MURTAZA AYKAÇ, NECDET AYKAÇ, HAKAN SERHAN SARIKAYA

BİR MODERNLEŞME ÖYKÜSÜ: KÖY ENSTİTÜLERİ

Bu çalışmada köy enstitüleri uygulamasının Türkiye’de modernleşmeye etkilerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu değerlendirme süreci, amaçlar ve felsefesi, ekonomik kalkınma, toplum değerlerini geliştirme, sanat eğitimi, sosyal kültürel yaşam, programlar ve ileri eğitim temaları altında ele alınmıştır. Bu çalışmada betimsel bir araştırma niteliğinde olup doküman incelemesi yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Çalışmada köy enstitülerinin Türkiye’nin modernleşmesinde nasıl bir rolü olduğu alan yazın taramasına dayalı olarak doküman analizi yoluyla ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Veriler tümdengelimsel içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Veriler, bir çerçeve oluşturularak okunmuş ve düzenlenmiştir. Bu araştırma için baştan belirlenen temaların altı doldurulmuş ve bulgular doğrudan alıntılarla desteklenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda köy enstitülerin Türkiye’nin aydınlanmasında ve modernleşmesinde önemli bir işlevi olduğu görülmüştür. Köy enstitüleri sanat yoluyla da toplumun modernleşmesine katkı sunmuştur. Özellikle köy enstitülerinde öğrencilerin sanatın bir kolu ile uğraşması, ortaya yaratıcı ürünler çıkması ve bu ürünlerin hem arkadaşları hem de köyde yaşayan insanlarla paylaşılması sanat ürünlerinin zenginleşmesine ve paylaşılmasına olanak sağlamıştır. Bu yönüyle köy enstitülerinin Türkiye’nin modernleşme sürecine bir ışık tuttuğu söylenebilir. Ancak köy enstitüleri uygulamasının çok kısa sürmesi ve kısa sürede kesintiye uğraması, demokratik bakış açısıyla demokratikleşmenin yaşama geçirilmemesi, toprak reformunun yapılmaması ve eğitim sürecinde bilimsel ve demokratik ilkelerden uzaklaşması, Cumhuriyet yönetimi ile başlayan ve köy enstitüleri uygulaması ile gelişen modernleşme uygulaması yarım kalmış ve istenen sonuçlara ne yazık ki ulaşılamamıştır.

A TALE OF MODERNIZATION: VILLAGE INSTITUTES

This study aimed to evaluate the Village Institutes in terms of the effect of the application to modernization in Turkey. This assessment was addressed under the themes of process, goals and philosophy, economic development, community values development, arts education, social cultural life, programs and further education. In this study descriptive method was used and it was carried out by using document analysis method. It is tried to be revealed that what kind of a role Village Institutes had in modernization of Turkey by document analysis based on review of literature in this study. Data were analyzed using deductive content analysis. The data is read and edited by creating a frame. For this research, firstly, related literature was examined and coding categories and themes were formed. Then the themes were created and the findings were supported by direct quotations. As the result of researches conducted, it is seen that Village Institutes featured in Turkey’s modernization and enlightenment. The Village Institutes also contributed to the modernization of society through art. Especially in the Village Institutes, students’ being engaged in a branch of art and creating products and sharing these products with both friends and people living in the village enabled the enrichment and sharing of art products. With this aspect it can be said that Village Institutes brings light to Turkey’s modernization process. The implementation of the Village Institutes lasted very short period of time with lots of interruptions. Due to the failure to implement democratization, the lack of land reform and the elimination of scientific and democratic principles in the education process the Village Instutues was left unfinished and unfortunately the desired results could not be reached.

PDF

___

Afacan, A.F. (1993). Talip Apayadın: Bir sancının varlığında direnen yazar. Öğretmen Dünyası, 14 (168), 29-30.
Aktar, C. (1993). Türkiye’nin batılılaşması. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Akyüz, Y. (1989). Türk eğitim tarihi: Başlangıçtan 1988’e. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No: 160.
Altunya, N. ( 2007). “Yetmişinci yılında köy eğitmenliği” Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze dil kültür eğitim. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Altunya N. (2014). Köy enstitüsü sistemi toplu bakış (4. Baskı). İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı.
Apaydın, H. (1997). Köy enstitülerinde sanat eğitimi. Köy enstitüleri, amaçlar, ilkeler, uygulamalar. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları.
Apaydın, T. (1993). Kadın hakları ve köy enstitüleri. Abece, 80 (7).
Arayıcı, A. (1999). Tonguç ve eğitimbilim. Çeşitli yönleriyle Tonguç, (Yay. Haz. Aydoğan, M.), Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları.
Arıkan, Z. (2010). Enstitü çıkışlı olmayan yazarların köy enstitülerini savunmaları. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Aykaç, N. ve Yürümezoğlu, K. (2010). Köy enstitüsü uygulamaları ve İsmail Hakkı Tonguç Felsefesinin yapılandırmacı öğrenim Süreci Açısından Değerlendirilmesi. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Aykaç, N., Duman, B. ve Yürümezoğlu, K. (2011). Öğretmen eğitiminde duyuşsal boyutun canlandırılması. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında HASAN Ali Yücel’den Günümüze Eğitim Bilim Kültür Politikaları Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği yayınları.
Balcı, A. (2006). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık
Başaran, M. (2007). Ulusal eğitim ve gerçek ulusçuluk. Köy enstitüleri amaçlar ilkeler uygulamalar. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı.
Baysal, E. (2006). Erken Cumhuriyet Döneminde köy mekânına bakış ve köy enstitülerinde mekânlar deneyimler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Çetin, K. (2004). Köy enstitülerinde okuma alışkanlığı ve sanat etkinlikleri. Köy Enstitüleri ve öğretmen yetiştirme. Panel Tartışmaları. (Yayına hazırlayan: Ayşe Çakır İlhan, Fatma Hazır Bırakmaz).AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. No:195
Çukur, D. (2008). Köy enstitüleri eğitim modelinin hedeflediği insan tipi ve Türkiye’de yapılmış tezlerde Köy Enstitüleri. Toplum ve Demokrasi, 2 (4), 151-152.
Ercan, F. (1996). Modernizm, kapitalizm ve azgelişmişlik. İstanbul: Sorunsal Yayınevi.
Erçelebi, H. (1991). Kuruluşunun 50. yılında köy enstitüleri ve Türk eğitim sistemine katkıları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Erdost, M. İ. (2010). Uluslaşma özgürleşme, demokratikleşme perspektifinde köy enstitüleri. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Gazalcı, M. (2010). Tonguç ve parasız eğitim. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Gedikoğlu, Ş. (2006). Neden köy enstitüleri. http://e-kutuphane.egitimsen.org.tr, son erişim tarihi: 01. 04. 2009.
Giddens, A.(1994). Modernliğin sonuçları (çev. E. Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Güvercin, H., Aksu, M. ve Arda, B. (2010). Köy enstitüleri ve sağlık eğitimi. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Hoşgörür, V. (2010). Eğitim tarihimizde bir rapsodi (köy enstitüleri). Eğitim ve Ekin Dergisi. 290, 23- 27.
İncesu, K. (2007). Köy enstitüleri halkı bilinçlendiriyordu. http://www.evrensel.net, son erişim tarihi: 04.11.2018.
İnsel, A. (1996). Düzen ve kalkınma kıskacında Türkiye. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Karaömerlioğlu, A. (2006). Orda bir köy var uzakta. Ankara: İletişim Yayınları.
Kartal, S. (2008). Toplum kalkınmasında farklı bir eğitim kurumu: Köy enstitüleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 23-36.
Kepenek Y. (2010).Yaparak öğrenme yöntemleriyle köy enstitüleri. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Kirby, F. (1962). Türkiye’de köy enstitüleri. Ankara: İmece Yayınları,
Kocabaş, K. (2012). Memleket yazıları. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüler Derneği Yayınları.
Kocabaş, A. (2018). Eğitimde adaleti ve geleceği düşünmek. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüsü Yayınları.
Kodamanoğlu, N. (1964). Türkiye’de eğitim (1923-1960). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Makal, O. (2004). Şimdi korunması gereken kültür varlıkları. Yeniden İmece, 2, 21-28.
Necatigil, B. (2000). Edebiyatımızda isimler sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
Ortaş, İ. (2005). Ülkemizin kaçırdığı en büyük eğitim projesi: Köy enstitüleri. Başkent Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Eleştirel-Yaratıcı Düşünme ve Davranış Araştırmaları Laboratuvarı Pivolka. 4 (17),3-8.
Önen, E. (1993). Köy enstitüleri ve toplum kalkınması. Abece, 80. 1-3.
Özdemir, O. (2008). Köy enstitüleri ve yeni ortaçağın eğitim sorunu. Mersin Eğitim Fakültesi Dergisi. 4 (19), 46-54.
Özsoy, S. (2009). “Türk modernleşmesi”, demokrasi ve eğitim: Dewey perspektifinden bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 9(4), 1895-1931
Sönmez, V. (1998). Eğitim Felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahhüseyinoğlu, H. N. (2007). Bozuk düzende yaşam. Ankara: Anı-Berfin Yayınları.
Susar Kırmızı, F. (2004). Okuma-anlama stratejileri ve Köy Enstitülerinde okuma etkinlikleri. Yeniden İmece, 3, 37-39
Susar Kırmızı, F. (2015). Köy enstitülerinde öğretmen yetiştirmede kullanılan yöntemler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (45),1-11.
Türkoğlu, P. (2004). Tonguç ve enstitüleri (2. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Türkoğlu, A. (2010). Köy enstitülerinden kent enstitülerine. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Ülkü, C. (2008). Sanat eğitimi, sanat ve köy enstitüleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 37-45.
Weber, M. (2004). Sosyolojinin temel kavramları: Meslek olarak ilim (Çev. M. Beyaztaş). İstanbul: Efkâr Yayınları.
Yalçın, Ç. (2011). Öğretmenim Tonguç. Aramızdan Ayrılışının 50. Yılında İsmail Hakkı Tonguç ve Okul Öncesinden Yüksek Öğretime Eğitim Sorunları, Çözüm Önerileri” Sempozyumu. İzmir: Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayını.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.