BİR DÜŞÜNME TÜRÜ OLARAK ESNEK DÜŞÜNME

Düşünme; imgeleme, anımsama, soyutlama, genelleme, tasavvur etme, tasarımlama, kavrama, kasıtlılık, sezme, ayırma, birleştirme, ilişkilendirme, çıkarsama, analiz yapma, bağlantı kurma, karşılaştırma, akıl yürütme, biçimlendirme, tutarlılık, yaratıcılık gibi unsurları içeren zihinsel bir faaliyettir. Düşünme ile ilgili literatürde birçok düşünme türü ele alınmıştır. Bunlardan bazıları yaratıcı, yansıtıcı, eleştirel, analitik düşünmedir. Çalışma bu düşünme türleri ile ele alınabilecek türde olan esnek düşünmeye ilişkin bir çabanın ürünüdür. Esnek düşünme, bilgileri doğrularken ya da düşünceleri değiştirirken akıcı, özgün düşünceler yaratabilme yeteneğidir. Esnek düşünme için dört temel aşama şunlardır: Esnek düşünmenin temel özeliklerinin farkına varma, bir sorun ile ilgili alışılmış düşünceleri belirleme, özgün düşünceler üretme, akıcı düşünceler üretme. Esnek düşünme ile alışılmış düşüncelerin dışına çıkılabilir ve böylece sorunlara, durumlara tek yönden değil de çok yönlü bakış açısı getirilebilir. Bu da özgün fikirlerin, alternatiflerin ortaya çıkmasına veya oluşturulabilmesine olanak sağlar. Sonuçta olabildiğince alışılmışın dışında fikirler üretilebilir. Esnek düşünme sayesinde bireyler; bakış açılarını değiştirebilir ve geliştirebilir, kalıp yargıların dışına çıkabilir, düşüncelerini yenileyebilir, çok sayıda alternatif fikirler üretebilir, etraflıca düşünebilir, uyum sağlayabilir, farklılıkları kabullenebilir, alternatifleri görebilir, açık zihinliliği sürdürebilir, seçeneklere sahip olduğunun farkında olabilir, başkalarını dinleyebilir, yaratıcı fikirlere sahip olabilir, alışkanlıklarını kolaylıkla değiştirebilirler. Esnek düşünmenin geliştirilmesi için soru-cevap, tartışma, altı şapkalı düşünme, beyin fırtınası, problem çözme gibi yöntem veya teknikler kullanılabilir.

FLEXIBLE THINKING AS A KIND OF THINKING

Thinking is a mental activity comprising such components as imaging, remembering, abstracting, generalization, imagining, designing, perceiving, intending, sensing, dividing, combining, relating, inferencing, analysing, connecting, comparing, reasoning, shaping, consistency, creativity. A great many types of thinking have been studied with regard to thinking in the literature. Some of them are creative, reflective, critical and analytical thinking. The current study is a product of an effort regarding flexible thinking in this type of thinking. Flexible thinking is the ability to create original ideas while verifying information or changing ideas. Four basic stages for flexible thinking are as follows: Being aware of the basic features of flexible thinking, determining usual thoughts regarding a problem, producing original thoughts, producing fluent thoughts. One can go out of usual thoughts through flexible thinking and in this way a multiway perspective can be offered to problems rather than one way thinking. In fact, this will lead to the production or forming ideas and alternatives. In the end, unusual ideas could be produced as much as possible. Thanks to flexible thinking, individuals can change their perspectives and develop them, go out of cliché judgements, renew their thoughts, produce a great number of alternative thoughts, think in detail, make adaptions, accept differences, see alternatives, maintain open mindedness, be aware of having choices, listen to others, have creative ideas, change their habits easily. Such methods or techniques as question-answer, discussion, six thinking hats, brainstorming, problem solving could be used to develop flexible thinking.

PDF

___

Alkan, V., & Gözel, E. (2012). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Yansıtıcı Düşünme Becerilerine İlişkin Görüşleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 8(1), 1-12.
August, M. (2000). Flexibility: A Concept Analysis. Nursing Forum. 35(1). 4-13.
Ayazcan, H., & Semerci, N. (2007). Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin İlköğretim Sosyal B ilgiler Dersinde Öğrencilerin Akademik Başarışına Etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 32(145), 39-52.
Bacanlı, H. (2012). Dört Katlı Düşünme Modeli. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim (146), 29-36.
Barak, M. & Levenberg, A.(2016). Flexible thinking in learning: An individual differences measure for learning in technology-enhanced environments. Computers & Education, 99, 39-52.
Başerer, D. (2017). Bir Düşünme Türü Olarak Mantıksal Düşünme. The Journal of Academic Social Sciences, 5(41), 433-442.
Blaye, A. ve Diğerleri (2006). Categorical Flexibility in Children. Developmental Psychology. 3(2). 163-188.
Cengiz, C., & Karataş, F. Ö. (2006). Yansıtıcı Düşünme ve Öğretimi. Millî Eğitim(211), 5-27.
Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Çakır, N. A., & Senemoğlu, N. (2016). Yükseköğretimde Analitik Düşünme Becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1487-1502.
Deak, G. O. (2003). The Development of Cognitive Flexibility and Language Abilities. San Diego: Academic Press.
Deak, G. O. & Diğerleri (2004). Effects of Age, Reminders, and Task Difficulty on Young Children’s Rule-Switching Flexibility. Cognitive Development 19(2004). 385-400.
Dewey, J. (1933). How We Think. A Restatement of the Relation of Reflective Thinking to the Educative Process, Boston: D. C. Heath
Dombaycı, M. A. (2012). Dört Katlı Düşünme Modelinin Kavramsal Temelleri. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim(146), 37-42.
Eden, S. & Passig, D. (2000). İmproving Flexible Thinking in Deaf and Hard of Hearing Children with Virtual Reality Technology. American Annals of the Deaf. 145(3). 286-291.
Epstein, R. (2006). Critical Thinking. USA: Thomson&Wadsworth.
Gazali, (2017). Düşünme, Konuşma ve Söz Üzerine (Çev: Ahmet Kamil Cihan), İstanbul: İnsan Yayınları.
Griffin, P. & McGaw, B., & Care, E. (Eds.). (2012). Assessment and Teaching of 21st century skills. Dordrecht: Springer. 2324-5.
Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar. Sosyal Bilimler, 7(1), 57-74.
Güneş, F. (2012). Öğrencilerin Düşünce Becerilerini Geliştirme. TÜBAR-XXXII, Güz, 127-146.
Hund, M. A. & Foster, E. K. (2008). Understanding Developmental Changes in the Stability and Flexibility of Spatial Categories Based on Object Reletedness. Developmental Psychology. 4(1). 218-232.
Jacques, S. & Blaye, A. (2003). Categorical Flexibility in Preschoolers. Developmental Psychology. Milan.
Kazancı, O. (1989). Eğitimde Eleştirici Düşünme ve Öğretimi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
Koray, Ö. (2004). Yaratyıcı Düşünme Tekniklerindn Altı Düşünme Şapkası Ve Nitelik Sıralam Tekniklerinin Fen Derslerinde Uygulanmasına Yönelik Öğrenci Görüşleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Lipman, Matthew, (2003), Thinking in Education, Cambridge University Press, Cambridge.
Morgan, C. T. (1984). Psikolojiye Giriş. (Çev: Arıcı, H. ve Diğerleri). Ankara: Meteksan Yayınları.
Öner, N. (2014). Klasik Mantık. (13. Baskı). Ankara: Divan Kitap Yayınevi.
Özdemir, O. (2008). Eleştirel Düşünme. İstanbul: Kriter Yayınları.
Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme (Yedinci Baskı). Ankara: Pegem A yayıncılık.
Savant, N. (1997). Logic. “Statements and Definitions”. Logical Thinking, pp.54-107.
Sungur, N. (1997). Yaratıcı Düşünce. (İkinci Baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi.
Tall, D. & Mc Gowen, M. (2001). Flexible Thinking, Consistency, and Stability of Responses: A Study of Divergence. 5(25). 1-8.
TDK. (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
Türker, S. (2002). Aristoteles Gazzali İle Leibniz’de Yargı Mantığı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1. Basım.
Üstündağ, T. (2005). Yaratıcılığa Yolculuk. (Üçüncü Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Vidal, R.V.V. (2009). Creativity for Problem Solvers. Al&Soc. 23: 409-432.
Yıldırım, C. (2010). Bilim Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.