceptions On Children With Autism. Procedia-Social And Behavioral Sciences, 2(2), 910- 914.