BİLGİ TOPLUMUNA GEÇİŞ SÜRECİNDE TÜRKİYE’DE VE BULGARİSTAN’DA HALK KÜTÜPHANELERİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA

Bilgi toplumuna geçiş süreciyle birlikte dünyamız sosyal, kültürel, siyasi ve ekonomik alanlarda çok hızlı ve büyük bir değişimin içerisine girmiştir. Bu değişim süreci bütün toplumsal yapı ve kurumları etkilemektedir. Yaşanan değişim dalgasından etkilenen kurumlardan birisi de halk kütüphaneleridir. Halk kütüphaneleri her kesiminden insana hiçbir ayrım gözetmeksizin kültür, eğitim ve bilgi hizmeti sunan toplumsal kuruluşlardır. Toplumsal kuruluşlar hem içinde bulunduğu toplumda yaşanan değişimden etkilenen hem de bu değişimi etkileyen kurumlardır. Halk kütüphaneleri de bilgi toplumunda yaşanan değişim sürecinden hem etkilenmişler hem de bu değişim sürecini etkilemişlerdir. Bilgi toplumuna geçiş süreciyle birlikte halk kütüphanelerinin temel hizmetleri olan kullanıcı hizmetleri, teknik hizmetler ve yönetsel hizmetlerde köklü değişimler yaşanmıştır. Aynı süreçte halk kütüphaneleri temel unsurları olan derme, kullanıcı, personel, bina ve bütçelerini de yeni bir bakış açısıyla, bilgi toplumunun ve bilgi teknolojilerinin getirdiği yenilikler doğrultusunda yeniden tanımlanmak, yapılandırmak zorunda kalmışlardır. Bu çalışmada Türkiye ve Bulgaristan'daki halk kütüphanelerinde çalışan kütüphane yöneticileri ve kütüphanecilerin bilgi toplumuna geçiş sürecinde halk kütüphanelerinin mevcut durumları, rolleri ve konumları amaçlanmaktadır. Bu kapsamda çalışmada Türkiye'deki 81 il halk kütüphanesinde Bulgaristan'daki 28 Bölge Halk Kütüphanesinde görev yapan 136 yönetici ve kütüphaneciyi kapsayan bir anket çalışması yapılmıştır. Çalışmanın son kısmında ise anketlerden elde edilen verilerden hareket edilerek çeşitli sonuçlara ulaşılmış, ulaşılan sonuçlar çerçevesinde de öneriler geliştirilmiştir

THE PUBLIC LIBRARIES IN TURKEY AND BULGARIA IN THE TRANSITION PROCESS TO INFORMATION SOCIETY: A COMPARATIVE RESEARCH

Our world has been exposed to a great and rapid change in the social economic, cultural and political fields with the transition process to information society. These alteration and revolution process has affected all social structure and institutions. One of the institutions affected by this change wave is the public libraries. The public libraries are social institutions that present cultural, educational and information services to the individuals from every segments of the society without making any kind of discriminations. The social institutions are both affected by this change and affect this change. The public libraries have been both affected by and affected these change and revolution process in the information society. There have been radical changes in the user, technical and managerial services which are the main services of public libraries with the transition process to information society. In same process, the public libraries have had to redefine and reconstruct the main elements of public libraries such as the collection, user, staff, building and budget elements with a new perspective with the innovations that the information society and information technologies have brought. In this study, a survey, which include 81 public libraries in Turkey and 277 librarians and library managers in these libraries, and 28 regional public libraries in Bulgaria and 136 librarians and library managers in these libraries, have been carried out to find out the current situations of the public libraries in Turkey and Bulgaria and get the opinions of the librarians and library managers, which work in these libraries, about the role and place of the public libraries in the passing process to the information society. In the last part of the study, some results have been reached according to the data gained from the surveys and the suggestions have been made in accordance with the results gained.

___

  • Aabø, S. (2005) The role and value of public libraries in the age of digital technologies. Journal of Librarianship and Information Science, 37 (4), 205-211.
  • Akkaya, M. A. (2013) Halk kütüphanelerinde halkla ilişkiler ve Narlıdere İlçe Halk Kütüphanesi örneği. Türk Kütüphaneciliği, 27 (1), 168-179.
  • Aktan, C. C. ve Tunç M. (1998) Bilgi toplumunun doğuşu ve gelişimi. Yeni Türkiye Dergisi, 28
  • Aralık 2014 tarihinde http://www.canaktan.org/yeni-trendler/bilgi-toplumu/bilgi-toplumdogusu.htm adresinden erişildi. Alakuş, M. (1991) Bilgi toplumu. Ankara: Kültür Bakanlığı Kütüphaneler Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Alpaslan, S. (2007) Sanayi ve bilgi toplumu metaforlarının karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya. Altay, A. (2015) Услуги в Публичните Библиотеки в България и Турция в Преходния Процес
  • на Преминаване към Информационно Общество / The public library services in Turkey
  • and Bulgaria in the transition process to information society / Bilgi toplumuna geçiş sürecinde Türkiye’de ve Bulgaristan’da Halk Kütüphanesi Hizmetleri. Yayınlanmamış doktora tezi, State University of Library Studies and Information Technologies, Sofya. Altunışık, R., Coşkun R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012) Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık. Arslantekin, S. (1988) Karşılaştırmalı kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 2 (2), 74-83.
  • Atınç, S. (2013) Türk halk kütüphanelerinin mekansal tasarımlarında yeni gelişmeler. H.S. Keseroğlu ve S. Arslantekin (Yay. Haz.), 3. Halk Kütüphaneciliği Sempozyumu: Kütüphanelerde Mekan Tasarımı 08-10 Mayıs 2013, Muğla içinde (ss. 15-20). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Balina, S. (2014) Public libraries: facilitators of information society and e-inslusion in Latvia. Procedia – Social and Behaviroral Sciences, (109), 412-416.
  • Barber, E., Pisano, S., D’alessandro, S., Romagnoli, S., Parsiale, Veronica ve diğerleri (2006) Information society and information technology. The International Informatioan & Library Review, 38 (1), 1-14. Bulgarian libraries: acce ss points to information and communication for all, (2014) 21 Aralık 2014 tarihinde http://www.glbulgaria.bg/upload/docs/Country_Grant_Proposal_ BULGARIA_PUBLIC_EN.pdf. Adresinden erişildi. Çakırer, M. A. (2005) Bilgi toplumunda kütüphaneler ve ABD’deki Urbana Free Library örneği.
  • ÜNAK’05: Bilgi Hizmetlerinin Organizasyonu Kongresi’nde sunulan bildiri. 05 ocak 2015
  • tarihinde http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-27.pdf adresinden erişildi. Bilgi Toplumuna Geçiş Sürecinde Türkiye’de Ve Bulgaristan’da Halk… 27 Turkish Studies
  • International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/2 Winter 2016
  • Çoban, H. (1997) Bilgi toplumuna planlı geçiş: gelecekten kaçılamaz: Bilgi toplumuna planlı geçiş için stratejik planlama ve yönetim bilgi sistemi uygulaması. İstanbul: İnkılap Kitabevi. DeMaagd, K., ve diğerleri. (2013) The use of public computing facilities by library patrons:
  • demography, motications and barriers. Government Information Quarterly, (30), 110-118.
  • Erkan, H. (1993) Bilgi toplumu ve ekonomik gelişme, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Erkan, H. (2009) Türkiye’nin stratejik öncülüğü: AB ya da bilgi toplumu. Stratejik Araştırmalar Dergisi, (13), 1-19.
  • Frankel, B. (1991) Sanayi sonrası ütopyalar (K. Durand Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Fuller, S. (2005) Knowledge as product and property. N. Stehr and V. Meja (Yay. Haz.). Society
  • and Knowledge. içinde (ss. 243-268), London: Transaction Publisher. Hapel, R. (2012) Summary from the committee on the public libraries in the knowledge society.
  • Public Library Quarterly, 31 (1), 56-71.
  • IFLA (2004). Halk kütüphanesi hizmeti: gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri (B.Yılmaz, Çev.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi. İşevi, A. S. ve Çelme, B., (2005) Bilgi çağında yeni hazine: Entelektüel sermayeyle rekabeti yakalamak. Bilgi Dünyası, 6 (2), 251-267.
  • Kajberk, L. (2013) Redefining the purpose for public libraries under pressure: A Critical approach based on input drawn from external theoretical frameworks. Türk Kütüphaneciliği, 27 (2), 253-265.
  • Kakırman, A. (2001) Teknolojik gelişmelerin kütüphanelere etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 15 (2), 172-177.
  • Kaptan S. (1995). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri, Ankara: Tekışık Yayınları. Kaynak, S. (2008) Bilgi toplumuna geçiş sürecinde bilgi ekonomisi ve Türkiye üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Koç, O. (2006) Bilgi toplumu organizasyonlarında örgüt içi çatışmaların yönetiminde entelektüel
  • liderliğin rolü. Yayınlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Kurulgan, M. (2005) Bilgi toplumunun kütüphaneler üzerine etkisi. ÜNAK'05: Bilgi Hizmetlerinin
  • Organizasyonu ve Pazarlanması 22 Eylül 2005, İstanbul, 25 Ekim 2015 tarihinde http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-19.pdf adresinden erişildi. Li, L. (2006). Building the ubiquitous library in the 21st century. World Library and Information
  • Congress: 72nd IFLA General Conference and Council, Retrieved September, Seoul, Korea. 1.
  • Ocholla, D. N. (2009). Are African libraries active participants in tuday’s knowledge and information society. South African Journal of Libraries and Information Science, 75 (1), 20-27.
  • Öğüt, A. (2003) Bilgi çağında yönetim. Ankara: Nobel Yayınları. Özdemirci, F. (1987) Beş yıllık kalkınma planlarında halk kütüphanelerimiz. Türk Kütüphaneciliği, 1 (4), 196-208.
  • Reinecke, I. (1992) Elektroniğin büyüsü. İstanbul: İnsan Yayınları. 28 Ahmet ALTAY – Tania TODOROVA Turkish Studies
  • International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/2 Winter 2016 Rukancı, F. ve Anameriç, H. (2004). Bilgi toplumu ve toplumun bilgilenmesinde kütüphanelerin
  • rolü. Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası Sempozyumu : Saga of Librarianship International Symposium,Ankara (Turkey),21-24 October 2004, içinde (ss. 330-338) Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi.
  • Sekaran, U. (2006). Research methods for business: A skill building approach. John Wiley & Sons. Şen, A. ve Koç, O. (2002) Bilgi toplumunun taşıdığı risk unsurları. I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Bildiriler Kitabı: 10-11 Mayıs 2002, Kocaeli, içinde (ss. 926-938). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi yayınları.
  • Todorova, T, ve diğerleri (2012) E-motion of the manager of cultural institution experiences within
  • ERASMUS Intensive Programme IP LibCMASS at State University of Library Studies and Information Technologies in Sofia. Information in e-motion: Papers from 20th BOBCATSSS International Conference on Information Science, 23-25 January 2012, Amsterdam. İçinde (ss. 324-327). Amsterdam: Bock+Herchen Verlag.
  • Tonta, Y. (2003). Dijital Hizmetlere ve Kaynaklara Erişim. B. Yılmaz (Yay. Haz.). Bilgi toplumuna doğru halk kütüphaneleri: Pulman-XT Türkiye Ulusal Toplantısı Sonuç Raporu,
  • 16-19 Kasım 2002, Milli Kütüphane, Ankara içinde (ss. 103-108) Ankara: ANKOS ve Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Yılmaz, B. (2003) Demokrasi, sivil yönetim, çok kültürlülük ve halk kütüphaneleri. B. Yılmaz (Yay. Haz.). Bilgi Toplumuna Doğru Halk Kütüphaneleri: PULMAN-XT Türkiye Ulusal Toplantısı Sonuç Raporu, 16-19 Kasım 2002, Milli Kütüphane Ankara, içinde (ss.21-25) Ankara: ANKOS ve Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Yılmaz, B. (2010). Türkiye’nin bilgi toplumu politikasında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi
  • Dünyası, 11 (2) 263-289.
  • Yılmaz B. ve Aydın H. (2011) Bilgi politikası konusundaki uluslararası çalışmalarda kütüphane
  • kurumuna yaklaşım: Avrupa Birliği Lizbon Stratejisi ile Birleşmiş Milletler Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi. Bilgi Dünyası, 12 (1), 46-69.