BİNGÖL’DE EVLENME ÂDETLERİ

İnsan hayatının en önemli geçiş dönemlerinden birini teşkil eden evlilik, kavram olarak; belirlenmiş hak ve sorumluluklar dâhilinde bir erkek ile kadının birlikte yaşama kararlılığını gösteren bir anlaşma aracı olarak tanımlanabilmektedir. Ancak evlilik salt bireysellikle gelişen ve onunla şekillenen bir olgu olmayıp aynı zamanda ait olduğu toplumun kültürel öğelerini de beraberinde getiren bir sosyal kurum olarak da dikkati çekmektedir. Bu bakımdan evlilik olgusu insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren günümüze değin sürekli değişerek gelişen bir dizi ritüelle gelmektedir. Bir toplumun kültürel dokusu, sosyolojik yapısı, değerler dünyası böylelikle o toplumun evlenme âdetlerini de belirlemektedir. Evlenme âdetleri de düğünlerde, inanış, gelenek ve birtakım pratikler olarak gerçekleştirilir. Böylece toplumda halk kültürünün ve folklorunun zengin bir uygulama alanı olan evlenme âdetleri geçmişten günümüze aktarılabilmektedir. Bu çalışmada Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Bingöl ili ve yöresinde evlenme âdetleri üzerine bir inceleme yaparak konuya dair somut veriler ışığında değerlendirmelerde bulunduk. Bu bağlamda çalışma esnasında kendi gözlem, inceleme ve araştırmalarımızın yanı sıra sözlü ve yazılı kaynaklardan da yararlandık. Evlilik âdetleri; düğün öncesi, düğün zamanı ve düğün sonrası olmak üzere üç aşamada değerlendirilmektedir. Her üç aşamada zaman ve mekâna bağlı olarak tespit edilen olgu, inanç ve pratikler tespit edilerek yöre kültüründeki yansımaları ele alınmakta ve söz konusu uygulamaların geçmişten günümüze doğru nasıl bir değişim-dönüşüm geçirdikleri irdelenmektedir

MARRIAGE CUSTOMS IN BİNGÖL

Marriage which constitutes one of the most important transition periods of human life, as a concept can be defined as an agreement tool showing the determination of a man and a woman to live together within established rights and responsibilities. However, marriage is not a phenomenon just developing or forming on an individual basis, but also is noteworthy as a social institution that brings together the cultural elements of the society it belongs. In this regard the marriage phenomenon comes with a series of rituals that are continually changing and developing since the first periods of human history to date. The cultural texture, the sociological structure, the world of values of a society thus determines the marriage customs of that society. The marriage customs are realized as beliefs, traditions and several practices in weddings. In this way, marriage customs which is a rich practice area of public culture and folklore are transferred from past to present. In this study we have conducted a research about marriage customs in Bingöl province and environs which is located the Upper Euphrates Part of Eastern Anatolian Region and made assessments under the light of concrete data. In this context, besides our own observations, investigations and searches we also benefited from verbal and written sources. Marriage customs are evaluated in three stages as before the wedding, wedding time, and after the wedding. In all three stages phenomena, beliefs and practices depending on the time and venue are identified and their reflections in regional culture are discussed and what kind of an alteration- transformation those applications have undergone is examined

PDF

___

Akbulut, Yılmaz (1995). Bingöl Tarihi, Kültür Bak. Yayınları, Ankara.
Akyel, Recai (1997). Dünden Bugüne Solhan, Antalya.
Alay, Okan (1996). Kültür Dünyamızda Bingöl, Meg Yayınları, Ankara.
Aydemir, Adem (2013). “Türk Dünyası Düğünlerinde ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine” , TurkishStudies - International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 619-655, ANKARA-TURKEY.
Cumhuriyetin 50. Yılında Bingöl (1973). İl Özel İdare Yayınları, Ankara.
Çopuroğlu, Y. Cemalettin, (2000). “Fırat Havzası Evlilik Kültürü I: Düğün Öncesi”, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 10, (2), 163-193.
Dalyan, Murat Gökhan (2011). “19. Yüzyıl Nasturilerinde Evlilik ve Düğün”, TurkishStudies - International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 661-673 TURKEY
Doğunun Demir Kalesi Kiğı (2000). Malatya.
ErdentuğNermin (1977). Sosyal Âdet ve Gelenekler, Kültür Bak. Yayınları, Ankara.
Giddens, Anthony (2000). Sosyoloji, Ayraç Yayınları, Ankara.
İslam Ansiklopedisi, (1998). C.18, İstanbul.
İzady, Mehrdad (2004). Kürtler-Bir El Kitabı, Doz Yayınları, İstanbul.
Makas, Z. Abidin- Yaşar KALAFAT (1994). Karşılaştırmalı Türk Halk İnançları, Samsun.
Oğuz, M. Öcal, (2012). “Yazılı Hukuk ve Sözlü Hukuk Açısından Evlenme Pratikleri ve ‘Töre Cinayetleri’”,Milli Folklor, Yıl: 24, S.:95, s.:103-113.
Örnek, Sedat Veyis, (1995). Türk Halk Bilimi, Ankara.
Su, Ruhi, (1994). Türk Halk Oyunları, Kültür Bak. Yayınları, Ankara.
Şimşek, Esma (2003). “Kadirli ve Sumbas’ta Evlenme Âdetleri”, Folklor/Edebiyat, 9, (34),135-156.
Yiğitbaş, M. Sadık (1950). Kiğı Tarihi, Cemal Azmi Matbaası, İstanbul.
Yolcu, M. Ali (2014). Türk Kültüründe Evliliğe Bağlı Tabu ve Kaçınmalar,Kömen Yayınları, Konya.
Yurt Ansiklopedisi (1994). 2, 1369, İstanbul.
1. Kaynak1: Hasan ALINCA, 1970 Karlıova doğumlu, üniversite mezunu, öğretmen.
2. K2: Diyadin ALTINDİŞ, 1968 Adaklı doğumlu, lise mezunu, memur.
3. K3: Şefika BALUKEN, 1925 Genç doğumlu, tahsili yok, ev hanımı.
4. K4: Ömer BAZENCİR, 1969 Bingöl doğumlu, lise mezunu, memur.
5. K5: Enver BEKTAŞ, 1975 Kiğı doğumlu, üniversite mezunu, öğretmen.
6. K6: Zahide ENSARİOĞLU, 1968 Genç doğumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı.
7. K7: Rıza GÖNDÜK, 1938 Bingöl doğumlu, ilkokul mezunu, emekli memur.
8. K8: Hasret HAKAN, 1936 Bingöl doğumlu, tahsili yok, ev hanımı.
9. K9: Nafiye ÖZDEMİR, 1930 Genç doğumlu, tahsili yok, ev hanımı.
10. K10: Şefika SÖNMEZ, 1935 Solhan doğumlu, tahsili yok, ev kadını.
11. K11: Hasan TEKİN, 1947 Bingöl doğumlu, üniversite mezunu, emekli idareci.
12.K12: Ferdi YALÇIN, 1991 Genç doğumlu, lise mezunu, müzisyen.