Bedri Rahmi Eyüboğlu, 1911-1975 yılları arasında yaşamış bir şairdir. Bir güzel sanat olarak gördüğü şiirin yanında resim sanatıyla da ilgilenmiştir. Hem şair hem de ressam olarak renkleri ve kelimeleri kaynaştırmaya gayret etmiştir. Bu çalışmada şairin bu iki yönünün de ortak paydasında yer alan kadın teması üzerinde durulacaktır. Kadın, şairin kendi hayatında adeta bir ilham kaynağı olarak değer bulurken, kadının toplum hayatındaki rolü ve değeri de şairce bir duyarlılıkla değerlendirilmiş ve ikinci plana atılmamıştır. Bu dikkatle "Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Şiirlerinde Kadın" başlığı altında şairin kadını ele alan şiirleri incelenecektir. Şiirin birden çok güzel sanatla ilişki içinde olmamasının bir kayıp olacağını düşünen şair, şiirinin merkezine bu düşünceyle pek çok farklı unsuru yerleştirir. Çocukluk yıllarından beri tanıdığı Anadolu coğrafyası ve insanı onun şiirinin temel noktalarından biri olur. Bedri Rahmi'nin sanatına kaynaklık eden diğer önemli unsurlar ise halk kültürü, tabiat ve kadındır. Bu noktadan hareketle Bedri Rahmi şiirinin önemli kaynaklarından biri olan kadının incelenmesinin gerekli hâle geldiği söylenebilir. Bu çalışmanın amacı Bedri Rahmi'nin şiirlerinde kadının nasıl işlendiğini ele almaktır. Kadının gerek bireysel gerekse toplumsal bir figür olarak şairin hayatında nasıl bir yerde bulunduğu, sanatçı bakış açısıyla bunun şiirlere nasıl yansıtıldığı ele alınmaya çalışılacaktır. Çalışmada şairin bütün şiirlerinin toplandığı "Dol Karabakır Dol" kitabı temel kaynak olarak kullanılmıştır. Şairin bütün şiirleri tek tek okunup değerlendirilmiş ve kadının ele alındığı şiirler (Güzel ile Faydalı, Yıkansın Gözlerim Yıkansın, Oğlum Mehmed'e Evlerimizi Takdim Ederim, Hele Bir Başlasın, Yeşil, Keklik Simalı, Trabzon Deyince, Elemtere Fiş, Karadut, Karadut 2, Sitem, Kara Sevda, Kul Köle, Eren'e Mektup, Tadım Benim, Karabiber, Sabah, Meseledir, Sevda Üstüne, Susadım, Dişi Oğlu Dişi, Mor Gelin, Çıkmaz, İnsan Kasidesi, Bahçeler Dolusu, Sakal Makal Yahut Aferin Ahmet Bu Yolda Devam Et, Kırk Odalı Konak, Bir Şahit Aranıyor, Hizmetçiler, Talaslı, Akıl ile Gözün Hikâyesi, Körpe Gelin, Bir Porsiyon Dünya, Yazma Destanı, Denizli Destanı, Sabır ile Koruk, Kağıtsız-Kalemsiz, İstanbul Destanı) makaleye kaynak olacak şekilde sınıflandırılmıştır. Bunun yanı sıra bizzat şair tarafından kendi sanat ve şiir anlayışının değerlendirildiği Kardeş Mektupları, İnsan Kokusu, Deli Fişek, Tezek kitaplarından da faydalanılmıştır. Şairin şiirleri üzerine yapılmış çalışmalar vardır. Bunların en önemlilerinden biri R. Melih Erzen'in yaptığı doktora tezidir. Ancak yaptığımız bu çalışmada kadın daha ön plana çıkartılarak, şairin de hayatında yaptığı gibi, hayatın merkezine alınarak incelenmiştir. Öncelikle şairin sanatı belirleyen tabiat, halk kültürü ve kadın unsurları üzerine kısa değerlendirmeler yapılmıştır. Sonrasında ise kadının; kadın ve güzellik, kadın ve aşk, toplum hayatındaki kadın, Anadolu ve kadın, şehirde yaşayan kadın başlıkları altında değerlendirmesi yapılmıştır. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türk şiirine Anadolu'yu ve onun farklı renklerini taşıyan şairlerden biridir. Coğrafyaya karşı gösterdiği bu duyarlılığın yanına kadına karşı gösterdiği duyarlılığı da eklemek gerekir. Şahsi hayatında yaşadığı aşklarla da kendisinden söz ettiren şair, şiirinde de kadını farklı boyutlarıyla ele almaktan çekinmez. Bedri Rahmi Eyüboğlu 1930'lu yıllarda başladığı şiir yolculuğunda halk kültürünü ve sanatlarını kullanmayı kendine bir rehber edinen bir sanatçıdır. Şiirin de resim, heykel, müzik gibi bir güzel sanat olduğu ve bütün sanatların birbirleriyle ilişki içinde olması gerektiği düşüncesindedir. Bu düşüncesi ve kendisinin aynı zamanda bir ressam olması dolayısıyla şiirlerinde özellikle resim sanatının etkilerini görmek mümkündür. Kadın onun hassas olduğu bir diğer konu olarak belirlenebilir. Halk kültürüne yakınlığı, Anadolu'yu ve Anadolu insanını yakından tanıması kadın meselesine de yaklaşımını şekillendirir. Anadolu'daki kadının ezilmişliği, çaresizliği anlatıldığı kadar onun yaratıcılığı, güzel sanatlara olan katkısı(dokumacılık, heykel, mimari gibi) da ele alınır. Şehir hayatındaki kadın figürü de göç sonucunda yerleşmeye, evini bir arada tutmaya çalışan, fabrikada çalışan kadın olarak değerlendirilir. Kadının hem sosyal hayattaki hem de evinin içindeki yeri ayrıntılı olarak ele alınır. Bedri Rahmi Eyüboğlu, hayatında önemli olan iki kadına yazdığı şiirleriyle de dikkati çeker. Özellikle "Karadut" çok bilinen aşk şiirlerinden biri olarak antolojilerde yerini almıştır. Bu şiiri yazdığı Mari Hanıma duyduğu aşk kimseden gizlemeye gerek duymadığı için dikkatleri çeker. Hayatındaki bir diğer önemli kadın olan karısı Eren Eyüboğlu ile de hem sanatçı olarak hem de hayat arkadaşı olarak paylaşımları olur. Bedri Rahmi'nin şiirlerinde kadını ele alırken kendi hayatından ve şahit olduklarından hareket ettiğini söylemek mümkündür. Yukarıda belirtildiği gibi hayatında çok önemli bir yere sahip iki kadın şiirlerinin kaynağının kendi hayatından, kendi yaşadığı aşklardan alındığının ispatı gibidir. Ayrıca sadece kadına değil toplum hayatına da büyük bir dikkatle yaklaşan şair, ressamca bir duyarlılıkla kadınların hayata kattığı renkleri de farklı boyutlarıyla dile getirir. Kırk Odalı Konak şiirinde büyük bir evin içinde yaşayan kadınlar adeta resmedilir. Hizmetçiler şiiri de benzer bir mantıkla yazılmış gibidir. Evdeki hizmetçilerin hikâyeleri elbette kadın hikâyeleri olarak anlatılır. "Hepsinin dudaklarında benim adım/ Tevekkeli değil ellerinde büyümüşüm" mısraları yazarın gerçek hayat ile şiirlerini yazarken kurduğu ilişkiyi ispatlar niteliktedir. Şair gerçek hayatı şiirlerine yansıtırken zaman zaman halk kültürüne olan bağlılığını da göstermek ister. Bunun için insanları ağız özellikleriyle şiirinde konuşturur. Yeşil başlıklı şiirinde "kiraz ucuz kadınlar bahalı" mısrası bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca şairin deyimlere ve atasözlerine olan bağlılığı düşünüldüğün de kadını anlatırken bunlardan faydalanması da dikkat çeker. Susadım şiirindeki "Seni düşündüm kadınım şükrederek/ Su gibi aziz olasın her daim/ Ekmek kadar mübarek" mısraları kadının varlığına her şartta şükreden şairin düşüncelerini de yansıtır. Bir diğer kültür unsuru olan türküler de şairin şiirlerine kaynaklık ederler. Talaslı şiirinde yer alan "Eller kınalı/ Gözler sürmeli/ Nereden bulmalı/ Satın almalı" mısraları bu noktada önemlidir. Ayrıca şairin yaptığı bir resmin altına "Talaslı Turna 1945" imzasını atması da şairin gerçek hayatla ilişkisi bağlamında değerlendirilmelidir. 1952 yılında yayımlanan Tuz kitabının başında yer alan Güzel ile Faydalı şiiri hem nesir hem nazım şeklinde yazılmıştır. Bu şiirde şairin kadına bakış açısını açıkça görmek mümkündür. "Bir güzel kadın tasarlayın ki hiçbir işe yaramıyor, ne hamur yoğuruyor, ne de çocuk doğuruyor, öyle put gibi duruyor. Bir ağaç tasarlayın ki ne meyve veriyor, ne gölge veriyor... Bu iki misali pek iyi seçemedim. Kadının güzeli hiçbir işe yaramasa, gider bir mecmuaya kapak olur..." (Eyüboğlu, 2011, s.164). Bu örnekten de anlaşılacağı gibi Bedri Rahmi Eyüboğlu kadını sadece aile içindeki ya da ev içindeki haliyle değil toplum hayatında edindiği yer ile de değerlendirmektedir. Bu durum da onun kadınlara yaklaşımında gerçekçilik çizgisinden ayrılmadığını gösterir. Şairin kadını her yönüyle ele aldığı ona öncelikle insan sonrasında da sevgili ve anne olarak değer verdiği görülür. Kadının hayatın merkezindeki konumu şairce bir duyarlılıkla dile getirilir. Kadınların sadece olumlu ve değerli tarafları değil toplum hayatının içindeki durumları da anlatılır. Toplumda kadının zaman zaman sadece cinsel bir kimlik olarak değerlendirilmesi, Anadolu'da küçük yaşta evlendirilen kız çocukları, büyük evlerde hizmetçilik yapan kadınların yaşadıkları dramlar da onun şiirlerinde ele alınır. Bu makalede belirtilen unsurlar ışığında şair ve ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun şiirlerinde kadın unsurunu nasıl ve hangi kriterlere göre değerlendirildiği tespit edilmeye çalışılmıştır.

Bedri Rahmi Eyüpoglu is one of the most known poets in the period ofmodern Turkish poetry. His brilliancy manifests itself in his ability to unify poetry with painting. Using the words in his poetry like the colours in his paintings makes him remarkable in his art. His poetry generally recounts folk culture, nature and women. Grown up in different rural areas in Anatolia within its cultural variety, folk songs and idioms have become the source of his poetry. Being also a painter, nature inspires him with its colurs that enriches his words. This article focuses on the woman figure which he uses remarkably often in his works. The poet attracts our atteintion with his sensitive approach to women. He evaluates the women`s position in the society being quite aware of the realities of life. He observes and evaluates the women who try to exist as an individual in metroplitans as well as the ones who struggle to survive through poverty in the rural areas of Anatolia. This paper aims at showing the importance and value of women through the poet`s eyes and his poems are analysed under the subtitles such as beauty, love, women in big cities, women in society and women in Anatolia Bedri Rahmi Eyüboğlu, who lived between the years 1911-1975, was a poet. He considered poetry as one of the fine arts and was also engaged in painting. Both as a poet and a painter he has struggled to fuse colours and words. This study is about women who stand at the common border of his both identities. Women are important actors in the life of the poet as sources of inspiration. The poet has expressively investigated and studied the social roles and value of women without giving her the secondary status. Thus the works of the poet on women will be studied under the heading “Women in Bedri Rahmi Eyüboğlu’ s Poetry”. The poet who has considered that keeping poetry apart from other fine arts would be a great loss placed many different factors at the centre of his poems. One of the key points in his poetry has been the people and geography of Anatolia with which he has been familiar with since his early childhood. Other sources of Bedri Rahmi’s artistic endeavour have been folk culture, nature and women. Moving from this point, it might be asserted that women should be studied as one of the key factors that influenced the poetry of Bedri Rahmi. The aim of this study is investigating how Bedri Rahmi uses women in his poems. Further than that, how the poet situates women as both a social and an individual figure in his own life and how he reflects such in his poetry using his artistic point of view will be also studied. Within the study all the poems of Bedri Rahmi collected under the volume “Dol Karabakır Dol” was used as the main reference. The entire poetry of Eyüboğlu was read and evaluated one by one and those related to issues concerning women were classified so as the form the basis of the study. The poems related to women are: Güzel ile Faydalı, Yıkansın Gözlerim Yıkansın, Oğlum Mehmed’e Evlerimizi Takdim Ederim, Hele Bir Başlasın, Yeşil, Keklik Simalı, Trabzon Deyince, Elemtere Fiş, Karadut, Karadut 2, Sitem, Kara Sevda, Kul Köle, Eren’e Mektup, Tadım Benim ,Karabiber, Sabah, Meseledir, Sevda Üstüne, Susadım, Dişi Oğlu Dişi, Mor Gelin, Çıkmaz, İnsan Kasidesi, Bahçeler Dolusu, Sakal Makal Yahut Aferin Ahmet Bu Yolda Devam Et, Kırk Odalı Konak, Bir Şahit Aranıyor, Hizmetçiler, Talaslı, Akıl ile Gözün Hikâyesi, Körpe Gelin, Bir Porsiyon Dünya, Yazma Destanı, Denizli Destanı, Sabır ile Koruk, Kağıtsız-Kalemsiz, İstanbul Destanı. In addition to these, Bedri Rahmi’s own views about his understanding of art and poetry as observed in his books Kardeş Mektupları, İnsan Kokusu, Deli Fişek, and Tezek were consulted. There are various studied on the poetry of Bedri Rahmi. One of the important studies is R. Melih Erzen’s doctoral dissertation. However, this study places and studies woman at the centre of life as the poet has already done. In the first place, brief reflections on nature, folk culture and woman which emerge as the main points in the poetry of Eyüboğlu are presented followed by our evaluation of women under the categories; woman and beauty, woman and love, woman as a social being, Anatolia and woman and urban woman. Bedri Rahmi Eyüboğlu is one of the poets who have introduced Anatolia and her different colours to the world of Turkish poetry. His emotional interest in geography was followed by his sensitivity towards women. As his personal life is full of love affairs the poet does not hesitate to write poems about various aspects of women. Bedri Rahmi Eyüboğlu’s journey of poetry which started in 1930s was guided by his interest in using folk culture and arts. He believed that poetry was also one of the fine arts like painting, sculpture and music and all forms of art should be in good relation with each other. This belief of his combined with his painter self gave his poetry picturesque qualities. Women are marked as one of his main interests. His proximity to folk culture, Anatolian geography and people influences his approach towards women. He narrates both the oppressed and desperate woman and the creative woman who contributes to fine arts (weaving, sculpture and architecture). The urban woman figure struggles to settle down after moving, tries to keep her home intact and works at the factory. Both the social and household roles of the woman are depicted in detail. Bedri Rahmi Eyüboğlu has received attention with the poems he wrote for two important women in his life. Especially his poem “Karadut” has been largely anthologised as a love poem. He wrote this poem for Mari and gained attention for he did not feel the need to hide his feelings towards her. Another important woman in his life was his wife Eren Eyüboğlu with whom he was both artistic and lifetime partners. It is possible to assert that Bedri Rahmi was under the influence of his own life and the lives he witnessed while composing his poems. As mentioned above the two women who have been the poetic persona in his poems were also real life loves. In addition to this the poet is also careful about social life issues and expresses the colours added to life by women with a painter’s sensibility and depicts the multiple dimensions he observed. In his poem Kırk Odalı Konak he almost paints the women living inside a huge manor. His poem Hizmetçiler follows a similar vein. The stories of the housemaids are told as woman stories. The lines “My name on all those lips / Small wonder I have grown in their hands” illustrate the relationship between the life and poetry of Bedri Rahmi. When the poet wants to talk about real-life he also wants to show his devotion to folk culture from time to time. He accordingly makes his persona speak a vernacular or in the local dialect; in his poem Yeşil he writes “cherries cheap women costly/kiraz ucuz kadınlar bahalı”. One might also see his devotion to idioms and proverbs in the lines he talks about or depicts woman characters. In his poem Susadım the lines “Seni düşündüm kadınım şükrederek/ Su gibi aziz olasın her daim/ Ekmek kadar mübarek/ I thought about you woman everyday/Be holy as water/ And sacred as bread” reflect the thought of the poet who thanks God under all conditions. Another cultural element, Turkish folk songs are a source of inspiration for the poet. In his poem Talaslı he recites a folk song “Eller kınalı/ Gözler sürmeli/ Nereden bulmalı/ Satın almalı/Her hands in henna/Her eyes in kohl/Where to find her/How to get her”. Moreover he has undersigned one of his paintings “Talaslı Turna 1945” which should be evaluated in relation to his real-life relations. The poem entitled Güzel ile Faydalı which appeared in his book Tuz (1952) was written both in verse and prose. In this poem the poet openly reflects his ideas about women. “Think about a woman who is useless, neither gives birth to a child nor kneads the dough, stands still as a statue. Think about a tree that never gives fruits, nor has a shadow…I think I was mistaken while building the analogy. A beautiful woman, even useless, makes a good cover girl …” (Eyüboğlu, 2011, s.164) as obviously stated Bedri Rahmi Eyüboğlu does not evaluate women only in relation to her social or household condition but with her social position as well. This indicates that he is realistic in his approach to women. It has been observed that the poet has approached women from a wide spectrum and valued her first as a human being then as a lover and a mother. He poetically expresses the central position of women in society. He not only talks about positive and valuable aspects of women but also talks about their condition in social life. These include the solely foregrounded sexual identity of women, underage girls married in Anatolia, the tragedies of housemaids living in large houses and others. This study investigates how poet and painter Bedri Rahmi Eyüboğlu deals with women in his poetry.