BİTKİ ADLARI İÇEREN VE İNSANI NİTELEYEN İTALYANCA VE TÜRKÇE METAFORLARIN ANLAMSAL İNCELEMESİ

Dilbilimde insan merkezli paradigmanın ortaya çıkmasıyla birlikte insanoğlunun doğayı gözlemleyerek kendisini ve çevresini nitelemek için yarattığı metaforlar önem kazanmıştır. Metafor, evrensel olmanın yanı sıra ulusal ve kültürel özellikler taşıyan, duygu ve değerlendirme unsurları içeren etkili anlatım aracı olarak değerlendirilir. Metaforlar yabancı dil öğretiminde, çeviri çalışmalarında ve kültürlerarası iletişimde zorluklar yaratan unsurlar olarak nitelenir. Söz konusu zorlukları aşmak için öğretim konusu olan dillerdeki metaforlar karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. İtalyanca öğretimine yönelik olarak yürütülen Sözcükbilim dersinde İtalyanca ve Türkçe metaforları sistemli bir şekilde inceleme gereksinimi ortaya çıkmıştır. Bu gereksinim doğrultusunda çalışmanın konusu bitki adları içeren ve insanı niteleyen İtalyanca ve Türkçe metaforların anlamsal açıdan karşılaştırmalı incelemesi olarak belirlenmiştir. Konu çerçevesinde metafor kavramına, bitki adları içeren metaforların kullanım alanlarına ve metaforlarda kullanılan bitki unsurlarının kavramsal alanlarına değinilmiştir. Belge tarama ve karşılaştırmalı tanım analizi yöntemleri kullanılarak bitki unsurları içeren ve insanı niteleyen 61 İtalyanca ve 71 Türkçe metafor belirlenmiştir. İnsanı niteledikleri belirlenen Türkçe ve İtalyanca metaforlar, anatomik-fiziksel ve fizyoloji gibi dış özelliklere; biliş, karakter ve davranış gibi öğeleri kapsayan iç özelliklere; sosyal statüye ve cinsiyete bağlı olarak kullanımlarına ve ifade ettikleri anlamlara göre bulgular ve yorumlar bölümünde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu çalışmada elde edilen sonuçların yabancı dil olarak İtalyanca ve Türkçe öğretimine ve çeviri çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

SEMANTIC EXAMINATION OF ITALIAN AND TURKISH FITOMETAPHORS USED TO CHARACTERIZE HUMANS

With emergence of anthropocentric paradigm in linguistics, the metaphors generated to define human society and its environment by observing nature have gained importance. Metaphor, besides being universal, is considered as an effective expression tool conveying national and cultural attributes, containing emotional and evaluative elements. Metaphors are defined as challenging elements in language teaching, translation studies and intercultural communication. To overcome these challenges, metaphors in target languages are studied by means of comparative research. A need for systematical examination of Italian and Turkish metaphors has emerged when teaching Italian lexicology. In light of this need the subject of this study can be described as a comparative semantic analysis of Italian and Turkish metaphors characterizing human and containing plant names. In view of this theoretical frame, the use of fitometaphors and conceptual areas of utilized plant elements are tackled. 61 Italian and 71 Turkish metaphors containing plant elements have been identified by the application of the methods of document browsing and comparative description analysis. The metaphors were comparatively analyzed in findings and comments sections according to: physical, anatomical and physiological features they contain that can be used to define human; intrinsic attributes of cognition, character and behavior; their usage according to social ranking and gender and the meanings expressed. The results of this study are thought to be contributive to Italian and Turkish teaching as well as to foreign language acquisition and translation studies.

PDF

___

Adalı, O. (2004). Anlamak ve Anlatmak. İstanbul: Pan.
Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim). Ankara: TDK.
Aksan, D. (2006). Anlambilim. 4. bs., Ankara: Engin.
Arutyunova, N. D. (1990). “Metafora i Diskurs”, Arutyunova, N. D. (Ed.), Teoriya Metaforıy. Moskva: Progress. ss.5-32.
Budaev, E. V. (2007). “Stanovlenie Kognitivnoy Teorii Metaforıy”, Lingvokulurologiya. 1, ss.16- 32, erişim tarihi: 20.07.2017 http://www.philology.ru/linguistics1/budaev-07.htm
Chudinov, A. P. (2004). “Fitonimnaya Metafora v Sovremennom Političeskom Diskurse”, Russkaya Reč. 4, ss.65-70.
Corriere della Sera. Dizionario di Italiano, http://dizionari.corriere.it/dizionario_italiano/. erişim tarihi: 20.07.2017
Dardano, M. ve Trifone P. (1995). Grammatica Italiana con Nozioni di Linguistica. 3. bs., Bologna: Zanichelli.
Dementyeva, A. G. (2012). Kognitivnıye Osnovıy Formirovaniya Perenosnıyh Znacheniy Fitonimov (Na Materiale Angliyskogo, Russkogo İ Francuzskogo Yazıykov), TGU Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tambov.
Düzenli, M. V. (2016). Rekonstrukciya Metaforicheskoy Kartinıy Mira Semeynıyh Otnošeniy: Korpusno-İdeograficheskiy Podhod, Uralskiy Federalnıy Universitet Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yekaterinburg.
Gabrielli, A. (2011). Grande Dizionario Italiano. Hoepli.it., erişim tarihi: 20.07.2017 http://www.grandidizionari.it/Dizionario_Italiano.aspx. Gak, V. G. (1988). “Metafora: Universalnoe i Specifičeskoe”, Metafora v Yazıyke i Tekste. Moskva: Nauka, s.11-26.
Garbuio, İ. (2017). Sementicheskiy i Lingvokulturologicheskiy Aspektıy İzucheniya Fitonimicheskih Metafor v Russkom Yazıyke (Na Fone İtalyanskogo), NGPU Yayınlanmamış Doktora Tezi, Novosibirsk.
Güneş, S. (2017). “Hayvan Adları İçeren ve İnsanı Niteleyen İtalyanca ve Türkçe Metaforlar Üzerine Bir İnceleme”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16 (4), ss.1102-1118.
Kaplankıran, D. (2016). “Kazak Türkçesinde Organ ve Vücut Bölümlerine İlişkin Adlarla Oluşturulan Bitki Adlandırmaları”, Turkish Studıies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (Prof. Dr. Kamil Veli Nerimanoğlu Armağanı), 11(15), 263-300. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9940.
Kiryakova-Dineva, T. (2016). “The interplay of visual images in food advertising”. In: Annals Of The University Of Craiova, Editura Universitaria, 1-2, 215-226.
Kiryakova-Dineva, T., Hadzhipetrova-Lachova, M. & Chankova, Y. (2017). “Intercultural Dialogue for Education in the Mediterranean Region”. In: EDULEARN17 Proceedings, pp. 3920- 3926. Doi: 10.21125/edulearn.2017.1845.
Kravchenko, A. V. (1996). Yazıyk i Vospriyatie: Kognitivnıye Aspektıy Yazıykovoy Kategorizacii, İzdatelstvo İrkutskogo Universiteta, İrkutsk.
Kravcova, Y. V. (2015). “Metaforicheskaya Kartina Mira Kak Sposob Obraznoy Reprezentacii Deystvitelnosti”, Sisteme i Struktura Shidnoslovyanskih Mov: Zbirnik Naukovih Prac. NPU, Kiev, 9, s.76-84.
Kuşçu, E., (2015). “Fransızca Öğretimi Kişi Betimlemelerinde Kullanılan Deyimlerin Anadil Türkçe’deki Görüntüleri”. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (Prof. Dr. H. Ömer Karpuz Armağanı), 10 (16), 937-952. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8782.
Kutlu, Sadriye GÜNEŞ E. (2014). “Hangi Vücut Tipine Sahipsiniz”, erişim http://www.kadinvekadin.net/vucut_tipinize_gore_beslenin.html. tarihi: 05.09.2017
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2004). Metafora e Vita Quotidiana. (Çev. P. Violi.), 2. bs., Milano: Bompiani.
La Repubblica.it. (2011). Dizionario di Italiano dalla A alla Z, Hoepli, erişim tarihi: 20.07.2017 http://dizionari.repubblica.it/italiano.php.
Levunlieva, M. (2013). “Cleanliness and Purity in the Morality Metaphor System”. In: Lachout, M. (Hrsg.), Aktuelle Tendenzen der Sprachwissenschaft. Philologia -Sprachwissenschaftliche Forschungsergebnisse, Band 176, Hamburg: Kovač, 267-284.
Lukyanova, N. A. (1986). Ekspresivnaya Leksika Razgovornogo Upotrebleniya: Problemıy Semantiki. Novosibirsk: Nauka.
Musaeva, O. İ. (2005). Floristicheskaya Metafora Kak Fragment Nacionalnıy Kartinıy Mira (Na Materiale Russkogo i İspanskogo Yazıykov), VGU Yayınlanmamış Doktora Tezi, Voronej.
Pucileva, L. F. (2008). “Opıyt Analiza Russkih Fitonimov C Konnotativnıymi Znacheniyami, Harakterizuyuschimi Vnešniy Vid Cheloveka (Na Fome İtalyanskogo Yazıyka)”, Mir Russkogo Slova. 3, ss.31-36.
Seropegina, T. V. (2011). “Zoomorfizmıy Kak Edincıy Zoomorfnogo Koda Angloyazıyčnıy Kulturıy”, Vestnik VGU, Seriya: Lingvistika i Mežkulturnaya Kommunikaciya. 1, ss. 81-84.
Soyer, S. (2017). “Translation Of Cultural Expressions And Its Importance In Foreign Language Teaching”. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (15), 567-578. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12039
Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük, erişim tarihi: 20.07.2017 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts.
Zingarelli, N. (1996). Vocabolario della Lingua Italiana. Bologna: Zanichelli.