BELENALAN KÖYÜ KIRSAL MİMARİSİNİN İRDELENMESİ VE DÜĞMELİ EV YAPIM SİSTEMİNE BİR ÖRNEK

Kültürel mirasın korunması ve yaşatılabilmesi için yapılması gereken ilk çalışma, bu mirası oluşturan değerlerin araştırılması ve envanterlerinin çıkarılmasıdır. Yapılan tespit ve gözlemlerden sonra geliştirilen stratejiler, koruma sürecinin en önemli bileşenlerini oluşturmaktadır. Kapsamlı ve sürdürülebilir bir koruma ise karar vericilerin, somut kültür varlığı niteliği taşıyan yapıların sahiplerinin ve koruma çalışmalarını yapacak mimarlık ve ilgili meslek gruplarından kişilerin kültürel mirasın korunması konusunda eğitilmeleri ve koruma çalışmalarının niteliklerinin arttırılması ile mümkündür. Bu bağlamda, yerel mimarlık eserlerinin belgelenmesi ve korunması konusunda yapılan akademik çalışma ve araştırmalar, anıtsal nitelikli yapılar kadar ilgi görmeyen kırsal mimarinin tespiti ve koruma önerilerinin geliştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Çoğu zaman yerel mimaride kullanılan yapım tekniğinin anlaşılması, mevcut yapılara ait ayrıntılı inceleme ve belgeleme çalışmalarının yapılması ile mümkün olabilmektedir. Yapılar tescillenmiş olsa bile, sürece bağlı olarak yıkılmaları ya da fiziksel deformasyonların artması durumunda özgün değerleri yok olmaya başlamaktadır. Farklı yerleşimlerde yaşayan insanların, çevredeki doğal kaynakları yerel gelenekler ve ihtiyaçlar doğrultusunda değerlendirerek, bulunduğu yere göre değişkenlik gösteren yapım sistemlerini geliştirdikleri bilinmektedir. Bu görüşe örnek olarak, Akseki- İbradı havzasında geliştirilen ve bölgeye özgü bir yapı geleneğini yansıtan “düğmeli” yapım sistemi verilebilir. Bu araştırma sırasında, Akseki, Belenalan Köyünün yerel mimari özellikleri ve köyde yer alan yapılarla ilgili incelemeler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Korunması gerekli kültürel miras niteliğine sahip bir evin mimari karakteri incelenmiş olup, çalışma kapsamında edinilen bilgiler, yapılan tespitler ve üretilen bazı çizimler araştırmacılarla paylaşılmıştır.

INVESTIGATION OF RURAL ARCHITECTURE OF BELENALAN VILLAGE AND AN EXAMPLE OF “BUTTONED” HOUSE CONSTRUCTION SYSTEM

The first thing to be done for sustaining and preservation of cultural heritage is to investigate the values that create the heritage and to make the inventory. The strategies developed after inventory and monitoring studies made are the most important components of the preservation process. Comprehensive and sustainable preservation is possible by educating and supporting decision-makers, owners of tangible cultural assets and the architects and related professional groups who will carry out conservation studies of cultural heritage and increasing the quality of conservation activities. In this context, academic studies and researches on the documentation and preservation of vernacular architecture are of great importance for the documentation and preservation of rural architecture that is not interesting as monumental buildings. The construction technique, which is often used in vernacular architecture, is mostly possible to understand with detailed examination and documentation of the existing buildings. Even if the structures have been registered, the original values of the structure begin to disappear due to their collapse or the increase of physical deformations. It is known that people living in different settlements have developed construction systems that vary according to their location by evaluating the natural resources in the environment in line with local traditions and needs. The “buttoned” construction system developed in the Akseki-İbradı basin, reflecting a region-specific building tradition can be given as an example to this view. During this research, the local architectural features of Akseki, Belenalan Village and the buildings in the village have been examined and evaluated. The architectural character of a house that has to be protected has been examined and the information obtained, the determinations made and some drawings produced have been shared with the researchers.

___

  • Adak, M. vd. (2015). “İlkçağ’da Akseki Bölgesi”, Ben Akseki’yim, (Haz.) Durak. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık, 251-274.
  • Akkaya, N. (2005). Akseki İlvat Köyleri ve Çevresindeki Geleneksel Türk Evlerinin Mimari ve Süslemesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Akseki Belediye Başkanlığı (2018) Arslan, M. (?). Konya Vilayet Salnamelerinde Akseki Kazası 1868-1906, Lord Matbaacılık.
  • Bakırcılar, N. A. ve Durgun, H., (2015), “Osmanlı Dönemi’nde Akseki’ye Genel Bir Bakış”, Ben Akseki’yim, (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık.
  • Çelik Başok, G., (2017). “Authentic Walling Technique of Traditional Houses in Akseki: Study on Ormana”. ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 1(1): 69-77.
  • Çelik, G. (2009). Construction Techniques of Four Traditional Ormana Houses, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • Çinbilge, Özçelik (2015). “Bir Bitki Cenneti ya da Akseki”. Ben Akseki’yim. (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık. 111-130.
  • Davulcu, M. (2015). “Ormana Yöresi Geleneksel Konut Mimarisi ve Yapıcılık Geleneği”. Kalemişi Dergisi, 3(5): 47-96.
  • Eravşar, O. (2015). “Akseki ve Çevresindeki Selçuklu Dönemi İzleri”, Ben Akseki’yim, (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık. 291-304.
  • Enhoş, M. (1974). Bütün Yönleriyle Akseki ve Aksekililer. İstanbul. Gökdemir, A. vd. (2016). “Investigation of Architecture and Structural Seterioration of Historical Akseki Houses (Buttoned Houses)”. BAUN Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(1): 38-48.
  • Günay, R. (2017). Ormana: Toroslarda Bir Köy, İstanbul: Ege Yayınları.
  • Hadimli, H. (2008). Akseki İlçesi’nin Coğrafyası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
  • ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi (2013.
  • Karayazı, S. S. (2015). Akseki İlçesi Belenalan Köyü Kırsal Mimari Doku Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Kavas, K. R. (2009). Environmental Aesthetics of the Rural Architectural Tradition in the Mediterranean Highlander Settlement: The Case Study of Ürünlü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Kavas, K. R. (2011). “Patterns of Environmental Coherence in the Rural Architecture Tradition of Ürünlü (Akseki-İbradı Basin)”, METU Journal of the Faculty of Architecture, 28, Ankara. 23- 40.
  • Kavas, K. R. (2015). “Akseki-İbradı Havzası’nda Geleneksel Mimarlık”, Ben Akseki’yim, (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık. 365-388.
  • Kuleli, A. E., Ağcabay, T., Bölükbaş Dayı, E. (2018). “Yerel Mimari Miras Ve Koruma Sorunlarına Yönelik Bir Araştırma Osmaneli Balaban Ve Eski Tahal Sokaklar Örneğinde Tespit ve Öneriler” Yerel Ölçekte Geleneksel Mimarinin Korunması”, Editör: Yıldırım Gönül, Bilge, İstanbul: Gri Lab Reklam Tanıtım Ve Baskı Teknolojileri, 81-107.
  • Özkaynak, K. (1954). Akseki Kazası Tarih-Coğrafya-Turizm-Biyografi, Ankara: Akgün Matbaası.
  • Sarıkaya, M.A. (2015). “Akseki ve Çevresinin Coğrafyası ve Jeolojisi”. Ben Akseki’yim, (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık. 47-64.
  • Sağıroğlu Ö. ve Karayazı S.S. (2017). “Akseki Belenalan Köyü Geleneksel Kırsal Konut Dokusunda Korumanın; Ekoturizm Yoluyla Sürdürülebilirliğinin Tespiti”, TÜBAV Bilim Dergisi, 10(1): 12-35.
  • Sağıroğlu Ö., Kınıklıoğlu T. S. ve Karayazı S.S. (2016). “İlvat Bölgesi Ahşap Kapı Teknolojsi ve Kilit Sisteminin ‘Traka-Tıfraz’ Belgelenmesi”, TÜBAV Bilim Dergisi, (9)3: 10-30.
  • Tay, L. (2017). “Akseki’nin Düğmeli Camileri”. Mediterranean Journal of Humanities, 7(1): 309- 323.
  • Yeşildal, N. (2008). Antalya, Ürünlü Köyü Sivil Mimari Örneği Yapıların Yapım Sistemlerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Yıldırım, O. N. (2006), “Tarihsel Yönden Akseki ve Akseki’den Göç Akseki ve Aksekililik”, Son Bin Yılda Antalya Sempozyumu 18-19 Aralık 2003. haz. Ekinci, N., Akın, H. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılapları Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını. 51- 73.
  • Yılmaz, M. ve Doğanay, O. (2015). “Akseki ve Çevresindeki Arkeolojik Veriler, Durum Tespiti ve Ön Değerlendirme”, Ben Akseki’yim. (Haz.) Durak, A. İstanbul: Elit Ofset Matbacılık. 239-248.