BİLİNMEYEN BİR ESER: YÜMNÎ DİVANI

Bu makalede, biyografik kaynaklarda varlığından bahsedilmeyen Yümnî Divanı tanıtılarak çeşitli açılardan incelendi. Çalışma iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda öncelikle kronolojik olarak Yümnî mahlaslı divan şairlerinin kısa biyografileri verildi. Ardından 5 kaside ve 165 gazelden oluşan bu küçük hacimli Divan'ın sahibi olması muhtemel Yümnî'ler hakkında eserin kendisi ve kaynaklardan yola çıkarak birtakım yorumlarda bulunuldu. İncelemelerimiz neticesinde Divan'ın sahibi Yümnî'nin 1604-1644 yılları arasında kaside ve gazeller kaleme alan IV. Murad devri şairi olduğu tespit edildi. Ayrıca söz konusu şairin Şeyhülislâm Yahyâ'ya övgü niteliğinde kaleme aldığı kaside ve gazellerden Şeyhülislâm'ın hayranı olduğu anlaşıldı. İkinci kısımda ise esere ait tek yazma nüshanın tavsifi yapılarak, Divan'ın şekil ve muhteva özelliklerine dair genel bir inceleme hazırlandı. Bu incelemeye göre eserde geçen manzumelerde Şeyhülislâm Yahyâ'nın Yümnî üzerinde geniş bir tesirinin olduğu ortaya çıktı. Özellikle gazellerinde bir aşk şairi olduğunu hissettiren Yümnî'nin bu yönüyle de Şeyhülislam Yahyâ'yı örnek aldığı görüldü. Makale boyunca, eserin sahibi Yümnî ile Şeyhülislâm Yahyâ arasındaki hem kişisel hem de sanatsal bağa değinildi. Yümnî Divanı'nın klasik Türk şiiri açısından üzerinde durulması gereken vasfı, Türk edebiyatında Şeyhülislâm Yahyâ'ya duyulan bağlılığı dile getiren örneklerden biri olmasıdır. Ayrıca eser, Şeyhülislâm Yahyâ takipçiliğinin edebiyatımızda ayrı bir şiir/üslup çizgisi olarak incelenmesi gerektiğini de yeniden hatırlatmıştır

AN UNKNOWN WORK: YÜMNÎ’S DİVAN

In this article, we will investigate into various aspects of the Yümnî’s Divan which have not been mentioned in the biographical sources. This study consists of two sections. In the first part, short biographies of the poets who use Yümnî as pseudonym has been discussed. We have made some observations on Yümnî’s Divan and other sources to identify the Yümnîs who may be to the author of this short Divan which consists of 5 qasides and 165 ghazels. As a result of our observations we indicated that Yümnî was a divan poet who lived and wrote qasides and ghazels between 1604-1644 in Murad IV era. Furthermore we understand from the qasides and ghazels that Yümnî wrote for Şeyhülislâm Yahyâ as an appraisal, we observed that Yümnî was an admirer of him. In the second part of the article, we discussed how we analyzed the form and content of the Divan, by introducing the only manuscript of the Divan that exists today. We concluded in our observation that Şeyhülislâm Yahyâ had an extensive influence on Yümnî. Accordingly, Yümnî was influenced by Şeyhülislâm Yahyâ, especially because of the sense he evokes as a love poet in his ghazels. Throughout the article, the personal and artistic relationships between Şeyhülislâm Yahyâ and Yümnî, who is thought to be the author of this Divan have been discussed. The important feature of the Yümnî’s Divan as an example of classical divan poetry is that the divan manifests an example of adherence to Şeyhülislâm Yahyâ. This work also reminds us of the fact that it is important to read the works of the followers of Şeyhülislâm Yahyâ as a distinctive line of poetry in literature

PDF

___

AKKUġ, Metin (1993). Nef‘î Divanı, Ankara: Akçağ Yay.

BATĠSLAM, H. Dilek (2009). “ġehir ġiirleri ve ġeyhülislam Yahyâ‟nın Edirne Gazelleri”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı), S. 39, s. 483-498.

CEZAR, Mustafa (2011). Mufassal Osmanlı Tarihi, C. IV, Ankara: TTK Yay.

ERDEM, Sadık (1998). “Mehmet Salih Yümnî Tezkire-i ġu„arâ-yı Yümnî (Ġnceleme-Tenkîdli Metin-Ġndeks)”, Ġstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. LV, s. 85-112.

KIRAN, Fatih (2011). Klasik Türk Şiirine Ait Bir Mecmû‘a-i Eş‘âr, Niğde: Niğde Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi.

Fatîn Davud, Hâtimetü’l-Eş‘âr (Fatin Tezkiresi), (Haz.: Ömer Çiftçi), http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83503/fatin-davud---hatimetul-esar.html (ET: 10.03.2012)

HAKVERDĠOĞLU, Metin (2007). Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Dâmat İbrâhim Paşa’ya Sunulan Kasîdeler, Konya: Selçuk Üniversitesi SBE Doktora Tezi.

ĠPEKTEN, Haluk- ĠSEN, Mustafa vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara: KTB Yay.

ĠSEN, Mustafa (1997). Ötelerden Bir Ses Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Ankara: Akçağ Yay.

Ġsmail Belîğ (1999). Nuhbetü’l-Âsâr Li Zeyl-i Zübdeti’l-Eş‘âr, (Haz.: Abdulkerim Abdulkadiroğlu), Ankara: AKM Yay.

KAVRUK, Hasan (2001). Şeyhülislâm Yahyâ Divanı, Ankara: MEB Yay.

KAYA, Tufan (2007). Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’ndeki 13467 Numaralı Mecmuanın Metni, Konya: Selçuk Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi. Mecmû‘a-i Eş‘âr ve Enva‘-ı Hutût, Michigan Üniversitesi Yazmaları: http://hdl.handle.net/2027/mdp.39015079129808 (ET: 09.03.2012)

Mecmû‘a-i Eş‘âr, Ġstanbul AraĢtırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, ġevket Rado Yazmaları, ġR_000089.

Mustafa Safâyî Efendi (2005). Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ‘idi’l-Eş‘âr), (Haz.: Pervin Çapan), Ankara: AKM Yay.

Müstakim-zâde S. Sadeddin (1978), Devhatü’l-Meşâyıh (Osmanlı Şeyhülislâmlarının Biyografileri), Ġstanbul: Çağrı Yay.

Müstakim-zâde S. Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisab (Tıpkı Basım), Ankara: KTB Yay.

Sâlim Efendi (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, (Haz.: Adnan Ġnce), Ankara: AKM Yay.

Ahdî (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu‘arâsı, (Haz.: Süleyman Solmaz), Ankara: AKM Yay

ġeyhî Mehmed (1989a). Vekayiü’l Fudalâ (Şakaik-i Numanîye ve Zeyilleri), C. 3, (Haz., Abdülkadir Özcan), Ġstanbul: Çağrı Yay.

ġeyhî Mehmed (1989b). Vekayiü’l Fudalâ (Şakaik-i Numanîye ve Zeyilleri), C. 4, (Haz., Abdülkadir Özcan), Ġstanbul: Çağrı Yay.

TUMAN, Mehmed Nail (2001). Tuhfe-i Nâilî (Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri), Cilt II, (Haz.: Cemal Kurnaz-Mustafa Tatçı), Ankara: Bizim Büro Yay.

YILDIRIM, Ali (2006). Divan Edebiyatında Mahlas ve Mahlas-nâmeler, Ankara: Akçağ Yay.

Yümnî Divanı, Ġstanbul AraĢtırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, ġevket Rado Yazmaları, ġR_000017.