BİTKİ ÖRTÜSÜ DEĞİŞİMLERİNİN 16 GÜNLÜK PERİYOTLAR HALİNDE İZLENMESİ: MARDİN İLİ ÖRNEĞİ (2000-2010)

Uzaktan algılama, doğal olaylara, özellikle iklime ve insana bağlı bitki örtüsü değişimlerini geniş bir bantta izleme, araştırma ve sayısal veriler ile güvenilir bir şekilde ortaya koyma imkânı sunmakta ve büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Uzaktan algılama yönteminde, bitki ile doğal ortam arasındaki ilişkiler, farklı modellemeler ve uydu görüntüleri kullanılarak irdelenmektedir. Normalize Fark Bitki İndeksleri (NDVI), bitki örtüsü değişimlerini izlemekte yoğun olarak kullanılan modellerdendir. Geçmişte NOAA AVHRR verileri, günümüzde ise MODIS uydusuna ait NDVI veriler, yüksek mekânsal ve zamansal çözünürlüğü ile geniş sahalardaki bitki örtüsü değişimlerini izlemekte kullanılan uydu görüntüleridir. Bu araştırmada, 885 bin ha'lık bir alan kaplayan Mardin ilinde, yüksek biomas aktiviteye sahip bitki örtüsünün yıl içindeki değişimi, MODIS NDVI görüntüleri kullanılarak, 16 günlük periyotlar halinde izlenmiş ve söz konusu değişim, grafik, haritalar ile ifade edilmiştir. Araştırma sonucunda, Mardin ili bitki örtüsünde 20002010 yılları arasında önemli değişimler tespit edilmiştir. Bitki örtüsünün % 13'ünün orman ve çalılardan, % 40'ının ise tarımsal ürünlerden oluştuğu inceleme sahasında, değişim paternini daha çok tarımsal faaliyetler belirlemektedir. Nitekim tüm yıllarda, en yüksek biomas aktiviteye sahip alanlar, yoğun bir şekilde tarımsal faaliyetlere sahne olan çalışma sahasının güneybatı kesimidir. Mardin ilinin güneybatısından başlayıp güneyden bir hat boyunca doğuya doğru uzanan söz konusu saha, çalışma alanının ovalık kesimini oluşturmaktadır. Öte yandan çıplak alanların çalışma sahası genelinde yıl boyunca çok yüksek oranlara sahip olması, dikkat çeken bir diğer husustur

MONITORING CHANGES OF VEGETATION COVER IN PERIODS OF 16-DAYS: MARDIN CITY CASE (2000-2010)

Remote sensing provides an opportunity to monitor and research in a wide band the vegetation cover changes on which depend natural events, in particular climate and human, and to present them by numerical data reliably. Conducted by using the remote sensing method, researches about which are relationships between vegetation and natural environment are examined using different modellings and satellite images. Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) is one of the most commonly used remote sensing models in monitoring vegetation cover changes. While NOAA AVHRR data with spatial resolution of 1 km were frequently used in the past, NDVI data belonging to MODIS satellite are satellite images which are in the present day used to monitor vegetation changes on wide areas with 250 m. high spatial and 16-days temporal resolutions. In this investigation, change within the year of vegetation cover which has a high biomass activity in Mardin city that is occupied by an area of 885.000 ha was monitored in periods of 16-days by using MODIS NDVI images, and the said change was expressed in graphics and maps. In consequence of the investigation, significant changes were determined during the period between years of 2000-2010 on vegetation cover of Mardin city. In the investigation area where 13% of vegetation cover consists of forest and bushes, and 40% of it consists of agricultural products, change pattern are more decided by agricultural acvitities. As a matter of fact, areas on which have the highest biomass activity in all the years are the southwest parts of the study area which densely witness to agricultural activities. The said area, which is starting from southwest of Mardin city and extending toward east along a line from the south, constitutes the bottom land (plain part) of the study area. On the other hand, the fact that bare areas are of very high rates throughout the study area is an another issue to attention-grabbing

PDF

___

ATALAY, İ., “Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası”, Meta Basımevi, İzmir, 140, 2011.
ATALAY, İ., “Türkiye Vejetasyon Coğrafyası”, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 14-66, 1994.
ATALAY, İ., “Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri”, Meta Basımevi, İzmir, 134-145, 2002.
ATALAY, İ., MORTAN, K., “Türkiye Bölgesel Coğrafyası”, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 265-289, 2003.
AVCI, M., “Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye'nin bitki örtüsü”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi , 27-55, 2005.
BİRİCİK, A. S., “Mardin ve Mücavir Mıntakasının Strüktür ve Jeomorfolojisi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, 121-134, 1975.
BOX, E., HOLBEN, B. N., & KALB, V., “Accuracy of AVHRR vegetation index as a predictor of biomass, primary productivity and net CO² flux”. Vegetation , 71-89, 1989.
ÇELİK, M. A., KARABULUT, M., “Ahır Dağı (Kahramanmaraş) ve Çevresinde Bitki Örtüsü ile Yağış Koşulları Arasındaki İlişkilerin MODIS Verileri Kullanılarak İncelenmesi (2000- 2010)”, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Sayı: 1 (6), 123-133, 2013a.
ÇELİK, M. A., KARABULUT, M., “Yağış Koşullarının Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Biomas Aktivitesi ve Fenolojik Özelliklerine Etkisinin Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak İncelenmesi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 60, 37-48, 2013b.
DEVLET SU İŞLERİ (DSİ), “Mardin-Kızıltepe Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu”, DSİ Matbaası, Ankara, 3, 1970.
EIDENSHINK, J. C., & FAUDEEN, J. L., “The 1-km AVHRR global land data set: first stages in implementation”, International Journal of Remote Sensing (15), 3443–3462, 1994.
EKLUNDH, L. “Estimating relations between AVHRR NDVI and rainfall in East Africa at 10-day and monthly time scales”, International Journal of Remote Sensing , 19 (3), 563-568, 1998.
ERİNÇ, S., “Vejetasyon Coğrafyası”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını, 1, 1977.
GÜNAL, V., “Mardin’in İktisâdi Coğrafyası”, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa, 3-16, 1999.
GÜNAL, V., “Mardin İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turizm Amaçlı Kullanım Olanakları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1-7, 2006.
http://www.dsi.gov.tr. (Erişim Tarihi: 10.06.2013).
http://www.mardintarim.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 10.06.2013).
http://www.ormansu.gov.tr. (Erişim Tarihi: 10.06.2013).
HUETE, A., LEEUWEN, W. v., & JUSTİCE, C., “MODIS Vegetation INDEX(MOD13) Algorithm Theoretical Basis Document”, Arizona, 1, 1999.
KARABULUT, M. “An Examination of Relationships Between Vegetation and Rainfall Using Maximum Value Composite AVHRR-NDVI Data”. Turkish Journal of Botanic (27), 93- 101, 2003.
KARABULUT, M., “NOAA AVHRR Verilerini Kullanarak Türkiye’de Bitki Örtüsünün İzlenmesi ve İncelenmesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 29-42, 2006.
KAWABATA, A., ICHİİ, K., & YAMAGUCHİ, Y. “Global monitoring of interannual changes in vegetation activities using NDVI and its relationships to temperature and precipitation”, International Journal of Remote Sensing , 22 (7), 1377-1382, 2001.
KETİN, İ., “Güneydoğu Anadolu'nun Kambrien Teşekkülleri ve Bunların Doğu İran Kambrieni İle Mukayesesi”, MTA Dergisi, Sayı: 66, 75-87, 1966.
MAO, D., WANG, Z., LUO, L., & REN, C., “Integrating AVHRR and MODIS data to monitor NDVI changes and their relationship with climatic parameters in Northeast China”, Internatıonal Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 1, 528, 2011.
MARDİN VALİLİĞİ “Mardin İli Çevre Durum Raporu”, Mardin Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Mardin, 34-35, 2011.
REVADEKAR, J. V., TİWARİ, J. K., & KUMAR, K. R., Impact of climate variability on NDVI over the Indian region during 1981-2010. International Journal of Remote Sensing , 33 (22), 7132-7150, 2012.
SARAÇOĞLU, H., “Bitki Örtüsü, Akarsular ve Göller”, Öğretmen Kitapları Dizisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 52, 1990.
SÖZER, A. N., “Güneydoğu Anadolu’nun Doğal Çevre Şartlarına Coğrafî Bir Bakış”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 2, 8-30, İzmir, 1984.