AMANOS DAĞLARININ ORTA KESİMİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ

Amanos Dağlarının orta kesimi ve yakın çevresini kapsayan inceleme alanı Akdeniz Bölgesi'nin Adana Bölümü'nde, İskenderun Körfezi ile Antakya-Maraş Grabeni arasında yer alır. Yaz döneminde sadece Tropikal hava kütlelerinin etkisi altında olan saha, kış döneminde Tropikal ve Polar hava kütlelerinin karşılaşma sahası dâhilindedir. Genel olarak çalışma alanında kış döneminde Akdeniz Tali Cephesine bağlı frontal faaliyetler ve lokal basınç şartları, yaz döneminde Azor antisiklonu ve Basra alçak basınç merkezleri arasında genel sirkülasyon ve lokal basınç şartları, topoğrafya şartları ile birlikte çalışma alanının iklim koşullarının oluşumunda belirleyici olmaktadır. Kabaca kuzey güney yönünde denize paralel uzanan dağlık kütle denizel etkilerin iç kısımlara sokulmasında önemli bir engel oluşturur. Batıda Akdeniz doğuda karasal alanlar üzerinde farklı ısınmadan kaynaklanan lokal basınç merkezleri arasında yükselen Amanos dağları, birbirine çok yakın ancak klimatik açıdan oldukça farklı iki ortamın oluşmasına neden olmuştur. İnceleme alanın alçak kesimlerinde karakteristik Akdeniz iklimi, yüksek kesimlerinde Akdeniz dağ kuşağının iklim özellikleri görülmekle birlikte, sahanın farklı kesimlerinde coğrafi şartların planetar faktörler üzerindeki etkisine bağlı olarak iklim özelliklerinde kısa mesafeler içerisinde önemli değişiklikler görülür. Çalışma sahasının genelinde Akdeniz termik rejimi görülür. Sahada yağış rejimi açısından dağın doğusu ile batısı arasında önemli farklar mevcuttur. Dağın doğusunda yer alan istasyonlar Akdeniz yağış rejiminin karakteristik özelliklerini yansıtırken, batıda yer alan istasyonlarda ise yaz ve kış mevsiminde düşen yağış miktarı bakımından Akdeniz yağış rejiminden farklılıklar göze çarpar. Amanos Dağları, ülkemizin rüzgâr potansiyeli yüksek alanlarından biridir. Sahada Bahçe, Hasanbeyli ve Belen çevresinde rüzgâr enerji santrali bulunmaktadır. Amanos Dağları ve yakın çevresi, zengin bitki tür çeşitliliği, hassas ekosistemleri ve yüksek biyolojik çeşitliliğinin yanında tarım, sanayi, ticaret, turizm, ve yaylacılık gibi sosyo-ekonomik faaliyetlerin yoğun gerçekleştiği bir alandır. Bu çalışmada, sahada mevcut bulunan ekolojik zenginliklere ve yoğun sosyo-ekonomik faaliyetlere ortam hazırlayan iklim özelliklerinin analiz edilmesi amaçlanmıştır

CLIMATIC CHARACTERISTICS AT THE CENTRAL UPLANDS AND SURROUNDING AREAS IN THE AMANUS MOUNTAINS

The area under investigation, which corresponds to the central uplands and the surrounding areas in the Amanus Mountains, resides between the Iskenderun Bay and the Antakya-Maras graben in the Adana Subregion of the Mediterranean Region. The location is under the sole effect of Tropical air masses during summer whereas during winter the area serves as a meeting point for Tropical and Polar air masses. Generally speaking, frontal activities associated with the Secondary Mediterranean Front and the local pressure conditions during the winter and the collective circulation between the Azores Anticyclone and the Basra low pressure center and the local pressure conditions during the summer period are the indicative parameters along with the topographical characteristics of the region in establishing the climatic conditions of the study area. The mass of mountains, which is roughly situated in S-N direction in parallel to the coastal line, constitute a significant barrier against the effects of the marine climate to penetrate towards inland. The Amanus mountain range, rising in between different local pressure systems caused by the differences in warming between the terrestrial areas in the east and the Mediterranean in the west, institute the establishment of two physically not very distant but climatically very different environs. Despite the lowlands in the study area being under the influence of the characteristic Mediterranean climate and the highlands being under the influence of the climate characteristics of the Mediterranean Mountain Range, substantial differences can also be observed in terms of climatic characteristics within very short distances within the area, mainly due to the presence of the effect of the geographical settings in different parts on the planetary factors. The Mediterranean thermal regime is dominant over the area of study. Considerable differences in the precipitation regime exist between the eastern and the western facade of the mountains in the study region. The stations situated in the east reflect the characteristics of the Mediterranean precipitation regime whereas the data collected in the stations located in the west displayed differences in magnitude of precipitation from the Mediterranean regime during the summer and winter periods. The Amanus Mountains have high wind potential in Turkey. There are wind turbines situated near Bahce, Hasanbeyli and Belen within the area of study. The Amanus Mountains and the surrounding areas enjoy activities intensive manufacturing, and tourism as well as transhumance practice, as well as retaining rich diversity in vegetation, delicate ecosystems and considerable extent of biodiversity. This study aims to analyze the climatic conditions, which institute the basis for both the ecological diversity present in the area as well as the manifestation of intensive socio-economical activities

___

  • ARDEL, A., KURTER, A., DÖNMEZ Y., (1965). Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul: İstanbul Ünv. Yayın No:1123 Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 40
  • ARDEL, A., (1973), Klimatoloji (Genişletilmiş 3. Baskı). İ.Ü. Yay., No 146
  • ATALAY, İ. (1997). Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İnkılap Kitapevi. İstanbul.
  • ATALAY, İ., (2000), Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, E.Ü. Basımevi, Bornova-İzmir.
  • ATALAY, İ., (2010) Uygulamalı Klimatoloji, Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir.,
  • AYTAÇ, A.S. (2010). Amanos Dağlarının Orta Kesiminin Doğal Ortam, Soysa-Ekonomik Faaliyetler, Koruma Kriterleri ve Çevre Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Basılmamış Doktora Tezi. Dokuzeylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir. 1-327.
  • AYTAÇ, A.S., SEMENDEROĞLU A. (2011). Amanos Dağlarının Orta Kesiminin Vejeyasyon Coğrafyası. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi. 2(2): 34-47
  • AYTAÇ, A.S., SEMENDEROĞLU A. (2012). Amanos Dağlarının Orta Kesiminin Doğa Koruma Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi. 3(1): 1-16
  • DÖNMEZ, Y. (1979). Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları. Edebiyat Fak.Matbaası İst. Ünv.Yay No: 102. İstanbul.
  • ERİNÇ, S. (1960). Türkiye’de Zemine Yakın Hava Tabakalarında Hâkim Rüzgâr İstikametleri ve Frekansları. İst.Ünv. Coğ. Enst. Derg. C:6 S:11.
  • ERİNÇ, S. (1969), Klimatoloji ve Metodları (Genişletilmiş ikinci baskı). İstanbul Ün. Coğr. Enst. Yay., 35, İstanbul.
  • ERİNÇ, S., (1996), Klimatoloji ve Metodları (4. Baskı). Alfa Basım Yayım Dağıtım, Coğrafya Dizisi; 276.1, 538 s
  • EROL, O., (1991) Genel Klimatoloji.Gazi Büro Yayıncılık. Ankara
  • EROĞLU, İ. BOZYİĞİT R., (2012) yunt Dağı Çevresinin İklim Özellikleri. Selçuk Ünv. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi S:27 Sf:129-151
  • GÖNENÇGİL, B., İçel, G., (2010) Türkiye’nin Doğu Akdeniz Kıyılarında Yıllık Toplam Yağışlarda Görülen Değişimler. İstanbul: Türk Coğrafya Dergisi Sayı 55 Sf:1-12
  • İSHAKOĞLU, A. (1999). Dörtyol ve Çevresinin İklim Özellikleri, Basılmamış Y.Lisans Tezi Atatürk Ünv. Sos.Bil.Enst.
  • KOÇMAN, A. (1989). Uygulamalı Fiziki Coğrafya Çalışmaları. İzmir Bozdağlar Yöresi Üzerinde Araştırmalar. Ege Ünv.Yay. No:49. İzmir.
  • KOÇMAN, A. (1993). Türkiye İklimi. Ege Ünv.Edebiyat Fak. Yay. No:72. İzmir.
  • SUNGUR, K. A. (1978). Türkiye’de İnsan Yaşamı Açısından Uygun Olan ve Olmayan Isı Değerlerinin Aylık Dağılışı İle İlgili Bir Deneme. İstanbul Ünv. Coğrafya Enstitüsü Dergisi. Sayı:23.
  • YİĞİTBAŞOĞLU, H., (2000). Finike ve Yakın Çevresinin İklim Özellikleri. Ankara Ünv. Dil Tarih ve Coğrafya Fak. Dergisi Cilt:40 Sayı:1.2 Sayfa: 107-135
  • KORKMAZ, H., (2009). Amik Gölü’nün Kurutulmasının Yöre İklimine Etkileri. Mustafa Kemal Ünv. Yay. No: 22. Antakya.
  • KURTER, A. (1979), Türkiye’nin Morfoklimatik Bölgeleri, İst. Ün. Yayınları. İstanbul.
  • KUŞÇU, V., YİĞİT, A., (2002). İskenderun Körfezi ile Şanlıurfa Platosu Arasında İklimde Görülen Değişmeler. Su Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması, Geliştirilmesi ve Yönetimi Sempozyumu. (18 Eylül 2002).Hatay.
  • SÜR, A. (1977), Alanya’nın İklimi, Ankara Ün. DTCF Yayınları, No 270, Ankara.
  • ŞAHİN, C., vd. (2005), Türkiye Coğrafyası, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
  • TÜRKEŞ, M. (2010), Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul.
  • YILMAZ, F. K. (2008), Antalya’nın Günlük Yağış Özellikleri ve Şiddetli Yağışların Doğal Afetler Üzerine Etkisi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: X, Sayı 1, 19-65.